Lesbók Morgunblaðsins - 29.11.1980, Blaðsíða 3

a lestinni
Hannes Pétursson
HEIMKYNNI VIÐ SJÓ
Lambhúsatjörn er jafn blá og blátt getur orðið. Selskarðstúnið eins grænt og guð lætur sjást. ■ Hestur þar svo fifilbleikur að framar kemst enginn hestur. Himinninn vfir jafn skær og himni er veitt, í veðurnæmu landi.
Sífellt ber eitthvað annálsvert fyrir sjónir.
Kjalrák í grjóti. Kvika. Már yflr djúpi. Þönglar og söl. Svalvindur utan af Flóa.
I mýrum fyrir ofan sjást moldargarðar við skurði. A túnum fyrir ofan er taðan sólþurr i flekkjum.
Sjavarströnd! Stundirnar líða bláar eins og hafið brúnar og grænar eins og sveitin.
Þessar fjörur sem ég geng eru Furðustrandirnar mínar.
Tvö Ijóö úr nýrri Ijóðabók Hannesar, sem út er komín hjá bókaforlaginu löunni. Bókin er samfelldur Ijóöabálk- ur, hvert Ijóö auökennt með númeri og eru tvö eftirfarandi númer 39 og 40.
en þeir flýta sér aö lyfta því á hjólatík; síðan
gefur hann þeim meö sama hætti merki um
hvert skuli ekið og geingur sjálfur í
snoörænu af þeim mjög hægfara, hnitmiö-
uöum skrefum sem aldrei fipuöust í
taktinum, og samt altaf einsog dálítið
annars hugar, augnaráðiö hvílandi í fjarska
ofar stund og stað. Þegar flutningurinn var
kominn í réttan áfanga brosti hann ögn
utanvið sig ofanúr skýum sínum í viður-
kenningarskyni og gekk áfram leið sína
með tignu yfirbragði og upphafinni ró sem
ekki hefur sést á járnbrautarstöðvum
Norðurálfu síðan. Og hvað gerðu þessir
snareygu ítölsku facchini sem eru einsog
aörir menn á hnotskóg eftir eyrinum?
Hlupu þeir kanski óðir og uþpvægir á eftir
honum og æptu, signore signore pagare
pagare? Nei ekki aldeilis. Þeir stóðu límdir
viö stéttina og horfðu slappir á eftir
þessum ógnarlega manni. Loks kinkuðu
þeir kolli hver framaní annan einsog Ijós
heföi runnið upp fyrir þeim — í því landi
þar sem menn vita hvað mikilmenni er. Þeir
stóðu þar enn og göptu og góndu á eftir
fyrirburðinum þegar sögumaður minn sá
síðast til. Annað höfðu þeir ekki fyrir snúð
sinn. En þeir höfðu séð Ágústus keisara
endurborinn.
Eggert í „Ljónagryfjunni" sem svo var
nefnd.
Skömmu eftir að hann kom til New York
í fyrsta sinni bar svo til einn dag að hann sá
fyrir sér þokkalegt hótel þar í götu einni
breiöri og fjölfarinni. Nafn þess reyndist
vera Waldorf-Astoria. Hann geingur inn og
síðan upp riöið í forsalnum án þess að líta
til hægri eða vinstri, og sjá glöggir verðir af
fasi þessa manns að hér er hans staöur og
hneigja sig fyrir honum úr hæfilegri fjar-
lægð í vissu þess að fylgdarliö hans og
aðjútantar séu á næstu grösum. Gesturinn
skoöar sig vel um bekki og standa stélin á
þjónunum útí loftiö hvar sem hann stígur
fram; þó líkar honum einginn salur með
öllu fyren hann er staddur í þeim sem líkir
eftir Norðurlöndunum meö víkinglegum
útskuröi og drekaskrauti. Þar býst hinn
tigni gestur til að sitja. Nú drífur að þjónalið
að taka við hatti og frakka; hið ameríska
leysíngarvatn er borið fram og séffinn
breiðir úr matseðlinum á borðið, en þeir
„seðlar“ bera svip af stórblöðum heims-
borgarinnar, margar stórar blaðsíður meö
flóknu prentmáli þar sem hlemmiglásir á
frönsku halda þrósessíu upp og ofan dálka.
Eggert Stefánsson rennir augum úr mikilli
hæð ofaneftir þessari upptalningu mann-
fagnaðar sem mestur verður í heimi, og
þjónarnir standa kríngum borðið með
blýanta og þaþpírsblakkir á lofti reiðubúnir
að skrifa upp krásirnar, einn átmatinn,
annar vínin, og svo framvegis. En þá leggur
Eggert Stefánsson frá sér matseðilinn með
ofurlitlum flökurleikamerkjum en þó virðu-
lega, segir síðan meö náðugu brosi: Einn
molakaffi, gerið svo vel.
Það var gaman að vera með svona
frægum manni í London, manni sem allir
rýmdu til fyrir og hneigðu sig djúpt. Þó var
þaö aukaatriöi hjá hinu, aö Ijúfari og
hugkvæmari gáfumann var ekki hægt að
eiga að félaga, né jafn sífeldlega sunnu-
dagslegan gestgjafa og veislugest. Það
fylgdi honum sólskin og viðhöfn og hátíð
og andleg heldrimennska hvar sem hann
kom og hversu oft sem hann hittist og hann
var ævinlega heiður þess manns sem
samneytti honum.
Eggert Stefánsson giftist úngur glæsi-
legri konu ítalskri af ættum stóriðjuhölda
og áhrifamanna þar í landi en þau skildu í
aldarfjórðúng eftir brúðkaupið nema hitt-
ust endrum og eins á ferðalögum hér og
hvar í heiminum. Á silfurbrúökaupsdaginn
sinn mæltu þau sér mót í Reykjavík, hún
kom úr Róm, hann úr New York, og héldu
brúðkaupsveislu meö fjölmennum hópi
vina og velunnara og skildu síðan aungvan
dag upp frá því í tuttugu ár meðan bæði
lifðu. Þau gerðu bú sitt í smábæ á
Norðurítalíu, Schio, skamt frá Vicenza.
Ég skrifaði áðan aö Eggert Stefánsson
hefði verið slíkur maður að það var
sunnudagur að hitta hann. í raun réttri var
hann sonur sólarinnar einsog keisarar í
Kína og Japan og slíkum stöðum. Um
jólaleytið 1936 þegar við vorum samtíða í
London töluðum við mart um sólina og
afréðum að gera uppfrá því merki í
almanakinu hvor hjá sér 21. desember ár
hvert þegar þessi sérkennilegi himna-
kroppur snýr við og kemur aftur. Það kom
uppúr dúrnum að sóldýrkun var báðum
okkur ásköpuð. Uppfrá því ijerðum við
okkur ævinlega dagamun ef svo bar til að
við áttum samdvöl í einhverri borg á
vetrarsólhvörfum. Væri lángt á milli send-
um við hvor öðrum heillaskeyti á viðhafnar-
eyðublöðum símans 21. desember.
Á Þorláksmessu kom Lelja sunnanaf
ítalíu í fallegu loðkápunni sinni til að halda
jólin. Þau bjuggu þar sem hét á Manhattan
hóteli. Stiginn upp til þeirra var mjór og
lángur. Það var kalt uppi hjá þeim. En hvar
sem þau voru bæði saman, þar var
renisanshöll. Lelja gaf mér í jólagjöf
vélrænan stút til að setja á flösku svo hægt
væri að hella úr henni án þess sullaðist.
Síðan tóku þau mig með sér í jólaveislu
sem þau voru boðin að sitja á aðfánga-
dagskvöld hjá gamalli hefðarfrú sem hét, ef
mig misminnir ekki, lafði Wolseley. Við þrjú
og þrófessor nokkur frá Oxford vorum alt
sifjalið laföinnar á jólum. Þetta var sígildur
enskur jóladinner stórbrotinn, bæöi með
steiktum kalkún og þeirri skyldugu rúsínu-
köku sem hefur verið geymd í tusku eins
og kjalarneskjúka síðan á jólunum í fyrra;
og vínfaung sem best mátti kjósa. Lafðin
var svo orðljót og illkerskin í tali að unun
var á að heyra. Það mátti einu gilda á hvað
var minst, kóngafólkið, brigadérana, þá
sem sátu í parlamentinu, franska menn-
íngu, götusóparann í South Kensington, —
hið gamla góða íslenska svartagallsraus
gilti um alla jafnt: ilt er það alt og bölvað,
skítt veri með það og svei því. Einsætt var
að laföin hafði afráðið að bölva og ragna út
öll jólin. Þaö var mikil tilbreytíng í því að
fara svona rækilega á mis við jólasveininn í
eitt skifti og viö vorum öll í sjöunda himni.
Nú datt mér í hug að kanski mundi lafðin
kunna aö meta íra að veröleikum, því þeir
eru fullir af b I a r n e y einsog einglend-
íngar segja, og ekki altént par fallegir í
munninum. Og átti ég ekki kollgátuna,
þarna haföi mér loksins hugkvæmst þjóö
sem lafðin var tilbúin að lofa sem vert er á
jólum, enda gerði hún það á sinn hátt svo
myndarlega að ég hef ekki gleymt því
síðan: af öllum mönnum mundi ég helst
kjósa að íri skæri mig á háls („I would
rather have an Irishman cut my throat than
anybody else“).
Það er til marks um örlæti Eggerts
Stefánssonar að einusinni þegar hann var
staddur heima í Reykjavík en ég að fara af
landi brott kallaði hann mig í konsertsal í
Gamla Bíó til að halda sérstaklega fyrir mér
saungskemtun þá sem hann efndi til í
bænum. Hann saung fyrir mér alla saung-
skrána einsog hún lagöi sig, heilan kvöld-
konsert, með aðstoð undirleikara síns. Ég
var einn áheyrenda í þessum fimmhundr-
uðmanna sal — og ein gömul kona, móðir
hans. Hann saung af háfjalli forklárunarinn-
ar. Ég hef ekki komið á þær saungskemt-
anir er haft hafi meiri áhrif á mig en þessi.
Hittumst heilir á Kili, sagði skáldið Matthías
Jochumsson þegar hann kvaddi góða vini.
'Ég kvaddi Eggert Stefánsson með hrærðu
hjarta og við mæltum okkur mót að vanda
á hraðlestinni London-París-Róm.
Frh. á bls. 16.