Lesbók Morgunblaðsins - 26.07.1959, Síða 6
326
LESBÓK MORGIJNBLAÐSTNS
Dr. Zivago
„skiptir engu máli
fyrir okkur"
Eftir Arthuro Valente
EINS og búizt var við, var ein af
spurningunum, sem fréttamenn
lögðu fyrir verzlunarmálaráðherra
Sovétríkjanna, Anastas Mikoyan,
er hann var á ferð í Bandaríkjun-
um snemma árs 1959, um hina
rnargumtöluðu skáldsögu Boris
Pasternaks, Dr. Zivago.
Svar Mikoyans við spurningunni
um það, hvort þessi heimskunna
bók yrði nokkurn tíma gefin út í
Sovétríkjunum, var afar einfalt:
„Hún skiptir engu máli fyrir okk-
ur“.
Frá sjónarmiði stjórnarinnar og
flokksins var þessi yfirrýsing Miko-
yans vafalaust sönn, þar eð þegar
hafði verið kveðinn upp sá úr-
skurður, að Dr. Zivago væri ekki
hæfilegt lestrarefni fyrir íbúa
Sovétríkjanna og annarra svæða,
er lytu áhrifum þeirra.
En fáeinum mánuðum áður
höfðu talsmenn sovézka kommún-
istaflokksins gefið áþreifanlega í
skyn, að þeir teldu „Dr. Zivago“
skipta ákaflega miklu máli. Þetta
var síðla árs 1958, þegar úthlutun
bókmenntaverðlauna Nóbels til
Boris Pasternaks varð til þess að
hafin var herferð landshorna milli
í Sovétríkjunum til þess að ófrægja
bókina og höfund hennar.
Með tilliti til þeirrar afstöðu
sovézku yfirvaldanna, er síðar kom
fram, þess efnis, að Dr. Zivago og
Bpris Pasternak væru óverðugir
þess, að um þá væri rætt af alvöru,
væri ef til vill ekki úr vegi að
íhuga, hvaða ástæður eru til þess,
að kommúnistaflokkurinn óskar
þess að þvo hendur sínar algerlega
af þessu máli.
Árið 1956, löngu áður en Dr. Zi-
vago varð metsölubók um heim
allan, var handrit Boris Pasternaks
lagt undir mælikvarða bókmennta-
og lístastefnunnar, sem ræður lög-
um og lofum í menntaheimi Sovét-
ríkjanna, „hins kommúniska real-
isma“.
Þegar ritstjórar bókmenntarits-
ins Novy Mir, sem geíið er út mán-
aðarlega í Sovétríkjunum, höfðu
grandskoðað handritið fyrir hönd
flokksins, sögðu þeir, að bæði andi
sá og efni, sem birtist í heildarlýs-
ingu Pasternaks á lífi manna í
Rússlandi, fyrir, kringum og eftir
bolsévikabyltinguna, væri hneyksl-
anlegt.
Þeir sendu Pasternak bréf, 10.000
orð að lengd, þar sem útgáfu bók-
arinnar var vísað á bug. Þar segir
m. a: „Það sem við gátum ekki sætt
okkur við í skáldsögu yðar, er
hlutur, sem hvorki útgefendur né