Lesbók Morgunblaðsins - 25.09.1982, Blaðsíða 4

Heimili þeirra Kristínar og
Páls var samkomustaður þeirra
íslendinga sem dvöldu í Leipzig
um þessar mundir. Má þar
nefna Sigurð Nordal, Björgu
Þorláksdóttur (sem fyrst ís-
lenskra kvenna lauk doktors-
prófi), Arnfinn Jónsson síðar
skólastjóra (föður Róberts leik-
ara), Jóhann Jónsson skáld og
konu hans, Nikkelín, Friðþjóf,
son Jónasar í Bárunni í Reykja-
vík, Annie og Jón Leifs.
Það var oft glatt á hjalla, ým-
islegt skrafað og gert sér til
gamans, þegar landarnir hitt-
ust.
Dag einn þegar komið var
saman hjá þeim Kristínu og Páli
spyr Páll Jón Leifs hvort hann
sé með nokkurt nýtt tónverk á
prjónunum. Jón kveður já við
því og þá biður Páll hann að lofa
þeim að heyra. Jón sest við flyg-
ilinn, spilar mikið og þungt um
stund. Að því loknu ræskir Páll
sig en Nikkelín segir: „Aum-
ingja hljóðfærið."
Eitt sinn er Sigurður Nordal
kom í heimsókn stakk Páll upp á
því, að við færum öll í Auer-
bach-bjórkjallarann, en þar er
sagt að Göethe hafi skrifað
Faust.
Þarna í kjallaranum stóð stór
bjórtunna upp við vegginn og
var það siður manna að setjast
klofvega á hana. Og það gerðu
þeir Sigurður og Páll. Kristín
vildi ekki láta sitt eftir liggja,
hún var svo heppin að vera í
víðum kjól, og gerði sér lítið
fyrir og snaraði sér upp á tunn-
una. Þegar við vorum komin aft-
ur að borðinu bar þar að blóma-
sölukonu og keypti Sigurður af
henni yndislega rós, gengur til
Kristínar, nælir rósina í barm
hennar, stígur eitt skref aftur á
bak, segir „Madame" og hneigir
sig djúpt að „Hoffmannasið".
Heimkoman
En námstíminn í Leipzig tók
enda og Ásta hélt heim. Oskar
bróðir hennar hafði þá keypt
neðri hæð hússins nr. 35 við
Laufásveg og þar bjuggu þau
með móður sinni næstu árin þau
þrjú systkinin, sem ekki höfðu
stofnað eigið heimili, þau Óskar,
Ásta og Jórunn.
„Það fyrsta, sem ég gerði við
heimkomuna," segir Ásta, „var
að æfa fyrir danssýningu, sem
halda átti í Iðnó. Hákonsen, sem
þá rak Iðnó, lét setja teppi á
sviðið því ég dansaði berfætt.
Dansarnir voru tíu að tölu og
samdi ég þá sjálf að undantekn-
um ungverskum dansi og
„menuett". í tveim síðasttöldu
dönsunum var ég þó ekki ber-
fætt, heldur í stígvélum úr leðri,
sem ég kom með með mér heim,
í ungverska dansinum og í hvít-
um skóm með lágum hælum í
„menuettinum".
Lárus Ingólfsson teiknaði
fyrir mig búningana og voru
þeir mjög fallegir.
Þessari sýningu var ákaflega
vel tekið, enda var hún sú fyrsta
sinnar tegundar hérlendis.
Um gagnrýni frá listrænu
sjónarmiði var ekki að ræða,
enda hafði enginn þekkingu til
að fjalla um slíkt á þeim tíma,
en dr. Helgi Pjeturss fór um
hana nokkrum orðum í Vísi dag-
inn eftir, og lýsti henni með
Æskuheimili Ástu Norðmann í Ásbyrgi í Reykjavík. Við píanóið situr Jón Norðmann, hjá honum stendur Kristín, fyrir miðri mynd eru Óskar og Katrín. Til
luegri er svo Jórunn Einarsdóttir með yngstu telpurnar, Astu sér við hsgri hönd, og Jórunni við vinstri. Myndin er líklega tekin 1915.
Hér túlkar Asta draum í dansi.
þessum orðum: „Nú er vorið
komið."
Um haustið, það var árið 1922,
hóf ég danskennslu í Bárunni
(síðar KR-húsið), sem stóð yið
norðvesturhorn Tjarnarinnar í
Reykjavík. Ég var þá 18 ára og
heldur uppburðarlítil. Mágur
minn, Einar Viðar, eiginmaður
Katrínar systur minnar, kom
með mér niður eftir til að vera
mér til halds og trausts við upp-
haf fyrstu kennslustundarinnar.
Hann leiddi mig út á gólfið og
kynnti mig fyrir væntanlegum
nemendum mínum með þeim
orðum „að hér væri komin unga
stúlkan, sem ætlaði að kenna
þeim dans.“
Kenndi ég bæði barna- og
samkvæmisdansa, nemendur
voru á öllum aldri. Næstu árin
hélt ég kennslunni áfram, fyrst í
Bárunni, eins og áður segir, síð-
an í Gúttó en lengst af í Iðnó. Á
tímabili var með mér við
kennsluna æskuvinkona mín,
Guðrún Eiríksdóttir, nú de
Fontenay, einn vetur kenndi
með mér þýsk kona, Lis Thor-
oddsen, eiginkona Emils Thor-
oddsen, og í mörg ár unnum við
saman ég og Sigurður Guð-
mundsson klæðskeri og dans-
kennari. Tryggur förunautur
minn með músíkina var Vigdís
Jakobsdóttir.
Á hverju vori voru haldnar
danssýningar nemenda, dans-
ana samdi ég jafnan sjálf.
Fór ég yfirleitt árlega til út-
landa til að kynna mér nýjungar
í dansinum. Eina slíka ferð fór-
um við saman árið 1929, Katrín,
systir mín og ég. Sáum við mjög
margt fallegt og þar á meðal
hlustuðum við á fiðlusnillinginn
Fritz Kreizler í Albert Hall og
sáum sjálfa Önnu Pavlovu
dansa í Dauða svansins, en það
var einmitt sá ballett, sem gerði
hana heimsfræga.
Ekkert kynslóðabil
Það var á þessum tíma, sem
ég tók mig til og fór að læra á
gítar. Móðir mín átti gamlan
gítar, bassastrengirnir voru úr
kopar og efri strengirnir úr
girni. Fór ég til eldri konu,
Höllu Waage, systur Jens
Waage leikara, í gítartíma.
Halla bjó í gömlu húsi í
Þingholtsstræti á móti sótt-
varnarhúsinu. Hún kenndi mér
öll gripin á gítarinn og fjöldann
allan af lögum þessa mánuði,
sem ég var hjá henni, þar á með-
al nokkuð sem heitir „niður-
stemmdir valsar" og voru mjög
erfiðir, þá hef ég hvorki spilað
fyrr né síðar. Halla bjó í einu
herbergi og hafði svartan olíu-
ofn til að hita upp með og sjóða
á. Það var alltaf funhiti hjá
henni þegar ég kom, hún setti
lok á ofninn og reykeisi þar á,
svo sátum við sín hvoru megin
við ofninn, gamla konan og unga
stúlkan, með sinn gítarinn hvor
og spiluðum við saman af hjart-
ans lyst þessar kvöldstundir.
Þar var ekkert kynslóðabil.
Það var líka mikið spilað og
sungið heima hjá okkur á Lauf-
ásvegi, þangað kom ungt fólk og
nágrannar, sem gaman höfðu af
að hlusta á tónlist og syngja."
Síðari hluti birtist
í næsta blaði.
4