Vísir - 07.08.1970, Blaðsíða 8

*
V1 S IR . Föstudagur 7. ágúst 1970.
VISIR
Otgefanli- Reykjaprent Ut.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R Eyjólfsson
Ritstjóri- Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjómarfulltnii: Valdiroar H. Jóhannesson
Augiýsingar: Bröttugötu 3h Simar 15610 11660
Afgreiösla- Bröttugötu 3b Slmi 11660
Ritstjórn • Laugavegi 178. Simi 11660 (5 linur)
Áskriftargjald kr 165.00 á mánuði innanlands
1 lausasölu kr. 10.00 eintakið
Prentsmiðja Visis — Edda hf.
ttimhih—iii —i—m—————
Botn atvinnuleysis
A.tvinnukysið, plága tveggja síðustu ára, er að enda
sitt skeið. Það barst með verðfallinu og aflaleysinu,
og það hjaðnar nú, þegar við höfum rétt úr kútnum.
Atvinnuleysi er nú hverfandi hér á landi. 437 voru
skráðir atvinnulausir um síðustu mánaðamót. Þeim
fækkaði um tæp 300 í júlímánuði einum. í prósent-
um er þetta lág tala. Atvinnumannaflinn, það er vinn-
andi fólk, er eitthvað yfir áttatíu þúsund. Eitt prós-
ent atvinnuleysi væri því átta hundruð manns. Því
er atvinnuleysið nú aðeins um 0,5 af hundraði.
Sé litið til annarra þjóða, sést bezt, hversu talan er
lág. í Bandaríkjunum eru menn vanir fjögur og jafn-
vel yfir fimm prósent atvinnuleysi, þótt enginn tali
um kreppu. í Svíþjóð og á öðrum Norðurlöndum er
atvinnuleysi ósjaldan þrjú prósent. Aðrar þjóðir
reikna þessar hlutfallstölur miðað við atvinnumann-
aflann eins og við.
Þetta atvinnuleysi á íslandi er aðeins brot af því,
sem mest var veturinn 1969, Þá vorum við að byrja
að krafsa okkur upp úr botni samdráttarins. Gengis-
lækkun hafði skömmu áður lagt nýjan grundyöll til
* !. nmbrifiv
tramtara. ^ ... tuisrt (úcúuiaini n« iuöb 480;
Það kerfi, sem haft er við skráningu atvinnulausra,
veldur því, að alltaf munu einhverjir verða á skránni.
Auk þess eru einstaklingar að skipta um vinnu og
kunna að verða án atvinnu um stundarsakir. Þá er
hið tímabundna atvinnuleysi eftir stöðum og árstíma.
Tölurnar voru miklu hærri nú í vor en ella hefði verið,
af því að þúsundir skólafólks komu skyndilega á
vinnumarkaðinn. Það tók tíma að finna þvíöllu vinnu.
Það er eitt hið ánægjulegasta við síðustu atvinnu-
leysistölur, að skólafólk hefur nær alveg horfið af
skránni. Aðeins eru eftir um þrjátíu skólapiltar og
-stúlkur í Reykjavík. Mörgum skólaunglingnum hef-
ur verið vandi á höndum á undanförnum atvinnuleys-
istímum. íslendingar leggja áherzlu á, að sem flest
skólaun^menni vinni að framleiðslustörfum yfir sum-
arið. Þetta hefur verið eítt einkenna okkar menningar.
Þess er að vænta, aó í sumar muni nær allir skóla-
unglingar hafa aflað sér verulegra tekna.
Atvinnuleysið er hverfandi víðast hvar á landinu.
Á tveimur stöðum, Skagaströnd og Hofsósi, er þó
enn tiltölulega mikið atvinnuleysi. í þessum litlu
kauptúnum eru 57 og 41 skráður atvinnulaus. Þetta
eru nær óbreyttar tölur um margra mánaða skeið,
og nú er hábjargræðistími. Af kaupstöðunum er á-
standið verst á Siglufirði, þar sem enn eru 58 atvinnu-
lausir, þótt mikil bót sé orðin, frá því í fyrra.
Mönnum ber saman um það í Reykjavík, að mikil
vinna sé í boði. Þótt nokkrir séu á skrá, virðist sem
erfitt sé að fá menn í margs konar störf. Þessu fylgir
svo aukin eftirvinna, og kaup er mun hærra en var
í fyrra.
Síðustu tölur um atvinnuleysi ber að sama brunni
og aðrar heimildir. íslenzkt atvinnulíf hefur rétt úr
kutnum.

Uppreísnar-
hreyfing
stúéenta
6s íjínu
insrn
Tjað eru nú t>rjú ár!l'öih'!síðá«'''
ný þfumui'aust fór om
lönct, stúdentaólgan mikla
brauzt Ut, fyrst í löndum eins
og Frakklandi og Þýzkalandi,
síðan í Bandaríkjunum og
Tékkóslóvakíu og þar næst heif-
ur áhrifanna gastt hjá flestum
eða öllum menntuðum þjóöum.
Enn verður engu spáð um það,
hver verða lokaáhrif þessarar
einkennilegu og óvæntu hreyfing
ar á þjóðfélögln, en svo mikið
er þegar víst, að hennar mun
veröa getið í sögu mannkynsins
sem stórviöburða. Þó ekki væri
annað en það, að hún átti sinn
meginþátt í að steypa tveimur
stórmennum heimsins úr sessi,
þeim de Gaulle Frakklandsfor-
seta og Johnson Bandaríkjafor
seta.
Stúdentahreyifingin var einnig
hið kröftuga meginafl, sem stóð
að baki hinni þjóðlegu uppreisn
i Tékkóslóvakiu með þeim
skelfilegu atburðum. sem á eftjr
fylgdu og það er einnig hún,
sem hefur verið að verki i Norð-
ur-lrlandi og opinberað veröld-
inni, það sem áður fór svo
makalaust leynt, hvernig botn-
laust ranglætis og ofbetdis-
stjórnarfar dafnaöi í landi henn-
ar hátignar, sem almennt hafði
verið talið fyrirmynd lýðræðis-
skipulagsíns.
Stúdentahreyfingin hefur þar
fyrir utan haft áhritf um öll lönd.
Hún hefur rumskað við mönnum
eftir áratuga logn og kyrrstöðu
andans, hún hefur víða svipt á
bug værukærni, áhugaleysi og
stólsetusætleik embættismanna
og stjörnenda. Allt hefur komizt
á férð, þar sem flest þjóðfélags-
leg-vandamál höfðu áðúr legið
áratugi i salti. Á tveimur til
þremur árum hafa fýrir beinan
og óbeinan þrýsting frá stúdenta
hreyfingunnj verið framkvæmd-
ar meiri breytingar og umbætur
á mörgum sviðum en hjá heilli
kynslóð áður.
V/'ið köllum þetta hreyfingu, en
” um leið verður að taka það
fram að það er mjög enfitt að
útskýra eða fá fram nokkra ein-
falda stefnu, eða reyna að skil-
greina hana undir gömlu flokka.
skipunina. Hin yfiriýstu stefnu
mið, sem koma fram í margvís-
legurn fundarályktunum og
flugritura eru svo margvisleg,
flókin og mótsagnakennd, að
erfitt er að henda reiður á. 1
fullu samræmi við allan þennan
hrærigraut. hefur það verið svo
að segja föst regla, að uppeisn-
arfylkingamar hafa splundrazt í
ótal andstæða hópa, sem rífast
harkalega innbyrðis, skipulags-
mál hafa öll verið í molum og
lítið bólar á nokkrum virkum
flokksága. 1 þeim hðpmótmæl-
um sem fram hafa farið hefur
þátttakendunum eldd verið
smalað saman með neinni
flokkssvipu, heldur hafa þau
farið fram sjálfkrafa, lfkt og af
innri þörf.
Allt þetta skipulags og aga-
leysi er I senn styrkur og veik-
leiki hreyfingarinnar. Það er
stvrkui hennar aö gefa frat í
og berjast gegn hinu gamla ó-
hagganlega yfiryaldl eða átóri-
teti þjóöfélagsins, á timum þeg
ar mikill hluti almennings er
orðinn ósköp þreyttur á persónu
legu flokksræði og finnur það
í vaxandi mæli, að „something
is rotten“ í því þjóðfélagi, sem
sí og æ er að kenna sig við
lýðstjóm, en völdin eru eftir
sem áður, hversu fagurlega sem
galað er, aöeins í höndunum á
mjög fámennum valdahópum.
Tjað hefur gjaman verið orðtak
hinumungu uppreisnarseggja,
að þeir „mýgi“ á þetta allt sam
an. Og það er enginn vafi á
því, að það et fyrst og fremst
í baráttunni gegn hinu sjálfráða,
sessfasta yfirvaldi, sem stúdenta
hreyfingin hefur öðlazt mátt. En
á hinn bóginn er veikleiki henn
ar þá fólginn í því, að hún er
einnig fjandsamleg og fyrirlítur
nokkurt yfirvald eða átóritet
innansín sjálfrar. Hún getur ekki
gefiðokkur neina samfellda eða
trúverðuga mynd, hvemig heim
urinn og samfélág fólksins á
að líta út, eftir að hún hefur
lokið við að böðlast í glerhús-
inu. Við vitum í rauninni harla
lítið um, hvemig það þjóðfé-
lag á að vera eða verka, sem
hún býöur okkur í staö þess
sem nú er. Hreyfingin er ekki
aðeins agalaus, heldur líka for-
ustulaus og stefnuskrárlaus.
Hún veit ekki hvað hún vill og
við vitum ekki hjá hverjum
valdið verður í reyndinni. þegar
hún hefur lokið ætlunarverki
sínu. Líklegast af öllu er
kannski, að hún hjaðni smám
saman niöur. en þó ekki fyrr
en hún hefur haft geysiviðtæk
og margvlsleg áhrif til umbóta
á þjóðfélögin. Eins og nú er,
virðist hún ekki fær um að
taka að sér forastu þjóða, til
þess skortir hana bæöí skipu-
lag og ábyrgð. En það þarf
hins vegar ekkj að útiloka, að
ýmsir einstaklingar úr hópnum
geti risið sjálfir upp til ábyrgð-
ar og áhrilfa, væntanlega f víxl-
verkun við þær þjóðfélagsbreyt
ingar, sem hreyfingunni tekst
að þröngva fram. Eru þess þegar
mörg næmi, bæði i Ameríku og
Evrópu, að ýmsum baráttu-
mönnum úr hreyfingunni hafi
verið falin margvísleg ábyrgðar .
og trúnaðarstörf. Margir þeirra.
hafa þá eins og gengur fundið
meðalvegi til að fara eftir og
sameina þannig umbætur og á-
byrgð, Þessu ungu áhrifamönn
um fylgir oift nýtt andrúmsloft,
ferskur andi sanngimi ogmann
leika, sem gamlir afturhalds-