Lesbók Morgunblaðsins - 25.09.1982, Blaðsíða 3

Dans saminn við Nocturne eftir Chopin. Asta Norðmann á danssýningunni i Iðnó: Dana Anitru úr Pétri Sígaunadans
Gaut
Sígaunadans
ín, Jón, Kristín, Óskar, Ásta og
Jórunn, af þeim eru á lífi auk
mín systur mínar Katrín og Jór-
unn.
Faðir minn lést árið 1908 og
þá stóð móðir mín ein uppi með
hópinn sinn, yngstu börnin enn
smábörn. Hún var vel stæð
efnalega en erfitt hefur það ver-
ið samt.
Þá var það að bróðir hennar,
Páll Einarsson, fyrsti borgar-
stjórinn í Reykjavík, hvatti
móður mína til að flytja suður,
hann var þá orðinn ekkjumaður
og átti tvö börn.
Fengum við húsnæði í sama
húsi og Páll bjó, það hét Ásbyrgi
og stóð á horni Kirkjustrætis og
Tjarnargötu. Það hús brann
fyrir mörgum árum og þar eru
nú bifreiðastæði.
Móðir mín hélt hús fyrir bróð-
ur sinn og börn hans tvö, Árna,
síðar verkfræðing, og Kristínu,
er varð eiginkona Theódórs Jak-
obssonar, skipamiðlara, ólumst
við þarna upp saman frænd-
systkinin eins og systkinahópur
væri.
Bróðir minn, Jón Norðmann,
hélt ungur utan til náms, hann
var við nám í píanóleik í Berlín.
Þess má geta að góður vinur
hans á námsárunum var hinn
þekkti píanóleikari Wilhelm
Kemff, en það eru oft leiknar
hljómplötur með leik hans í út-
varpinu.
Þegar Jón var heima í fríi var
heimili okkar samastaður þeirra
ungu listamanna, sem voru við
nám erlendis á þessum árum.
Þeir komu reglulega saman hjá
okkur og spiluðu og sungu. Móð-
ir mín, sem var ákaflega mynd-
arleg húsmóðir, sá þá jafnan um
veitingar handa unga fólkinu.
Þessar „músík“-stundir eru mér
í fersku minni svo og unga lista-
fólkið, en það voru Pétur Jóns-
son, óperusöngvari, Páll Isólfs-
son, Dóra og Haraldur Sigurðs-
son, Eggert Stefánsson, söngv-
ari, og Muggur, Guðmundur
Thorsteinsson, myndlistarmað-
ur. Kona Muggs, sem var dönsk,
kom einhverju sinni heim klædd
dökkgrænni, aðskorinni flau-
elskápu, afskaplega fallegri og
allt öðru vísi en hér var vani að
sjá í bænum og þess vegna hefur
þessi flík fest mér svo í minni.
Jón bróðir minn lést árið 1919
og var öllum mikill harmdauði.
En þrátt fyrir föðurmissi á ung-
um aldri og þá sorg, sem fylgdi
láti Jóns bróður míns í blóma
lífsins, er ekki hægt að segja
annað en að æska mín hafi verið
yndisleg. Músíkin var eins og
rauður þráður í gegnum æsku-
heimilið, við systkinin spiluðum
öll á hljóðfæri.
Þær leikkonurnar Guðrún
Indriðadóttir og Stefanía Guð-
mundsdóttir höfðu dansskóla
fyrir börn og unglinga hér í
bænum og þangað fékk ég að
fara sem unglingur og lærði
samkvæmisdansa, hafði ég mjög
gaman af því.“
Leipzig
Við þeirri spurningu hvort
tónlistaráhugi á æskuheimilinu
hafi orðið til að vekja áhuga
Ástu fyrir listdansnámi svarar
hún: „Það má vel vera og er í
raun sennilegt, tónlist og dans-
list eru samofnar greinar. Hér
voru ekki aðrir möguleikar til að
sjá danssýningar en í sambandi
við uppfærslu á leikritum. Mér
er það minnisstætt hvað ég
hreifst af að sjá Guðrúnu Indr-
iðadóttur leikkonu dansa sóló-
dans, sem hún hafði sjálf samið,
í Nýársnóttinni."
Og unga stúlkan, Ásta, hélt út
í heim til að læra listdans aðeins
17 ára að aldri. Það þætti mörgu
foreldri ungt jafnvel nú til dags.
„Ástæðan fyrir því að ég fékk
að leggja upp í þetta ævintýri,"
segir Asta, „var sú, að Kristín
systir mín giftist Páli ísólfssyni
og voru þau á förum til Leipzig
þar sem hann var við nám. Ég
bjó hjá systur minni og mági
þennan vetur og var undir
þeirra verndarvæng.
Þeir voru dýrlegir dagarnir í
Leipzig og ég fékk mikið út úr
dvölinni þar. Komst ég í einka-
tíma til konu, sem sjálf var sóló-
dansari við Óperuna í Leipzig og
tók nemendur heim til sín. Hún
var mér í alla staði mjög góð,
kenndi mér mikið um hreyf-
ingar, upphitunaræfingar og
samningu dansa.
Ibúð þeirra Kristínar og Páls
samanstóð af stórri stofu þar
sem var flygill, svefnherbergi
hjónanna, herbergi, sem ég
hafði, og svo var eitt aukaher-
bergi, nokkuð rúmgott, þangað
sem Páll flutti hljóðlaust orgel
með „pedölum" sem hann æfði
sig á. En í þessu herbergi fékk
ég að æfa mig að vild á milli
kennslustunda. Fyrir utan nám-
ið ber hæst í minningum þau
tækifæri, sem við systurnar
fengum til að njóta yndislegrar
tónlistar í Leipzig. í Gewand-
haus, sem var eitt þekktasta
hljómlistarhús þeirra tíma,
komu fram allir þekktustu tón-
listarmenn og stjórnendur.
Nemendur tónlistarskólans
fengu alltaf afhenta aðgöngu-
miða að „generalprufum" þar og
nutum við systurnar góðs af því.
Auk þess fórum við alltaf einu
sinni í viku til að hlusta á ynd-
islegan orgelleik Páls í Tómas-
arkirkjunni og á söng drengja-
kórsins og er óhætt að segja, að
það hafi verið sannkallaðar
helgistundir. Straube prófessor
var aðalkennari Páls og það
sagði mér ungur Norðmaður,
Arild Sanvold að nafni, sem
einnig var nemandi hans, að
prófessorinn hafi ekki einungis
viljað fá Pál sem eftirmann
sinn, þ.e. sem organista við
Tómasarkirkjuna, heldur hafi
hann viljað fá hann sem tengda-
son líka.
En Páll átti Kristínu sína og
það er óhætt að segja að hún
hafi verið honum alls staðar til
sóma þar sem þau fóru.
3