Dagblaðið Vísir - DV - 10.06.2000, Síða 11

11
LAUGARDAGUR 10. JÚNÍ 2000
I>V
Skoðun
Rispuð plata og regndans
„Þetta er stórhljómsveitin Kinks,“
æpti faðirinn í áttina til sonar síns á
unglingsaldri sem grænn í framan
mótmælti hávaðanum sem barst frá
hljómflutningstækjum heimilisins.
Þau undur og stórmerki höfðu gerst
að gamli plötuspilarinn hafði verið
settur í gang eftir langt hlé. Þar til
gerður snúningsdiskur snerist á 33
snúninga hraða og frá hátölurunum
barst sérkennileg rödd sem var í
senn væmin og hrjúf. Þá virtist hún
að hluta koma út um nef söngvarans.
Undir röddinni hljómaði áreitinn gít-
arsláttur í bland við ögrandi
trommuslátt. í bland var suð og rispa
þvert yfir plötuna leiddi af sér takt-
bundið krasshljóð. Húsbóndinn sveif
um stofuna í eins konar samblandi af
sólar- og regndansi en kona hans var
flúin inn í eldhús þar sem hún lét lít-
ið fyrir sér fara. Hún vildi allt til
þess vinna að forðast að þurfa að
sæta því að stíga dansinn með bónda
sínum sem í tvígang hafði reynt að fá
hana til þess. Heimilið nötraði allt af
hávaða og spennu og greina mátti að
bassinn í tónlistinni hreyfði til
myndir á veggjum. Það var
greinilega stuð og ung
lingurinn sem var á
allt annarri línu í
tónlist horfði á
foður sinn
með þeim
svip-
/1
þess er var fullkomlega á valdi fortíð-
arinnar. Öll skynjun á grámygluleg-
an hversdaginn var horfmn og gamli
plötuspilarinn var sem í hlutverki
tímavélar sem sá um að færa ráðsett-
an ef ekki virðulegan fjölskyldu-
mann aftur um hartnær 40 ár.
Um huga hans léku svipmyndir
frá þeim tíma er hljómsveitin Kinks
meö hinn óviðjafnanlega forsöngv-
ara, Ray Davis, lék í Austurbæjar-
bíói. Þetta var ein af stóru grúppun-
um á heimsvísu. Aðeins Bítlamir
voru hærra skrifaðir en Rolling Sto-
nes stóðu jafnfætis. Koma Kinks tU
íslands heyrði tU stórtíðinda enda
landið á þeim árum ekki í alfaraleið.
Skömmu áður en stórviðburðurinn
skaU á um miðjan sjöunda áratuginn
nauðaði 12 ára unglingurinn í for-
eldrum sínum um að fá að taka rútu
Vestfjarðarleiðar suður í því skyni
að berja goðin augum. Heldur þótti
hann ungur tU slíks ferðalags á vit
spUlingarafla þeirra er kennd voru
við
-y-*Í: * -f-,K 4» 5' '»• **',f
* { -v k t*>ii v “ í- ^
.♦ > ** ? k '
„You really got me“
öskruðu hátalarnir í
miðju hjarta heimilisins
og dansarinn virtist við
það að œrast. „Ætlarðu
að drepa þig á þessu
maður“ kallaði ungling-
urinn í gegnum tónlist-
argnýinn en fékk aðeins
tryllingslegt augnaráð
þess er var fullkomlega á
valdi fortíðarinnar.
viðkvæði foreldranna sem skiptust á
að dempa hávaðamengunina sem
tröUreið heimUi þeirra í annars frið-
sælu sjávarþorpinu.
Óskalög sjúklinga
í tUraun foreldranna tU að
slá á harm unglingsins
og hugsanlega auka
fjölbreytni há-
vaðans bentu
þau honum
á að hugs-
anlega
yrði sú
tón-
■
■ -s.vj
. v
brigðum
er vænta
mátti af ein-
staklingi sem
rækist á upp-
vakning yfir op-
inni gröf í kirkju-
garði. Drengurinn
ungi hafði vanist
því undanfarin ár að
fyrirbrigðið sem steig
dansinn hefði heldur ró-
legra yfirbragð. Honum
var það í barnsminni að
faðir hans hafði með reglu-
bundnum hætti skammað
hann tU þess að lækka tón-
listina eða hafa verra af.
Þetta átti viö um tónlist allt
frá Bay City RoUers og
Osmond-bræðrum og að
Botnleðju. Himinn og haf
skUdi að tónlistarsmekk
feðganna sem að vísu
höfðu sameinist á við-
kvæmu æviskeiði beggja
í Stuðmönnum. En það
ástand varði stutt og
drengurinn hélt áfram
að þróa tónlistarsmekk
sinn á meðan faðirinn
sat eftir með aUar Stuð-
mannaplöturnar í
bland við valda klass-
íska tónlist.
Tímavél
„You really got
me,“ öskruðu hátal-
arnir í miðju hjarta
heimUisins og dans-
arinn virtist við það
að ærast. „Ætlarðu
að drepa þig á þessu
maður," kaUaði ung-
lingurinn í gegnum
tónlistargnýinn en
fékk aðeins tryll-
ingslegt augnaráð
t. a.
hönd sér tU að varðveita tilfmning-
una. Þá höfðu einhver ungmenni
pissað niður úr af æsingi þar sem
kynferðislegir tUburðir rokkaranna
náðu hámarki. Heima sat hann með
fullri meðvitund án þess að væta svo
mikið sem rúm sitt. Nokkrum árum
seinna komu Kinks aftur til íslands
og enn seinna Led Zeppelin en þá
höguðu aðstæður því þannig að hann
átti ekki heimangengt og plötuspUar-
inn varð enn að nægja sem og lausa-
fregnir af atburðum. Þegar leið á átt-
unda áratuginn var hann orðinn frá-
hverfur rokktónleikum en lét nægja
að hlusta á BG og Ingibjörgu og Stuð-
menn eftir atvikum. Fortíðarþráin
sem braust út með þessum ofsalega
hætti átti sér tvímælalaust rætur í
þeirri tUfmningakreppu sem leiddi
af einangruninni forðum þegar
Kinks spiluðu og sungu á íslandi.
Úr viöjum vanans
Það sem varð tU þess að hinn mið-
aldra faðir og fyrirvinna reif sig laus-
an úr viðjum vanans og stiUti
græjurnar í botn var aðeins eitt.
Sjálfur Ray Davies var enn einu
sinni á leið til íslands og ætlaði að
hafa sögustund í HöUinni með gítar-
inn einan tU stuðnings. Ekki var bú-
ist við því að neinn pissaði niður úr
að þessu sinni og enn síður var
reiknað með yfirliðum. Fólkið sem
öskraði og hristi lubbana á árunum á
miUi 1960 og ‘70 er aUt orðið ráðsett
og það er bara í einrúmi eða inni
í fjölskyldum að menn hituðu
upp fyrir tónleikana. Þar
sem seinustu tónar
tveggja laga Kinks-
plötunnar fjöruðu út
settist gamli hipp-
inn másandi í
Lazyboy-stól-
inn og fjöl-
skyldan
varpaði
öndinni
léttar.
Konan
skaust
popptónlist
• og svarið var
afdráttarlaust.
Hann færi ekki
fet og yrði að
láta sér nægja
tónlist Kinksar-
anna af smáskífu
spilaða á
grammófón. Dag-
ana fyrir og eftir
hálkæfði hann for-
eldrana með tón-
list sem var víðs
fjarri þeirra linu.
Haukur Morthens
og Raggi Bjarna
hljómuðu sem kór-
drengir í saman-
burðinum við
skipulögð öskur
Kinks-bræðranna
Dave og Ray
Davies. Ungling-
urinn mátti sæta
því að barið var
með reglu-
bundnu bili á
herbergisdyr
hans; „Lækk-
aðu í þessum
fjanda,"
var
list sem þarna togaði í
hann flutt í útvarpsþáttunum
Lögum unga fólksins, Á Frívaktinni
eöa Óskalögum sjúklinga. Drengur-
inn lét ekki huggast og hann sagði
hálfbrostinni röddu að litlar líkur
væru á því að stjómendur þessara
einu popptónlistarþátta á einu út-
varpstöð landsins hefðu til að bera
þann frumleika að spila slíka fram-
úrstefnutónlist. Honum varð á þeim
tímapunkti hugsað til þess að hann
væri í markhópi tveggja þessara
þátta: „Ég er ungur og Lög unga
fólksins er minn þáttur. Þá er ég svo
hugsjúkur að Óskalög sjúklinga eiga
fullt erindi við mig,“ hugsaði hann
með sér og renndi You Really Got Me
á fóninn í 54. sinn á tveimur dögum.
Þar sem unglingurinn fyrrverandi
steig dansinn 40 árum síðar með
sömu tónlistina í eyrum rifjaðist upp
sársaukinn frá því fyrr á öldinni þar
sem hann var í hátfgerðu stofufang-
elsi á milli vestfirskra fjalla á meðan
fólk á sama reki fékk að fara í Aust-
urbæjarbíó og æpa sig hása eða falla
í yfirlið af hrifningu. Sjálfur varð
hann að láta sér nægja takmarkaðar
útsendingar Ríkisútvarpsins sem
lýstu því að Kinksstrákarnir hefðu
gert hitt og þetta og ekki farið í bað.
Þá gleypti hann í sig umfjöllun
þeirra dagblaða sem fjölluðu um
viðburðinn. Meðal þess sem
var lýst var að ungur maður
heilsaði einni stjörnunni
og vafði sárabindi um
fylgsni
sinu í
eldhús-
inu og
unglingur-
inn læddist út
úr herbergi sínu.
Þau horfðu á aldursfor-
seta fjölskyldunnar þar sem
hann sat sem slytti í stólnum á
meðan nál plötuspilarans hoppaði
fram og til baka á innsta hring vín-
ylskífunnar með tilheyrandi smell-
um. Hann náði andanum smám sam-
an og leit á konu sína og spurði.
„Kemur þú ekki með mér á tón-
leikana með Ray?“
Hún varð hugsi og horfði á mann
sinn þar sem hann að mestu sviptur
æskuljóma sat og horfði angurvær á
hana.
„Ef þú vilt vera eins og maður og
sleppir þessum tryllingslega dansi
þínum þá kem ég með þér,“ svaraði
hún og hann gaf hátíðlegt loforð jafn-
framt því að hugsa með sér að varla
yrði tilefni til þess undir angurvær-
um tónum hins aldna poppara að
dansa stríðsdans eða æpa sig hásan.
„Ég lofa,“ sagði hann og brosti út að
eyrum.
Reynir
Traustason
blaöamaöur
es
„Svo virðist
sem Gill Gates
hafi, af hroka eða
í hugsunarleysi,
talið að lögin sem
áður leiddu til
uppskiptingar ein-
okunarhringa í
olíuvinnslu og
símaþjónustu hafi
______________verið orðin úrelt,
bæði vegna raf-
rænu byltingarinnar þar sem fyrir-
tæki hans var í fararbroddi, og
vegna þess að hlutverki ríkisins var
hafnað, ríkisins sem í Bandaríkjun-
um og annars staðar hefur verið
gert ábyrgt fyrir öllu illu, þegar það
var ekki fyrirlitið sem tímaskekkja.
Þá gleymdu menn því að kapítal-
isminn, hversu frjálslyndur sem
hann er, getur ekki blómstrað nema
þar sem dómari sér til þess að leik-
reglumar séu virtar. Jackson dóm-
ari telur að einokunaraðstaða
Microsoft hafi haft neikvæð áhrif á
samkeppni og nýjungar."
Úr forystugrein Libération 8.
júní.
Óeining um varnarmál
„Áform Banda-
ríkjanna um að
byggja upp varn-
k - arkerfl gegn
jpl kjarnorkuárásum
* hafa lengi verið
líkleg til að skapa
óeiningu um
öryggismál, ekki
bara milli Rúss-
lands og Banda-
ríkjanna, heldur einnig milli Banda-
ríkjanna og evrópskra bandamanna
þeirra. Ýmislegt bendir til að leið-
togafundurinn í Moskvu mUli Clint-
ons og Pútíns hafi verið fyrsta skref-
ið í að gera lítið úr mikilvægi vand-
ans. Margir Evrópubúar líta á
kjamorkuvamaráætlanir Banda-
ríkjanna í ljósi síðasta stóra
öryggispólitíska uppgjörsins á dög-
um kalda stríðsins. Það snerist um
svokallaða stjörnustriðsáætlun
Reagans forseta."
Úr forystugrein Politiken 5. júní.
Flýtum okkur hægt
„Við erum sammála um að
Microsoft hafi brotið lögin en höf-
um engu að síður áhyggjur af því að
lækning dómarans sé of harkaleg.
Microsoft þarf aö spyrja alvarlegra
spurninga viö áfrýjun. Spurningin
nú er hver eigi að heyra þær. Ætti
málið að fara beint til hæstaréttar,
eins og dómsmálaráðuneytið vill,
eða ætti það að fara til áfrýjunar-
réttar District of Columbia eins og
venjulegt mál? Áfrýjunardómstóll-
inn er betra svar enda þótt hefð-
bundin leið muni hægja enn frekar
á málinu. Uppskipting Microsoft er
svo alvarleg refsing og hugsanleg
áhrif á efnahagslífið svo mikil að
ekki væri rétt að flýta sér.“
Úr forystugrein Washington Post
9. júní.
Draumar Stoltenbergs
„Ekkert er að
segja um pólitísk-
an metnað Jens
Stoltenbergs for-
sætisráðherra
eins og hann
kynnti hann í
Bergen um dag-
inn. Það er rétt
hjá honum að
bestu vinir opin-
bera geirans „verði fyrstir manna
að vera uppteknir af því hvernig
hægt sé að skipuleggja hlutina bet-
ur“. Þar fyrir utan er ekkert vanda-
mál meira aðkallandi en að „gera
betra líkan af opinberum sjúkrahús-
rekstri". Sannleikurinn eins og
hann staðfestist okkur á hverjum
degi er sá að norsk sjúkrahús, eins
og þau eru rekin í dag, eru ekki I
stakk búin til að nýta þau tæki og
mannafla sem þau hafa til umráða.
Hvort ríkisstjórnin getur gert
sjúkrahúsin að sjálfstæðum og
ábyrgum einingum á þeim tveimur
árum sem forsætisráðherrann bað
um í Bergen er svo enn ósvarað.“
Úr forystugrein Aftenposten 7. júní.