Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1937, Blaðsíða 20

LESBÓK morgunblaðsins
412
31
Side, sem einu sinni var aðal-
höfnin í hinni fornu Pamphvlia,
og var all-illræmd fram á 10.
öld. Hafði jeg heyrt sagt, að þó
fáir Tyrkir nú á dögum þektu
hana, væri hún eitt af mestu
furðuverkum heimsins.
Side rej’ndist umgirt múrveggj-
um og í ágætu standi. Hún stend-
ur á lágum skaga. Þar er að sjá
mörg íbúðarhús og opinberar
byggingar í rústum, en einnig
góðar vatnsleiðslur og yndisfag-
urt leikhús úr drifhvítum marm-
ara. Þangað koma fáir. ferða-
menn, vegna þess að þar er skort
ur á drykkjarvatni. Eski Adalia
(á íslensku: gamla Adalia) er að
eins lítil lögregluvarðstöð. Þar
eru hvorki vegir nje járnbraut,
og þangað eru engar reglulegar
samgöngur á sjó. Lögreglustjóri
staðarins sagði mjer, að skýrsl-
ur sínar sýndu, að enginn út-
lendingur hefði þangað komið í
yfir átta ár. En einu sinni hefðu
nokkrir þýskir fornfræðingar
komið þangað, til þess að grafa
í rústirnar.
Þegar jeg var að grúska í rúst-
unum, fann jeg litla leirkrukku.
í henni var sandur, og í sandin-
um voru svartar plötur, sem reynd
ust vera myntir úr bronse.
Síðar, þegar jeg kom til Lond-
on, komst jeg að raun um, að
þetta voru heiðurspeningar frá
dögum Justiniusar II. og Marcus-
ar Tiberusar. Höfðu heiðurspen-
ingarnir legið þarna ósnertir í
yfir 1500 ár.
*
Lögreglustjórinn bauð mjer í
miðdegisverð með þeim varðmönn
unum. Hver maður hafði sinn
hníf. Gafflar og skeiðar sáust
ekki og allir borðuðu af sama
fati. Við fengum villifugla til
matar. Mjer er minnisstætt,
hversu maturinn var ákaflega
heitur. Á borðinu voru margar
flöskur af „raki“, einkennilega
áfengum en viðfeldnum drykk,
sem leit út eins og mjólk, þegar
hann var blandaður vatni. Við
sátum að snæðingi úti á svöl-
um, sem sneru út að bláum fló-
anura.
Meðan á máltíðinni stóð, sagði
jeg lögreglustjóranum frá mynt-
unum, sem jeg hafði fundið.
Sagði hann þá, að þesskonar
myntir væru sjálfsagt til í tuga-
tali í Side. En Tyrkir snertu
þær aldrei, þar sem það væri
talið ógæfumerki að „ræna rúst-
irnar“. Hann virtist meira að
segja skelkaður yfir því, að jeg
hefði hirt þær.
Til dæinis upp á ógæfu þá, sem
af þeim stafaði, sagði hann mjer^
að ekki alls fyrir löugu hefðu
tveir ferjumenn druknað rjett
hjá múrunum. Og þegar betur
hefði verið aðgætt, hefði komið
í ljós, að vasar þeirra voru full-
ir af svona skildingum.
*
Litlu síðar fjekk jeg skilaboð
um það frá Ataturk (þá þektur
sem Mustafa Kemal Pasha), að
hann vildi veita mjer viðtal næsta
fimtudag. Þá var áliðið þriðju-
dags. En þó ekki væri langt að
fara, var ilt að komast nokkuð
fyrir vissan tíma, þar sem engar
beinar samgöngur voru frá Side,
og of seinlegt að fara með bát
til Mersin. Lögreglustjórinn
bjargaði mjer úr vandræðunum
með því að bjóða mjer lögreglu-
bílinn. I honum gat jeg farið yf-
ir Taurus-fjöll til Ópíum-borgar-
innar, Afium-Kare-Hissar, náð
þar Adana-hraðlestinni og síðan
skift og komist með annari lest
til Angora.
Þetta varð hið skemtilegasta
ferðalag. Að vísu vottaði ekki
fyrir bílvegi alla leið. Bifreiðin
hossaðist hægt yfir ósljett land-
ið. Við ók'um eftir uppþornuðum
árfarvegi og hjeldum síðan upp
fjöllin.
Þegar jeg kom til Afium-Kare-
Hissar, var lestin ókomin, og
var biiist við, að henni gæti ef
til vill seinkað um margar
klukkustundir. Reikaði jeg því
um borgina og skoðaði mig um.
Settist jeg undir græna eik
fyrir utan kaffihús eitt og gaf
mig á tal við Tyrkja, sem kunni
lítilsháttar þýsku. Bauðst hann
til þess að sýna mjer borgina.
Og þegar hann heyrði, að mjer
þætti gaman að mýndum, fór
hann með mig heim til einsetu-
manns, sem áður hafði verið föru-
munkur, frá Konia, og mist at-
vinnuna, er Chagi hreinsaði til
í Tjrrklandi. Hafði hann síðan
haft ofan af fyrir sjer með því
að spá fyrir fólki og taka ljós-
myndir. Þetta var gamall mað-
ur, gráhærður með hvítt skegg
og fölleitur í andliti. Þegar leið-
sögumaður minn sagði honum frá
myntunum, sem jeg hafði í fór-
um mínum, varð hann alvarleg-
ur í bragði og spáði ógæfu. En
jeg hló við og bað um flösku af
„raki“.
*
Eftir það vildi hann fá að taka
mynd af mjer. Jeg samþykti það.
Sat jeg fyrir í venjulegum stól,
upprjettur og heldur spertur,
með hendurnar hvílandi á trje-
súlu. Er mjer í minni, að bak-
sviðið var ábreiða, með heldur
grófgerðri mynd af St. Sophia.
Gamli maðurinn var heldur um
svifamikill, en ákaflega seinn.
Loks var hann þó ánægður með
myndatökuna og fór burt, til
þess að framkalla plötuna.
Tíminn leið. Jeg sat og dreypti
í annað glas af „raki“. í fjarska
hej^rði jeg greinilega í járnbraut-
arlest. Þá fór jeg að ókyrrast og
kvaðst verða að fara.
Munkurinn mótmælti og sagð-
ist ekki einu sinni vera byrjað-
ur á framkölluninni.
En jeg sat fast við minn keip.
Borgaði jeg honum smáupphæð,
en hann fjekk mjer þá böggul
og sagði, að þetta væri platan.
Bætti hann því við með dul-
arfullu brosi, að jeg gæti látið
framkalla hana, er jeg kæmi
heim úr ferðalaginu.
*
En endirinn varð sá, að jeg
misti af lestinni, og leigði mjer,
með töluverðum tilkostnaði, bíl
til Angora.
Þegar þangað kom, frjetti jeg,
að járnbrautarlestin, sem jeg
hafði ætlað að fara með, hefði
farið út af teinunum skamt frá
járnbrautarstöðinni og fjörutíu
manns farist.
Var þegar búið að grafa líkin
vir lestarrústunum og koma þeim
fyrir í hinum stóra biðsal járn-
brautarstöðvarinnar.
Framh. á bls. 414.