Dagblaðið Vísir - DV - 23.08.1999, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 23. ÁGÚST 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aóstoöarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVlK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRi: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og i gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viömælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Varnaðarorð
Þórður Friðjónsson, forstjóri Þjóðhagsstofnunar, er
með ákveðin varnaðarorð til stjórnvalda og aðila vinnu-
markaðarins hér í blaðinu síðastliðinn föstudag. Við höf-
um notið mikillar hagsældar undanfarin ár en margt
bendir til að uppgangurinn sé að baki ef ekki verður rétt
á málum haldið á komandi misserum.
Eftirspurn eftir vinnuafli hefur sjaldan verið meiri en
nú enda er atvinnuleysi hverfandi og laun og kaupmátt-
ur hafa stöðugt vaxið undanfarin ár. „Ef við lítum hins
vegar á núverandi horfur bendir margt til þess að við
búum ekki áfram við þessi góðu skilyrði. Það er ekki
ólíklegt að hagvöxtur helmingist á næstu árum, þó svo
að fátt sé öruggt í þeim efnum,“ segir Þórður Friðjónsson
í viðtali við DV. Áhyggjur hans og margra fleiri snúast
þó fremur um hversu illa íslenskt efnahagslíf er undir
það búið að takast á við hugsanlega erfiðleika: „Það sem
mestu máli skiptir í því samhengi er aukin verðbólga en
núna er hún meira en helmingi meiri en í helstu saman-
burðarlöndum okkar. Víða í Evrópu er verðbólga um
1-2% og 3-4% verðbólga hér skerðir verulega samkeppn-
isstöðu íslensk atvinnulífs. Að mínu mati er viðskipta-
halli nú í toppi hagsveiflunnar of mikill og við ættum
frekar að vera að leggja til hliðar. Þá er það einnig hættu-
merki hve mikil útlánaþensla er í bankakerFmu.“
Hvernig haldið verður á málum næstu misserin ræð-
ur úrslitum um hvernig íslendingar verða í stakk búnir
til að takast á við verkefni nýrrar aldar. Forstjóri Þjóð-
hagsstofnunar telur að eina örugga leiðin til að takast á
við þenslu sé að bæta afkomu ríkissjóðs enn frekar: „Rík-
issjóður hefur reyndar verið rekinn með ágætri afkomu
en til að tryggja stöðugleika og jafnvægi þarf hið opin-
bera að taka til hendinni og stuðla að þjóðhagslegum
sparnaði. Þannig minnkar viðskiptahallinn og afkoma
þjóðarinnar batnar.“
En það eru fleiri en Geir H. Haarde fjármálaráðherra
og ríkisstjórnin sem þurfa að taka til hendinni samhliða
því að gæta hófs. Á þessum stað hefur ítrekað verið bent
á nauðsyn þess að sveitarfélögin taki til í sínum garði en
mörg hver eiga við krónísk fjárhagsleg vandamál að
glíma. En það eru ekki aðeins opinberir aðilar sem þurfa
að ganga hægt um gleðinnar dyr.
Margt bendir til að komandi kjarasamningar verði erf-
iðari en samningar undanfarin ár. Kemur þar margt til en
mestu skiptir að verkalýðshreyfingin telur nauðsynlegt að
knýja fram meiri kjarabætur en fengist hafa undanfarin
ár. Þetta er á margan hátt skiljanleg afstaða sérstaklega í
ljósi þess hvernig staðið hefur verið að kjaramálum opin-
berra starfsmanna. Launafólk ætti hins vegar að hafa í
huga að kjör þeirra hafa batnað verulega undanfarin ár -
hagsældin hefur endurspeglast í hærri launum og minna
atvinnuleysi. Á liðnu ári jókst kaupmáttur á mann um 9%
og á þessu ári er útlit fyrir að hann aukist um 5,5%.
í fyrsta skipti fara Samtök atvinnulífsins inn í kjara-
samninga en gengið verður formlega frá sameiningu
stærstu hagsmunasamtaka atvinnurekenda í komandi
mánuði. Hvernig forystumönnum samtakanna tekst til í
samskiptum við verkalýðshreyfinguna ræður miklu um
það hvort skynsemi fær að ráða.
Skilaboð Þórðar Friðjónssonar eru skýr og skynsamleg,
en engin ástæða til að fara á taugum enda hefur hagsæld
og stöðugleiki undanfarinna ára aukið mönnum kjark og
þor. Og að því munum við búa þegar mögru árin ganga í
garð.
Óli Björn Kárason
„Samþjöppun valds og fjármagns í bankakerftnu er að verða staðreynd," segir Jóhanna m.a. í grein sinni.
Hættuleg þróun
Allt hefur gengið eftir sem við
jafnaðarmenn héldum fram og
vöruðum við á Alþingi sl. vetur þeg-
ar ríkisstjórnin óskaði heimildar til
sölu á Ejárfestingarbankanum.
Einkavæðing stjórnar- flokk-
anna
Salan hefur styrkt einkavina-
væðingu stjórnarflokkanna og flutt
milljarða til fáeinna íjársterkra
fjármagnseigenda. Samþjöppun
valds og tjármagns í bankakerfinu
er að verða staðreynd. Slík þróun
er hættuleg og ógnar heilbrigðri
samkeppni ekki sist ef eignarhald
íjármálastofnana kemst i hendur
sömu aðila og eru allsráðandi á
fjölmörgum sviðum atvinnulífsins
gegnum stór og öflug einokunar- og
fákeppnisfyrirtæki. Fákeppni, ein-
okun og efnahagsleg völd á fáar
hendur er vísasti vegurinn til
samtryggingar og spillingar í
þjóðfélaginu.
Viðskiptaráðherra hélt því
fram fyrr á þessu ári þegar
kennitölubraskið með hlutafé í
Fjárfestingarbankanum stóð
sem hæst að það væri alvarleg-
ur hlutur ef ákveðnir aðilar
hefðu staðið í kennitölusöfnun í
þeim tilgangi að komast yfir
stærri hlut í FBA. Nú finnur
þessi sami ráðherra þvi allt til
foráttu að setja hömlur á eignar-
hald í bönkum þótt þriðjungur
Fjárfestingarbankans sé kominn í
hendur ijársterkra tengdra aðila.
Það er kaldhæðnislegt þegar til
þess er litið að Finnur Ingólfsson
sem óbreyttur þingmaður sagði á
Alþingi fyrir nokkrum árum að
Framsóknarflokkurinn myndi
aldrei standa að því að brytja niður
bankakerfið þannig að molamir
pössuðu í ginið á flársterkum aðil-
um eins og kolkrabbanum.
Afleiðing kennitölubrasksins
Markmið ríkisstjórnarinnar um
dreifða eignaraðild við söiu á
fyrstu 49% eignarhlut í Fjárfesting-
arbankanum rauk út i veður og
vind með kennitölubraskinu. Stór-
ir aðilar eins og
t.d. Kaupþing
sölsuðu undir sig
strax i frumsölu
allt að 14% hlut í
bankanum. Lög
um hámarkseign-
arhlut eins aðila
eða tengdra aðila
hefðu getað komið
í veg fyrir það.
Forsætisráðherra,
sem nú vill setja
lög um hámarks-
eignarhlut í íjár-
málastofnunum,
hefði betur stutt
okkur í stjórnar-
andstöðunni í því
máli, en á Alþingi
felldi hann ásamt
Kjallarinn
Jóhanna
Sigurðardóttir
alþingismaður
„Vissulega er það ýmsum vand-
kvæðum bundið að setja lög um
dreifða eignaraðild en kostir
slíkrar löggjafar eru miklu fleiri
en gallarnir. Á slíka löggjöf á því
að láta reyna en gefa sér ekki
fyrirfram að hægt sé að fara í
kringum hana.“
öðrum stjórnarliðum tillögu frá
jafnaðarmönnum þar að lútandi.
Þeir aðilar sem með kennitölu-
braskinu náðu til sín meira en
fimmtungshlut i bankanum högn-
uðust á nokkrum mánuðum um
allt að 2 milljarða króna. Það bend-
ir til að bankinn hafi verið seldur á
undirverði og meira hefði átt að
koma í hlut ríkissjóðs og þar með
skattgreiðenda.
Kostir löggjafar fleiri
en gallarnir
Rikisstjórn og Alþingi hafa
skyldur við neytendur og skatt-
greiðendur, en alþingismenn eru
kosnir til að gæta hagsmuna
þeirra. Þeim ber að setja ákveðnar
leikreglur til að koma í veg fyrir
samþjöppun valds og flár-
magns á fárra manna
hendur. Því miður hefur
það gerst í þjóðfélaginu
að vald og flármagn hefur
færst á hendur örfárra að-
ila, eins og í flutninga-
starfsemi, tryggingafélög-
um og olíufélögum.
Þannig hafa orðið til stór-
ar og öflugar markaðsráð-
andi fyrirtækjablokkir,
þar sem í skjóli fákeppni
og einokunar efnhagsleg
völd og flármagn safnast
á hendur örfárra flár-
sterkra aðila. Þar er far-
vegur fyrir sérhagsmuna-
gæslu, samtryggingu og
forréttindi á kostnað
heildarinnar.
Þannig sogast' eignir
og auður þjóðarinnar á
æ færri hendur og nú
vilja þessir flársterku
aðilar ná undirtökunum
í flármálakerfi þjóðar-
innar. Á veisluborð sitt
vilja þeir nú ná í bank-
ana. Þess vegna er nauð-
synlegt að gera allt til að
. sporna gegn því.
Vissulega er það ýms-
um vandkvæðum bundið
að setja lög um dreifða
eignaraðild en kostir slíkrar löggjaf-
ar eru miklu fleiri en gallarnir. Á
slíka löggjöf á því að láta reyna en
gefa sér ekki fyrirfram að hægt sé
að fara í kringum hana. Setja á lög
um hámarkseignarhlut í flármál-
stofnunum og hámarksatkvæðisrétt
sem hver einstaklingur eða tengdir
aðilar geta farið með. Herða á allt
eftirlit með flármálastofnunum og
setja strangar reglur um tilkynning-
arskyldu varðandi hluthafaeign og
styrkja enn frekar samkeppnislög-
gjöflna. Þannig styrkjum við heil-
brigða samkeppni gegn fákeppni og
einokun og komum í veg fyrir sam-
þjöppun valds og flármagns í hend-
ur örfárra flársterkra aðila í þjóðfé-
laginu.
Jóhanna Sigurðardóttir
Skoðanir annarra
Dreifð eignaraðild að bönkum
„Margir hafa orðið til þess að draga í efa að hægt
sé að setja reglur um hámark eignaraðildar að bönk-
um... Þess vegna er athyglisvert að sjá að nefnd á
vegum bankaráðs Búnaðarbankans skilaði tillögum
til viðskiptaráðherra fyrir flórum árum, löngu áður
en þær umræður sem nú standa yfir hófust um
dreifða eignaraðild að bankakerfinu, þar sem lögð
var áherzla á að slíkar reglur yrður settar við einka-
væðingu bankanna... Hugmyndir forráðamanna
Búnaðarbankans eru enn ein hvatning fyrir stjóm-
völd til þess að kanna ofan í kjölinn hvemig hægt er
að standa að slíku fyrirkomulagi." .
Úr forystugreinum Wlbl. 20. ágúst.
Erlent vinnuafl í reiðleysi
„Fjölmiðlar hafa að undanfórnu birt fréttir af
hremmingum erlendra sjómanna sem dvalið hafa
hér á landi í reiðileysi um hálfs árs skeið vegna
vanefnda vinnuveitanda síns. Þetta eru lettneskir
skipverjar á Odincov sem gert er út af íslensku fyr-
irtæki, en dallur þessi hefur legið við bryggju í höf-
uðborginni... Sem kunnugt er treystir íslenskur
sjávarútvegur að verulegu leyti á erlent vinnuafl.
Það verður að sjálfsögðu að tryggja að íslensk fyrir-
tæki standi við gerða samninga við þá flölmörgu út-
lendinga sem hingað koma en brjóti ekki á rétti
þeirra.“
Elías Snæland Jónsson, í forystugrein
Dags 20. ágúst.
í sátt við borgaryfirvöld?
„Nú vita það allir að mjög stór hópur Reykjavík-
urbúa er algerlega andvígur því að viðhalda flugvelli
í hjarta Reykjavíkur, en sjónarmið þeirra era snið-
gengin og ekki tekið mark á þeim og ekki reynt með
neinu móti að koma til móts við þennan stóra hóp.
Forsvarsmenn Reykjavíkurlistans og D-listans virð-
ast vera sammála um a.m.k. eitt mál og það er þetta:
að flugvöllurinn skuli vera um ófyrirsjáanlegan
tíma í hjarta höfuðborgarinnar með öllum þeim
óþægindum, m.a. hávaða og mengun, sem þeim
fylgja og þeirri miklu hættu sem alltaf vofir yfir.“
Ragnar Fjalar Lárusson, í grein sinni „Ósóminn
innsiglaður" í Mbl. 20. ágúst.