Lesbók Morgunblaðsins - 26.07.1959, Side 4

£24
T ESBÓK MORGTJNBLAÐSINS

Alexander hóf för sína til Asíu vorið
337 f. Kr. Hann var þá 22. ára gamall.
Mörg teikn voru sögð á himni og sú
frétt barst út, að mynd af Orpheusi,
sem skorin var út í viðarbol, væri byrj-
uð að svitna. Flestir óttuðust þessa
jarteikn, en hinn ungi konungur lét
það ekki á sig fá og hélt vigreifur út í
óvissuna. Darius III., hinn mikli Persa-
konungur, leit svo á, að hann væri upp
yfir það hafinn að skipta sér persónu-
lega af þessum „heimska dreng“ frá
Grikklandi eins og Demoþenes hafði
kallað hann. Hann lét aðstoðarmenn
sína í Litlu-Asíu um það. En þegar þeir
höfðu verið gersigraðir við Granikus-
óna, varð honum ekki um sel og safnaði
um sig 100 þúsund manna herliði. Þá
var Alexander við Paxus og hafði lagt
undir sig alla Litlu-Asíu. Hann vissi,
að Darius, erkióvinur hans, var ein-
hversstaðar í Sýrlandi. Þar mættust svo
hersveitir þeirra nokkru síðar við Issos
(333 f. Kr.) og flýði Darius í byrjun
orustunnar, enda var hann jafnhuglaus
og einræðiskenndin risti djúpt í hon-
um, að því er sagnir herma. Eftir or-
ustuna var Alexander sagt, að meðal
fanganna væri móðir, kona og tvær
ógiftar dætur Dariusar, og héldu þær
hann dauðan. Alexander kallaði þær
fyrir sig og sagði þeim, að Darius væri
á lífi og þær þyrftu ekki að óttast sig.
Lét hann menn sína sýna þeim fyllstan
sóma og sagnfræðingum ber saman um,
að ekki hafi hann gerzt nærgöngull við
neina þeirrg, eins og sigurvegurum
hætti til á þessum tímum. Kona
Dariusar var álitin fegursta kona
í Asíu og fegurð hennar þótti í frá-
sögur færandi. Nokkrum árum síðar
giftist Alexander annarri dótturinni.
Persneskar konur eru augnayndi. á
hann eitt sinn að hafa sagt. Eftir bví
sem bezt verður vitað, var Alexander
óvenju skírlífur maður. Hann drakk
dálítið og þá einkum í því skyni að
kasta af sér grímunni og kynnast fé-
lögum sínum og veita þeim greiðan að-
gang að sínum innra manni. Hann
þoldi illa að vera einangraður frá
mönnum sínum, en ekki hefur þeim
alltaí fallið hann jafnvel í geð, því
stundum gat hann tekið upp á því að
gorta yfir sigrum sínum, og ekki ósjald-
an þótti vinum hans skapið hlaupa með
hann í göngur. Þó hélt hann aftur af
sér eftir beztu getu, agaði sjálfan sig
og var yfirleitt hæverskur í daglegri
umgengi. Hann vissi, að oft er erfið-
ara að sigra sjálfan sig en aðra og
lagði mikið á sig til að það mætti tak-
ast.
Eins og áður er sagt, náði Alexander
Egyptalandi á sitt vald án þess að
kæmi til orustu. Þar lagði hann grund-
völlinn að Alexandríu og var hún
fyrsta stórborgin af sjötíu, sem hann
grundvallaði á þessu ferðalagi sínu, og
eru þær margar hinar blómlegustu enn
í dag. Hann ætlaðist til, að Alexandría
yrði miðdepill verzlunar og menningar
við sunnanvert Miðjarðarhaf. Skyldi
hún taka við hlutverki Tyrusar, sem
var eyborg undan Sýrlandsströndum.
Ævintýraþráin rak nú Alexander í
könnunarleiðangur um Líbyueyðimörk,
en her hans var í Alexandríu á meðan.
Ekki löngu síðar þótti hinum unga kon-
ungi nauðsynlegt að ganga enn til
atlögu við Darius Persakonung og
stefndi nú her sínum austur að Tigris-
fljóti, þar sem fylkingunum laust sam-
f"i borgina Arbela og er orustan
kennd við hana. Darius var kvíðinn og
c ...w. og bjóst við skyndiárás
um nóttina og lét því her sinn veræ