Vísir - 14.04.1980, Blaðsíða 24

VÍSIR
Mánudagur 14. aprll 1980
Umsjón:IUugi
Jökulsson
Um daginn, þegar við konan
min áttum leið um sex hæöa
stórbókaverslun i Tókio, rák-
umst viö á islenskar fornbók-
menntir i japanskri þýðingu
innan um stafla af öðrum
erlendum bókmenntum. Þrátt
fyrir litil auraráö höfðum við
engar vöflur á þvi, heldur
keyptum bókina umsvifalaust
handa tengdaföður minum.
Þettaerhinveglegasta bók og
inniheldur þýðingar á Egils
sögu, Grettis sögu, Laxdæla
sögu, Eyrbyggja sögu, Völs-
unga sögu og Njáls sögu. Þýð-
andi er Taniguchi Yukio.
Tengdafaðir minn brást glað-
ur við gjöfinni og hugsaöi sér
gott tilglóðarinnar að kynna sér
islenskar gullaldarbókmenntir
eftir að hafa hlustað á há-
stemmdar lýsingar minar á á-
gæti þeirra. Heldur runnu þó á
hann tvær grimur er hann hnaut
um ættartölurunurnar. Ráð-
lagði ég honum að sleppa þeim i
bili en byrja strax á meginmál-
inu. Likaði honum þá stórum
betur, enda eru islenskar forn-
bókmenntir að inntaki aö mörgu
svipaðar japönskum lénstima-
bókmenntum: maður vegur
mann og annan.
Jin Kemu og Gan Shuke. Jin er esperantisti, prdfessor i sanskrft við Peking-háskóla og fulltrúi á pólitfsku ráðgjafaþingi.
Vfsismynd: Ragnar Baldursson.
jækur Hallúórs Laxness
mikiu fremri öörum nútfma
evrópskum bókmenntum”
NU þegar ég sit hér og fletti
gegnum i'slenskar bókmenntir á
japönsku rifjast upp fyrir mér
að i byrjun siðasta sumars,
meðan ég var enn i Peking, hitti
ég fyrir tilviljun þann mann
sem einna mest hefur þýtt af
islenskum bókmenntum yfir á
kinversku.
Það vildi þannig til, að mér
haföi tekist að hafa upp á göml-
um og grónum esperantista i
Pekingháskóla, Jin Kemu aö
nafni, prófessor i sanskrit og
fleiri fomum málum auk þess
sem hann er fulltriii á pólitisku
ráðgjafarþingi Kinverja. Eitt
sinn er ég var í heimsókn hjá
honum nefnir hann viö mig að
góðkunningi sinn, Gan Shuke,
hafi aðallega haft sér til dund-
ursum ævina að þýða islenskar
fagurbókmenntir á kinversku,
hvort éghafi ekki áhuga á því að
kynnast honum. Ég varð að
sjálfsögðu himinlifandi og slóg-
um við þvl föstu aö ég myndi
hitta Gan heima hjá honum
næsta dag.
Ég kunni strax vel viö Gan
Shuke. Hann var góölegur gam-
all maöur, gekk við staf. Greini-
lega hafði hann átt viö einhver
veikindi að striöa að undan-
förnu, enda kominn hátt á átt-
ræðisaldur.
Þýddi Atómstöðina,
Brekkukotsannál og
Sjálfstætt fólk
Hann hafði tekið með sér bæk-
ur sem hann hafði þýtt, höföu
verið gefnar lit eða voru hjá
honum i handriti. Þar voru
meðal annarra verk Halldórs
Laxness, Atómstöðin og
Brekkukotsannáll, hluta úr
Sjálfstæöu fólki hafði hann einn-
ig lokiö við að þýöa. Ég innti
Gan Shuke eftir þvi hvernig
hann hefði fengið áhuga á
islenskum bókmenntum, hvort
hann gæti lesiö islensku.
Hann svaraöi þvi til aö þvi
miður heföi hann aldrei haft
tækifæri til aö læra islenska
tungu: allar þýöingar sinar á
islenskum ritverkum hefðihann
orðið aö gera úr rússnesku,
stundum með ensku til hlið-
sjónar. Fyrir frelsun, meðan
Mansjúriu-járnbrautin var enn i
eigu Rússa, hefði hann unnið
þar sem túlkur og þá hlotið
nokkra leikni í þýðingum milli
rússnesku og kínversku. Siðar,
þegar Rússar höfðu selt Japön-
um járnbrautina i von um að
hindra eöa fresta striði milli sin
og Japana, varö hann atvinnu-
laus um tima. Bjó hann þá fyrst
i Peking en eftir að peningar
þeir sem hann hafði fengið I
eftirlaun frá Rússum voru
þrotnir, flæktist hann meö
rússneska sendiráðinu suður til
Chongqing I von um að fá þar
vinnu sem túlkur.
Eftir frelsun flutti hann aftur
til Peking og fékk þar fljótlega
starf sem kennari I rússnesku
við utanrikisverslunarskóla. 1
raun og veru var það ekki fyrr
en þá sem hann fór fyrir alvöru
að sinna þýðingastörfum i tóm-
stundum. Svo var það einn góð-
an veðurdag árið 1956, að þvi
hann minnti, aö hann rakst á
Atómstöðina á rússnesku innan
um rússneskar bókmenntir i
bókabúð I Peking. Kvaðst hann
hafa orðið yfir sig hrifinn af
bókinni og þá þegar haft sam-
band við útgáfufyrirtæki i Pek-
ing og fengið jáyrði fyrir þvi að
þaðmyndigefa Atómstöðina út
ef hann þýddi hana. „Það er
nefnilega þannig”, sagöi Gan
Shuke, ,,að einhvern veginn
virðist mér það aöeins vera
gamlar rússneskar bókmenntir
sem séu vel skrifaðar, nútima
rússneskar bókmenntir eru
miklu siöur áhugaverðar. öðru
máli gegnir um bækur Halldórs
Laxness. Bækur hans eru miklu
fremri öðrum nútíma evrópsk-
um bókmenntum. sem ég hef
lesið svo að ég hef reynt að
leggja mitt af mörkum til þess
aö Kinverjar gætu kynnst þess-
um mikla höfundi.”
Menningarbyltingin
kom i veg fyrir útgáfu
Ég forvitnaöist eftir því hvað
það væri helst sem honum þætti
Halldór Laxness hafa sér til á-
gætis.
Gan Shuke taldi það fyrst og
fremst vera hversu Halldóri
tækist að lýsa söguefnum sinum
með lifandi og raunverulegum
hætti. „Þega Halldór Laxness
skrifar um sveit, þá fer ekki
milli mála að sögusviðið er
sveit og sömuleiðis skrifi hann
um sjávarþorp þá er þaö
sjávarþorp.” Þó hann hefði
aldrei haft tækifæri til að fara
sjálfur til Islands þá hefði hann,
ef svo mætti segja, kynnst landi
og þjóð við lestur þessara bóka
oghjá sér hefði kviknað áhugi á
að kynna sér önnur islensk rit-
verk og þá sérstaklega fornsög-
urnar.
Er hér var komið sögu dró
Gan upp heljarmikið handrit og
gaf mér á að lita. Voru hér
komnar þýðingar hans á Gunn-
laugs sögu, Egils sögu, Lax-
dæla sögu og Njáls sögu. Hann
hefði lokið við að þýöa þessar
sögur fyrir menningarbyltingu
en „þvi miður hefur þetta enn
ekki verið gefið út” bætti hann
við, „ég hafði lagt þetta fyrir út
gáfufyrirtæki hér i Peking og
þeir voru búnir að samþykkja
útgáfu á þessum verkum, en svo
braust menningarbyltingin út
og allt útgáfustarf var meira
eöa minna lagt á hilluna. Nú er
óvist hvenær þetta verður birt,
jafnvel ekki vi'st að ég muni
nokkrun tima eiga eftir að sjá
það gert svo gamall og heilsu-
laus sem ég er orðinn. Eiginlega
má segja aö ég eigi mér bara
einaóskoghún er súaðfá aðsjá
þessar þýðingar mlnar gefnar
út áður en ég held á fund eigin-
konu minnar sem lést fyrir
nærri tiu árum.”
- seglr Gan
Shuke,
klnverskur
fræðapuiur,
sem flýtl hefur
verk Halldðrs
á klnversku
Alþingi athyglisverðast
„Hvað skyldi það nú helst
vera sem þér hefur þótt
athyglisvert við i'slenska
menningu eins og þú hefur
kynnst henni við lestur þessara
bóka;” spyr ég Gan Shuke aö
lokum.
„I fljótu bragði minnist ég
þess aðallega hversu athyglis-
vert mér þótti að lesa um
Alþingi íslendinga aö fornu,”
svaraði Gan. „1 Klna höfum við
aldrei neitt I likingu við það og
þætti mér gaman að vita hvort
Alþingi ykkar nú sé að nokkru
svipað þvi sem var i fornöld.”
Ég svaraði að svo væri þvi
miður ekki, heldur langt i frá.
Spjölluðum viö svo áfram um
heima og geima og blandaði
húsráðandi, Jin Kemu, sér einn-
ig inn I umræðurnar. Meöal
annars kom I ljós að Gan Shuke
býr hjá syni sinum og f jölskyldu
1 hans á skólasvæði Pekinghá-
skóla. Þaðvar ekki fyrr en degi
var tekið að halla að við skild-
um, enda um margt að spjalla.
Þvi miður fékk ég ekki tæki-
færi tilaðhitta Gan Shukeaftur
. áður en ég yfirgaf Kina, enda
fór ég skömmu siðar til Japan.
En hann bar vitni um það að
hróður islenskra bókmennta
hefur borist alla leið til Kina, og
vona ég sannarlega að hann eigi
eftir að sjá þær þýðingar sinar
gefnar út sem enn hafa ekki
birst. Tokio, 22. 3. 1980
Ragnar Baldursson.
Norskur kvennaiitteratúr
-1 norræna húsinu l kvöld
Starfsemi Norræna hússins
hefur sinn gang og i kvöld fiytur
norski bókmenntafræðingurinn
Janneken överland erindi „Om
nyere norsk litteratur, meö særlig
henblik paa kvinnelitteraturen.”
Janneken er fædd árið 1946 I
Stafangri og hefur þegar lokið
magistersprófi i bókmenntasögu.
Sérefni hennar var norski rithöf-
undurinn Cora Sandel. Siðan
hefur hún að mestu unniö við
kennslustörf og er nú aðstoöar-
kennari við háskólann i Osló. Þá
hefúr hún ritaö fjölda greina og
ritgerða I bókmenntatimarit og
safnrit, einkum um kvennabók-
menntir en erindindiö I kvöld er
einmitt um það. Hún er nú rit-
stjóri hins þekkta norska bók-
menntatimarits Vinduet.
Fy rirlestur hennar i' kvöld hefst
kl. 20.30 einsog venjulega en ann-
an fyrirlestur heldur hún á
laugardaginn og nefnist hann ,,To
moderne kvinnelige forfattere.”
Norræna hdsiö í Reykjavik.