Lesbók Morgunblaðsins - 29.11.1980, Blaðsíða 14

Rússar tjölduðu
því sem til var
Heimsmeistaramóti stúdenta lauk
fyrir skömmu í Mexíkóborg. Svo sem
búist hafði veriö við stóð keppnin um
efsta sætið aðallega á milli sovézku og
ensku sveitanna og lauk að lokum meö
sigri hinna fyrrnefndu. Vafalaust hafa
þessi úrslit verið sætur sigur fyrir
Sovétmenn, því árið 1978 skaut enska
sveitin þeim ref fyrir rass og rauf
áratuga einokun þeirra á efsta sætinu.
Þann ósigur tók sovézka skáksamband-
iö mjög óstinnt upp og minnti sveitar-
menn heldur óþægilega á að þeir væru
ekki einungis að tefla fyrir sjálfa síg
með því að dæma tvo þeirra í keppnis-
bann fyrír slæma hegðun á mótinu.
Sökudólgarnir frá því síðast áttu svo
auðvitað ekki upp á pallborðið nú þegar
sveitin var valin, en í henni voru að
þessu sinni þeir Jusupov og Dolmatov,
sem urðu heimsmeistarar unglinga 1977
og 78, Kochiev, stórmeistari og Evrópu-
meistari unglinga 1973—4, kollegi hans
Mikhailchisin og varamenn voru tveir
vel þekktir meistarar, þeir A. Ivanov og
Kengis.
Enska sveitin átti því við ramman reip
að draga er hún hugðist verja titil sinn, en
hana skipuðu þeir Speelman, Mestel,
Taulbut, Goodman og Flear. Lokastaðan
í A-riöli var þessi:
1. Sovétríkin 27. v. af 36 mögulegum.
2. England 211/2 v. 3. Argentína 20 v. 4.
Kólumbía 19. v. 5. Brazilía 18 v. 6.-7.
Kúba og Skotland 17 v. 8. Kína 16Ví> v. 9.
Bandaríkin 16 v. 10. Dóminikanska lýð-
veldið 8. v.
Engin Norðurlandaþjóðanna sá sér
fært að vera með aö þessu sinni, enda
milljónafyrirtæki aö fara til Mexíkó. Um
árabil létu íslendingar sig aldrei vanta í
þessa keppni, en hafa nú ekki veriö með
síðan 1976, þrátt fyrir það að við ættum
aö eiga mjög góöa möguleika á sæti í
A-riöli.
Efstur á fyrsta borði í keppninni varð
Giardelli frá Argentínu, en hann hefur
verið nokkuð í fréttum hér aö undanförnu
þar sem hann var meöal þátttakenda á
stórmótinu í Buenos Aires. Giardelli hlaut
10 vinninga af 12 mögulegum og kom sá
frábæri árangur hans mikið á óvart, því
meðal andstæðinga hans voru m.a. þeir
Jusupov, Speelman og kúbanski stór-
me^tarinn A. Rodriguez. Jusupov hlaut 8
vinninga af 11, en Speelman kom aldrei
við sögu í þessari baráttu, því í viðureign
enska liðsins við Kínverja, tapaði hann,
fyrst í undanrásum og síðan einnig í
úrslitum.
Á öðru, þriðja og fjórða borði urðu
Rússarnir Dolmatov, Kochiev og Mikhail-
chisin efstir.
Svo sem áður var getið var nú vandað
mjög til valsins á sovézku sveitinni.
Jusupov varð t.d. í þriðja sæti í úrslitum á
síðasta Sovétmeistaramóti, þrátt fyrir
ungan aldur sinn, en hann varð tvítugur
snemma á þessu ári. Skákir hans hafa
vakið athygli fyrir hina frábæru enda-
taflstækni hans, sem jafnvel Karpov
sjálfur gæti öfundað hann af. Hann þarf
ekki mikla stöðuyfirburði til þess aö vinna
skák og þaö er eiginleiki sem er sjald-
gæfur hjá svo ungum manni. í skák
dagsins í dag kemur þessi hæfileiki hans
mjög vel í Ijós. í miðtafli fléttar hann sig út
í betra endatafl þar sem hann vinnur
síðan öruggan sigur.
Andstæðingur hans í skákinni í dag,
sem einmitt var tefld á stúdentamótinu í
Mexíkó er ungur Svisslendingur, Riifen-
acht að nafni.
Móttekna drottningarbragðið hefur
öðlast nokkrar vinsældir upp á síðkastið
einkum fyrir það að enski stórmeistarinn
Miles hefur teflt afbirgðið 1. d4 — d5, 2.
SKAK
eftir MARGEIR
PÉTURSSON
c4 — dxc4, 3. Rf3 — rf6, 4. e3 — Bg4l?
með góðum árangri upp á síðkastið.
Jusupov ákveður að gefa ekki kost á
þessu og velur gamalt framhald 3. e4!7,
sem bezt er svarað með leik Svisslend-
ingsins, 3 — e5!
í sjöunda leik varð svarti á nokkur
ónákvæmni er hann lék 7. — Rf6, en
betra var aö leika 7. — Be6 og undirbúa
þannig Rge7, því í framhaldinu náði
Jusupov peðinu aftur með öllu betri
stöðu.
12 — Bc5 var athyglisverö tilraun til
þess aö jafna metin, því eftir 12. — c6,
13. Bd3 hefur hvítur mjög góö sóknarfæri
eftir aö svartur hrókar. Eftir 13. — Bxb5
græddi hvítur ekkert á 14. exf7+ — Kxf7,
því hann á þá enga hættulega skák með
drottningu sinni.
15. — 0-0! var eina tilraun svarts til
þess að ná mótspili, þar eð í stöðunni gat
hann ekki komist hjá peðstapi. Hann
virtist síðan í fljótu bragði á grænni grein
eftir 18. — Bxf2+!, allt þar til 21. Rxg7!
kom honum niður á jörðina aftur. Til þess
að komast hjá skiptamunstapi varð
svartur að skipta upp á miklu liði og lenti
síðan út í nokkru lakara endatafli.
Þar háði slæm kóngsstaða svörtum
mest, en leikurinn 25. — Hd2? var allt of
varfærnislegur. Nauðsynlegt var auðvitað
25. — Hxa2! og eftir 26. Hg7+ — Kh8, 27.
Hxb7 — Kg8, hefur hvítur aö vísu
töluverða vinningsmöguleika, en þá heföi
fyrst reynt á endataflstækni Jusupovs.
Svartur, sem teflt hafði skákina vel eftir
ónákvæmnina í byrjun varð eftir þessi
mistök tveimur peðum undir og úrvinnsl-
an reyndist hvítum létt verk.
Að síðustu vil ég biðja lesendur að
taka eftir því að meistari Benóný fékk eitt
sinn lokastöðuna upp í hraðskák og tókst
að halda jafntefli eftir miklar klukku-
barsmíðar. Hvort hann fór hins vegar
löglega að læt ég lesendum eftir að
dæma um, því það er ekki fyrir hvern sem
er að ná a og h peði með kóngi.
Hvítt: Jusupov (Sovétríkjunum)
Svart: RUfenacht (Sviss)
Móttekið drottningarbragð
1. d4 — d5, 2. c4 — dxc4, 3. e4 — e5, 4.
Rf3 — exd4, 5. Bxc4 — Bb4+, 6. Rbd2 —
Rc6, 7. 0-0 — Rf6, 8. e5 — Rd5, 9. Rb3 —
Rb6, 10. Bb5 — Bd7, 11. Rbxd4 — Rxd4,
12. Rxd4 — Bc5,13. e6 — Bxb5,14. Rxb5
— Dxd1, 15. Hxd1 — 0-0, 16. Rxc7 —
Hac8, 17. Bf4, fxe6, 18. Rxe6
Bxf2+, 19. Kxf2 — Hf6, 20. He1 — He8,
21. Rxg7 — Hxf4+, 22. Kg3 — Hxe1, 23.
Hxe1 — Hb4, 24. Rf5 — Hxb2, 25. He7 —
Hd2, 26. Hg7+ — Kh8, 27. Hxb7 — h5, 28.
Hxa7 — Hd3+, 29. Kh4 — Hd2, 30. Re3 —
Hd3, 31. He7 — Rd5, 32. Rxd5 — Hxd5,
33. Ha7 — Hd2, 34. Ha5 — Hxg2, 35.
Hxh5+ — Kg7, 36. Hg5+.
Claudio
Arrau
Claudio Arrau er án efa einn svipmesti
og þekktasti píanóleikari þessarar aldar
af eldri kynslóðinni. Hann er fæddur í
Chile 2. febrúar 1903 og kom fram sem
undrabarn 5 ára. betta varð til þess, að
ríkisstjórnin í Chile kostaði hann til náms
í Berlín árið 1911. Þar naut hann kennslu
gamals nemanda Liszts, sem hét Martin
Krause, þeirrar kennslu naut að vísu ekki
lengi viö, því að Krause andaðist 1915.
Það sannaðist á Arrau að lengi býr að
fyrstu gerð, því að hann hefir alla ævi
verið frábær Liszttúlkari og hann hélt upp
á 75 ára afmæli sitt með því að gefið var
út eitt kröfuharðasta verk Liszts — 12
Transcendal Studies — auk smærri
verka Philips 6747 412.
Þegar Arrau stóö á tvítugu, hófst
frægöarferill hans með því að hann lék
með Boston-hljómsveitinni undir stjórn
Monteux. Hann vann Grand Prix-verð-
launin í Geneva 1927, þar sem þeir Alfred
Cortot og Artur Rubinstein voru dómarar,
enda talar Rubinstein mjög vel um hann í
endurminningum sínum, en þaö heyrir
frekar til undantekninga, að hann tali vel
um aðra tónlistarmenn. Á næstu árum fór
hann land úr landi og hélt hljómleika.
Hann verður prófessor í Berlín við
Stern-tónlistarskólann þegar hann er 22
ára, en þar hafði hann áður stundað nám
og nú sökkti hann sér niður í verk
meistaranna. Á 4. áratugnum hélt hann
12 tónleika í Berlín, þar sem eingöngu
voru flutt verk eftir J.S. Bach. Píanósón-
ötur Mozarts lék hann á 5 tónleikum, hiö
sama gerði hann með sónötur Beethov-
ens og Schuberts og píanóverk Chopins.
Arrau hefir verið mjög eftirsóttur til
hljómleikahalds. Hann hefir haldiö um
150 tónleika á ári í áratugi, en nú hefir
hann heldur dregiö saman seglin, en
samt eru tónleikarnir enn nálægt hundr-
aði á ári. Því má skjóta hér inn, að hann
hefi einu sinni komið hingað til lands og
lék þá píanókonsert nr. 1 í d-moll eftir
Brahms í Háskólabíói með Sinfóníu-
hljómsveit íslands og þótti það mikill
tónlistarviðburður.
Arrau hefir verið mikilvirkur viö
hljómplötugerð. Hann hefir leikiö inn á