Lesbók Morgunblaðsins - 29.11.1980, Blaðsíða 15

Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
' u, __ ( CaN- euTfl [Hjvicn.- > iranun tr.fl. s?c?1’ Mvftw/ F»rt- unrN eiN- SfflKr íkn 1 ■ ■ ;■'■'■ í ■ ■ ■ OeTT
fXVA. ÁV<v«5- «0 UN s K A P A D O M u R snr>- TfAlC. iKjiu, n 4
ÚA- eiNin í N RUoOI A R % S A R O'L O- 5TÆPI MVJTFi < T í?
L'lKl LOK- AtUIX. H 'A .S F R A K K A N U M
puí-1 K A L D A K 0 L (? A U f A í? £
V ERK- F/ia\ A L u R ?U*L? 'O ,R A Z £ L 4 U R HVCC. Auu Æ
VoTfl HÖKU I YAÍ AT -R A K 'A L K U NOT »«c- ÓA A (JK M DoRP- BiiSi. r/fm i1 Æ T
L 1.0«- flf- IR. T BeisiiJ 1 A U M s DRITC.- Ull Ca*. U FÉLL U»C- \)i€>l D A T T
l L 1 N MÁLM ÞYMMA R HVCCIN ítaiFuo. H 0 R S K 1 L L G.f\L- Cko?\
IKAIO- n Æ R A S A- Ck A Átewc. Ý T / N Hueiiu A 4
KSWH.S- i TlMd WIL- N S> MA/fl* 5 K a A F A R. y 33 BeiTfl Hús r A' L
ÍÍITAR T E K I N N i rerun T t L ■—> B Æ N A
V 1 K A N D A' l R 0 Mo< ron- Æ R l N
A P- R T' N A U T N ÝFlflC VflTNl 4 'A R A
Kwen- Oýll.HU F T A S A LX R T U N N 1 R b I

5 ToF
TR£
mKl-
fpúr i

5TAtU|f
|F Rslí
u€>
VAFA-
ÍAM -
AR
íl\U£)
d ■vnfí -
HLXO E>
Hutne
HHC-ur?
T' -
FÆTiiJ
MANW
WAFM
SKoU
i.E'ÍT
í?A P
MYkl-
flST
CiÆi-U-
MflFM
hioa
í,'l T t f)
um
tfeY n
áVí-r^
H«ær-
IR. 'l
þdR
SVClT
GYCA
3 A
U'l K -
flWS-
H t.ur-
FIHM
YfiÐ-
AR-
FÆ<fl I
*N~
ÆMMA
H R~
C flí'
I M N

Ki*0
gp«Ð-j
AMD|
KvS'lo
Hæfm-
/M
s«rvn*
TÉP/^C -
I r-J G.
FUCkL
FÆ.ÐA
PiPuR
íKVAl
FÆRINU
5fl|J-
v^ío.rt
fl ia®
LirJPiR

Kf M
ÓT
■RaíA
\Mf)
venK-
F/etzi
ILMfí
FR-
ESTR
HLJo'-
r-r A
Vamta
Offl«
PflCfl
UmND
Kven-
1A.1-PA
J"URT
KUí-N-l
d v'R r
FU6L|

FUK-
UR.
Fft-
r/tvc-
Bmrð
A«-,
TR£
Feu-
A C\
MflHNj-
NflFH
Rropp
SuÓM
ilíAUT
5aR
Oþ-
UVCK-
a<t
MELT
I
FÆfil
Evdinl
tfUUft
flÐ
i?ei í i
stu +
ÍK IP
Hua-
Aí)UR
iBriú kA
Irveirt.
T e in5
flUPA-
IUCTA
TÚMWA
hljómplötur allar píanósónötur Beethov-
ens, og fleiri verk fyrir píanó eftir hann og
alia píanókonsertana og sónötur fyrir
fiölu og píanó. Hann hefir einnig leikið
píanókonserta Brahms og píanósónöt-
urnar og önnur verk fyrir píanó inn á
plötur, píanóverk eftir Schumann og verk
Chopins fyrir hljómsveit og píanó á 3
plötum. Áöur er getiö um upptökur með
píanóverkum Liszts og má hér bæta við
tveim númerum Philips 6500 043 og
Philips sal 3783. Auövitaö er Arrau
mistækur og dæmi um það er t.a.m.
upptaka af konsertum Griegs og Schu-
manns, þar sem höfuðeinkenni hans í
túlkun og leik falla lítt aö anda verkanna
og þá Griegs sér í lagi, og Schumann-
konsertinn er einnig undarlega líflaus.
Þær upptökur, sem þykja jafnan best-
ar eru píanósónötur Beethovens, sem
Arrau hefir leikið fyrir Philips. Þar njóta
sín höfuðkostir hans, svo sem afburða
tækni, djúpur skilningur á viðfangsefnun-
um og góð hljóöritun. Yfirleitt er leikur
Arraus hægur, jafnvel þunglamalegur,
eitt einkennið er þungur hljómmikill
bassi, en millistef og undirraddir heyrast
skýrt og öll túlkunin virðist þaulhugsuð en
ekki mótuð af stundarhrifningu. Ef ein-
hverjir kynnu aö spyrja hvort upptökurn-
ar með Arrau væru besti kosturinn þeim
til handa sem vildu eignast sónöturnar,
þá má benda á, að til eru hljóðritanir með
Wilhelm Kempff, sem er gagnólíkur Arrau
í meðferð sinni á sónötunum, að
ógleymdum Artur Schnabel — þær eru
því miður eldri og ekki eins vel hljóðritað-
ar — og Wilhelm Backhaus. Auk þess
yngri menn eins og Brendel, Gulda og
Barenboim. Þær hljóðritanir eru yfirleitt
tæknilega góðar. Sama má segja um
aðrar þær hljóðritanir með Arrau, sem
Aðalgeir
Kristjánsson
skrifar um
HLJÓM-
PLÖTUR
V. ... ■———
nefndar hafa verið, en tónlistarsmekkur
hvers og eins verður að skera úr um
hvort honum fellur leikur hans eða ekki.
Nýverið kom út ný hljómplata með
Arrau, þar sem hann leikur 14 valsa eftir
Chopin — Philips 9500 739. Þessi plata
verður ekki talin í sérstökum gæðaflokki
meðal þess sem Arrau hefir gert, en hún
sýnir mætavel öll helstu einkenni hans,
það vantar léttleika og rómantískan
þokka í sþiliö. Hér er ekki leikið fyrir
dansi og sú ígrundun, sem einkennir
Arrau, virðist lítt eiga heima í mörgum af
völsunum og meðferðin stingur verulega í
stúf við þaö, hvernig menn eins og
Pólverjarnir Rubinstein og Zimmerman
leika þá, að ekki sé talað um Dinu Lipatti,
en sú upptaka er orðin þriggja áratuga
gömul. Hins vegar hefir Arrau leikiö
prelúdíur Chopins á plötu, og sú upptaka
og spilamennska er miklu betur heppnuð.
Þess má að lokum geta, að Arrau hefir
sagt að hann ætli sér að leika píanósón-
ötur og önnur verk Schuberts inn á plötur
áður en yfir lýkur og eftir því er beðið
meö nokkurri eftirvæntingu.
A.K.
Við verðum að
hjálpa hinu nátt-
úrlega lífríki
Framhald af bls. 6
starf, en mest í kyrrþey. Hún átti sín
viðskipti við bændur, en við vildum fá
almenning til aö taka þátt í þessu starfi —
fá þjóöina til að skilja, aö allir eiga mikið
undir því, að landið sé gróið og að menn
færu að skilja betur samband sitt við
umhverfið.“
„Og hvernig er svo umhorfs þarna
15 árum síðar?“
„Ég hef fylgst með breytingum á gróðri
þarna með því að mæla hann í föstu sniði á
200 metra löngu svæöi aö norðanverðu í
girðingunni þar sem voru gróðurleyfar af
grávíöi, gulvíði og loðvíöi. Samkvæmt
mælingum hefur hæðin á víðinum fjórfald-
ast og hann hefur þéttst til muna. Einkum
hefur hann tekið vel við sér síöustu 2—3
árin. Jarðvegurinn er mun frjórri og
grastegundum hefur fjölgað. Víða hefur
gróðurinn þéttst tuttugufalt á viö það, sem
var í upphafi, en sérstaklega hefur framför
orðið á víðinum. Og rofabörðin hafa gróið
að mun.
Um leið er athyglisvert og blasir reyndar
við augum vegfarenda, hvernig landiö utan
girðingarinnar hefur haldið áfram aö blása
upp en uppblásturinn stöövast viö girðing-
una. Innan girðingarinnar er líka mikið
áfok, því gróðurinn þar tekur við fokefnum
úr landinu í kring, þar sem það fellur í skjóli
víðisins.
Við, sem farin erum að þekkja staðhætti
þarna, höfum tekið eftir því, aö nú dafnar
mikið fuglalíf á þessari spildu. Þarna eru
lóur, lóuþrælar, spóar, grágæsir og heið-
argæsir, sem hafa afnot af landinu til
viðurværis og hreiöurgeröar, en þessir
fuglar sjást varla utan girðingarinnar.“
„Telurðu að viðhorf manna hafi
breytzt á undanförnum árum til hins
betra gagnvart þessum málum?"
„Þaö tel ég tvímælalaust. Áöur óku
menn um landiö og horfðu á ógróna mela
og eggjagrjót og tóku sem sjálfsagðan
hlut. Menn geistust austur að Gullfossi og
horföu á fossinn fullir lotningar, en sáu ekki
grjótið á flákunum hinum megin við Hvítá.
Þar var þó áður skógivaxið. En nú er þar
öðruvísi um að litast. Landgræðslan hefur
tekið landið fyrir ofan Tungufell austan
Hvítár til uppgræðslu. Búið er að græða
upp jaðrana, grjótiö er horfið og landið allt
að grænka. Landgræöslan hefur reyndar
líka tekið að sér stóra spildu vestan Hvítár,
sem er að taka miklum stakkaskiptum —
og svona má lengi telja.
Ég tel ekki vafa á, að fólk viröir
umhverfið meira nú en t.d. fyrir 15 árum.
Það gengur betur um áningastaöi á
ferðalögum, sýnir landinu meiri umhyggju
en áöur. Það lætur sig meiru varöa hvernig
gróðurfari er háttaö — hvaöa breytingum
það er háð og hvaða breytingum það er að
taka. Bændur ekki síður en aðrir. Það er
líka þarft að bændur viti, að almenningur
fylgist með hvernig þeir fara með landið.
Öllum er hollt að hafa aðhald."
„En það er oft erfitt að koma auga
á breytingar á gróðurfari nema meö
vísindalegum mælingum ár frá ári.
Er þetta ekki spurning um hvaða
hugsunarhátt menn temja sér —
hvort þeir reyni að láta sig varða
meira en sinn eigin lífsferil?"
„Jú, einn ættliður sér ef til vill ekki
stórfelldar breytingar á gróðurfari í þaö
heila, hvorki af því sem miður fer eða hinu
sem miðar í rétta átt. Nema einhver ósköþ
gangi á eins og á Rangárvöllum á 18. og
19. öld. Sama gildir um trjávöxt, hvort sem
hann er til skjóls eöa nytja. Okkur finnst
hins vegar ágætt að njóta trjágróðurs sem
forfeður okkar hafa ræktaö. Ég nefni bara
Hallormsstaðaskóg og gróin garðlönd í
Reykjavík. Það er líka mikill ávinningur fyrir
bóndann, ef fyrirrennarar hans á jörðinni
hafa ræktað skjólbelti — þetta veröa menn
aö hafa f huga.
Hins vegar hættir sumum ef til vill til aö
horfa með of mikilli rómantík til upphafs
byggðar hér — sjá fyrir sér landið víðivaxið
milli fjalls og fjöru eins og segir í
íslendingabók.
Við endurheimtum aldrei landið eins og
það var viö landnám. En við verðum að
stefna að útlitsþreytingu á landinu frá því
sem nú er af öllu afli. Og þar eru verkefnin
næg. Við þurfum að græða upp öll þessi
Fr-amhald á bls. 16