Vísir - 14.04.1980, Blaðsíða 8

8
VÍSIR
Mánudagur 14. aprll 1980

utgefandi: Reykjaprent h/f
Framkvæmdastjórj: Davfð Guðmundsson
Ritstjórar: Olafur Ragnarsson
Ellert B. Schram
Ritstjórnarfulltrúar: Ðragi Guðmundsson, Elias Snæland Jónsson.
Fréttastjóri erlendra frétta: Guðmundur G. Pétursson.
Blaöamenn: Axel Ammendrup, Friða Astvaldsdóttir, Gisli Sigurgeirsson, Hannes
Sigurðsson, Halldór Reynisson, lllugi Jökulsson, Jónina Michaelsdóttir, Katrin
Pálsdóttir, Páll Magnússon, Sæmundur Guðvinsson.
Iþróttir: Gylfi Kristjánsson og Kjartan L. Pálsson.
Ljósmyndir: Bragi Guðmundsson, Gunnar V. Andrésson, Jens Alexandersson.
Utlit og hönnun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson, Magnús Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson. Askrift er kr. 4.800 á mánuði
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson. innanlands.
Auglýsingar og skrifstofur:
Siðumúla 8. Simar 86611 og 82260.
Afgreiösla: Stakkholti 2-4, simi 86611.
Ritstjórn: Siðumúla 14, simi 86611 7 linur.
Verð i lausasölu
240 kr. eintakið.
Prentun Blaöaprent h/f.
Samstíga aö samningaboröi
í dag hef jast að nýju viðræður
við Norðmenn vegna deilunnar
um Jan Mayen. Þessi deila hefur
á sér tvær hliðar, annarsvegar er
spurningin um iagalegan rétt og
tilkall til hafsvæðisins og hafs-
botnsins í kringum eyna, og hins-
vegar veiðarnar á loðnu og
öðrum fisktegundum og kvóta-
skipting í því sambandi. Að sjálf-
sögðu helst það siðarnefnda í
hendur við hinn lagalega rétt.
Það er mikilvægt fyrir íslend-
inga, að þessi tvö úrlausnaratriði
verði ekki aðskilin þannig, að
viðurkenning á veiðikvótum
verði ekki túlkuð sem afsal á
lagalegum rétti eða öf ugt, og það
er óskynsamlegt af sjávarút-
vegsráðherra að gefa einhvern
afslátt í skyn áður en til samn-
inga er gengið, eins og gert var í
sjónvarpsviðtali s.l. föstudag.
Haf réttarráðstefnunni er enn
ekki lokið og meðan niðurstöður
hennar liggja ekki fyrir verðum
við að leika einhverja biðleiki og
semja tímabundið, en heildar-
samningar hljóta að vera mark-
mið okkar í þessari deilu.
I upphafi voru íslensk stjórn-
völd hikandi og ráðvillt í Jan
Mayen málinu, en Matthías
Bjarnason tók af skarið með
ákveðnum og fastmótuðum til-
lögum, sem hann lagði fram i
landhelgisnefnd á síðasta ári, og
aðrir tóku undir.
Nú er ekki annað vitað en að ís-
lenska viðræðunefndin standi
einhuga að ítrustu kröfum.
Tvennu hefur þó verið fleygt,
sem þessu gæti breytt. Olaf ur Jó-
hannesson sótti fund utanríkis-
ráðherra Norðurlanda í Helsinki
á dögunum og sögusagnir voru þá
á kreiki um, að hann hefði gert
óformlegt samkomulag við
Frydenlund, utanríkisráðherra
Noregs.
Þetta gæti verið skýringin á
lausmælgi Steingríms í sjónvarp-
inu.
Ólafur hefur áður hlaupið til
slíkrar persónulegrar samninga-
gerðar, þegar hann sællar minn-
ingar gerði samkomulagið við
Breta í tíð fyrri vinstri stjórnar
sinnar, ýmsum til mikillar skap-
raunar.
Hitt er einnig haft f yrir satt, að
Ólafur Ragnar Grímsson, for-
maður þingflokks Alþýðubanda-
lagsins, hafi í umboði for-
mennsku sinnar kynnt norskum
fréttamönnum það sjónarmið
flokks síns, að ef Norðmenn
tækju við varnarliðinu, sem nú
dvelst á (slandi, og samþykktu
flutning þess til Jan Mayen, þá
1 dag hefjast viðræöur við Norðmenn að
nýju vegna Jan Mayen deilunnar.
Rétturinn og rökin eru okkar megin.
væru Islendingar tilbúnir til að
slá af kröfum sínum í hinni
rétfarlegu deilu um Jan Mayen.
Vonandi er þessi sögusögn ekki
á rökum reist, því að auðvitað er
fráleitt að svo fáránleg uppá-
stunga fái undirtektir annarra
stjórnmálaflokka, eða að Norð-
menn taki hana alvarlega, en ef
rétt reynist, sýnir hún hugarfar,
sem ber að varast, og þá hættu,
sem alltaf er yfirvofandi, að Al-
þýðubandalagið reki f leyg í sam-
stöðu íslendinga. Þeir sjá ætíð
íslenska hagsmuni með flokks-
pólitískum gleraugum.
( þessari milliríkjadeilu er
mikilvægt, að víðtæk samstaða
náist og að íslenskir stjórnmála-
menn hafi vit á því að ganga
samstiga að samningaborði.
Við eigum ekki að haga okkur
eins og hrokafullir stórveldis-
bokkar,rétteinsog við ætlumst til
þess að aðrar þjóðir, sem meira
eiga undir sér, sýni skilning og
lipurð í alþjóðlegum samskipt-
um. Friður og sættir þjóða í milli
byggist ekki á einstrengingshætti
né oflæti, heldur festu og sann-
girni. Rétturinn og rökin eru
okkar megin, og því ástæðulaust
að egna til úlfúðar eða óvildar
gegn Norðmönnum, þótt þeir
haldi einnig fast á sínum máls-
stað. Fyrirfram megum við
ganga út frá því með vissu, að
norska þjóðin er (slendingum
vinveitt og mun ekki láta stjórn-
málamenn sína eða einstaka
þrýstihópa þar í landi ganga
freklega á hlut fslendinga. En
það vinsamlega andrúmsloft
ríkir því aðeins, að við sjálfir
sýnum ekki óbilgirni eða hvatvísi
gagnvart þeim.
1
1
I
1
Oiíustyrkur veldur orkusðun
1
a
i
i
i
i
i
i
i
a
B
a
i
i
i
i
a
a
i
i
i
L
Kæru alþingismenn.
Þegar þessar linur eru
skráöar er búiö aö samþykkja á
Alþingi þau langhæstu fjárlög
sem um getur. Eftir venjulegt
rifrildi og þref um þaö hvernig
afla skuli þeirra tekna, sem
rikiö telur sig þurfa á aö halda
tilþessaöstanda straum af öllu
bruölinu og vitleysunni, sem þiö
eruð búnir að lögfesta i rlkis-
kerfinu, viröast þó allir flokk-
arnirsammála um eitt mál, þ.e.
að bæta ofan á þetta bákn
nýjum útgjaldalið, litlum 4-5
milljörðum, til aö fjármagna
aukna brennslu á rússneskri
oliu til hiishitunar. (Og svo þarf
botnlausa hitin náttúrlega aö
næla sér i nokkra milljaröa I
leiðinni.) A ég hér viö hinn svo-
nefnda ollustyrk.
Svo sammála viröast allir
flokkar um þetta mál, að jafnvel
Mogginn, „blaö” sjálfsbjargar
og einstaklingsframtaks”
gengur hvað ötulast allra blaöa
fram I þvl aö mæla fyrir þessu
„réttlætismáli”.
Þetta skal gjört í nafni svo-
nefndar samhjálpar. Þarna
munu væntanlega „snauöir og
auöugir eiga þar jafnt”, (eins og
skáldiö sagöi) veröi farin sú
leiö, sem tiökast hefur i þessum
málum aö undanförnu. En eins
og kunnugt er hefir þeim
styrkjamálum svo veriö háttaö
að undanförnu, að ákveðin
upphæö hefur veriö greidd úr
rikissjóði, á hvert nef (öfugur
nefskattur) heimilisfast I Ibúö,
sem kynt er meö ollu, hvort sem
ibúöin er gömul eöa ný, góö eöa
vond. Þótt samhjálp sé oft góð
og nauösynleg, getur hún oft
verkað algjörlega öfugt viö þaö,
sem hennier ætlað, og vil ég hér
nefna eitt dæmi I þessu sam-
bandi.
Gamall maðui' býr i húsi, sem
hann byggöi fyrir 30 árum,
þegar mikiu minni kröfur voru
geröar til einangrunar en nú.
Viö hlið hans býr sonur hans,
meö góðar tekjur I nýlegri Ibúð
og vandaðri sem þarf litla
upphitun. Gamli maðurinn fær
ollustyrk á sjálfan sig einan I
sinni köldu Ibúð, þar sem kynd-
ingarkostnaöurinn kemst á
annað hundraö þúsund á
mánuöi, köldustu mánuöi
ársins. En sonurinn með 5 nef I
heimili, fær meiri styrk heldur
en hann eyðir I oliu hlýjustu
mánuði ársins. Kallast þetta
jöfnuöur á llfskjörum. Aftur á
móti getur aöstoð, sem örvar til
sjálfsbjargar, komiö aö
ómetanlegu gagni.
NÝTT OK
— Faöir minn lagöi á yöur
þungt ok, en ég mun hafa þaö
enn þyngra, svaraði kóngurinn i
Israel lýönum foröum, (llkt og
fjármálaráðherrann okkar á
dögunum), þegar hann var
beðinn um að aflétta skatta-
áþján af landinu.
Ög nú ætliö þiö, kæru lands-
feður, aö leggja á þjóðina nýtt
„ok” I formi einhverskonar
skatta. Rökinfyrir þessu eruþau
aö miklu dýrara sé aö kynda
meö oliu en t.d. hitaveitu. Þá er
gjarnan borinn saman kostn-
aður við að kynda hús á
Reykjavikursvæðinu og oliu-
kynt hús úti á landsbyggðinni.
Þessisamanburður er algerlega
óraunsær. Hitaveita
Reykjavikur er gamalt og gróið
fyrirtæki, sem að undanförnu
hefur verið haldiö I algeru fjár-
svelti. Þaö er I sjálfu sér vanda-
laust aö leggja fram háa oliu-
reikninga, þar spilar svo margt
inn I. Hús 30-40 ára gömul, sem
byggð eru viö miklu lægri
kröfur um allan frágang en nú
er gert, eru t.d. ekki sambærileg
viö nýbyggö samþýlishús, hvað
hitaþörf snertir. Það tlökast á
timabili aö byggja húsin svo, að
allt aö þvi einn veggur væri úr
gleri, frá gólfi upp I loft. Þetta
var ákaflega gáfuleg hugdetta
hjáhúsageröarmönnum og flötu
þökin. Kyndingarkostnaðurinn
er þvl mjög mismunandi og fer
það bæði eftir kröfum til hita og
frágangi húsa.
Gamla fólkið, sem býr I gömlu
húsunum, gerir meiri kröfur til
hita en yngra fólk, en fær þó
ekki eyri meira I styrk á nef.
(Lagaleg jöfnun á Ilfsgæðum
þar.)
Samanburður
Maöur I Þorlákshöfn keypti
3500 1. af olíu á siðastliðnu ári,
sem kostaöi um hálfa milljón
kr. Hann fékk I oliustyrk 30 þús.
kr. á mánuði, svo aö kyndingar-
kostnaöurinn var sáralitill. Nú
er þessi sami maöur búinn aö fá
hitaveitu. Stofnkostnaður við
breytingar hennar var nær 1
milljón (vextir af þeirri upphæð
amk. 300 þús.) Árlegur hita-
kostnaður verður amk. 400 þftis.
og ollustyrkúrinn að sjálfsögðu
tekinn af honum. Likt þessu
dæmi mun vera um flestar
nýjar hitaveitur, svo að ekki
mun aukinn oliustyrkur hveta
til aukningar á nýjum hita-
veitum.
Úrbætur
— En hvað vill þá maðurinn
láta gera? spyr kannski ein-
hver. Ég hef þá skoðun, að það
eigi að hjálpa fólki tíl að hjálpa
sér sjálft til að spara orku, en
ekki örva það til eyðslu á rán-
dýrri innfluttri oliu, sem verður
óhjákvæmilega afleiðing á auk-
inni niðurgreiðslu á oliu.
1 stuttu máli eru mínar til-
lögur til endurbóta þessar:
Sveitarfélögin láti gera eins-
konar úttekt á öllu eldra hús-
næði en 10-15 ára, af byggingar-
fróðum manni, og gerð gróf
kostnaðaráætlun um endur-
bætur.
Fólki, sem þess óskar, skal
veitt hjálp til aö lappa upp á
húsin, klæða þau og einangra að
utan, skipta um glugga og gler,
gerist þess þörf. Fólki skal út-
vegað efni og handverksmenn,
ef það óskar. Og umfram allt
settir þéttilistar á opnanlega
glugga ogútihurðir, þvi einn eða
tveir óþéttir gluggar geta gert j
allt verkið litils virði. Siðan .
þyrfti að hjálpa fólki til að fjár- |
magna þetta, veita þvi t.d. 70- e
80% vaxtalaus en verðtryggð |
lán, til t.d. 5 ára, út á þessar »
endurbætur, eftir reikningum |
sem þaö framvisaði að lokinni m
úttekt. (Eða að rikið gæfi eftir a
tolla og söluskatt af efni I stað n
lánsins, þyki það hagkvæmara, ■
eöa jafnvel frádráttarbært I g
sköttum eins og var.)
Og svo heyrir maður að þið 3
séuð búnir, kæru þingmenn, að ®
samþykkja 4,5 milljarða fjár- ■>
veitingu til gjaldeyrisbrennslu, H
en aðeins 500 milljónir til orku- g
sparahdi aðgerða. Viturlegra B
hefði veriö aö hafa hausavixl á ■
þessum tölum, og mikil hætta er ■
á að þessi vitleysa rótfestist i B
kerfinu. Það er hægara á að ■
koma en af að taka. S
Ágætu landsfeður.
Ég hef rætt hér um tvær leiöir »
I húshitunarmálum. önnur |
hvetur til eyðslu, en hin til gg
sparnaðar. önnur kemur til H
með að kosta mikiö fé i inn- b
heimtu og dreifingarapparati. ■
En hin kostar rikið sáralitið. gg
Allir skattar og aðgerðir, sem B
draga úr sjálfsbjargarviðleitni ■
fólks, eru neikvæðar fyrir þjóð- ■
félagið. Aðgerðir sem hvetja B
þegnana til sjálfbjargar munu ®
skila sér margfalt til þjóðar- H
búsins aftur.
A páskum 1980
ólafur Þorláksson j