Morgunblaðið - 04.06.2002, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. JÚNÍ 2002 31
kil-
i
forstjóri
nar, segir
ndi fram-
a megi at-
vegar sé
r meiri en
eglan var
Ofmat á
ss að afla-
g sóknin of
vegar hafi
r einnig
hafi verið
. Þetta sé
setningar
f háu hlut-
ítið sé af
urfi nauð-
flaregluna
núverandi
stofnsins.
stofninum
rði fiskur
ftir ríflega
eru komn-
ngar sem
ofn ef fisk-
vaxtar og
ar áherslu
allar á nú-
din sú að
mikilvægt
stjórntæki þar sem litið er til lang-
tíma sjónarmiða um nýtingu en ekki
eingöngu stutttíma hagsmuna. „Þó
að ekki hafi náðst fram fullur árang-
ur með aflareglunni, er ekki hjá því
litið að áður en aflareglan kom til
var tilhneigingin að keyra langt
fram úr tillögum Hafrannsókna-
stofnunarinnar. Bæði var aflamark-
ið umfram tillögurnar, auk þess sem
aflinn varð umfram aflamarkið. Eft-
ir að reglan tók gildi hefur þetta
breyst og hún styrkt veiðistjórn-
unina og veitt aðhald,“ segir Jóhann.
uðsynlegt að gera breytingar á aflareglu
u-
f
r

 

   
  
      

 




 




 !
"# 


 
$ $  $
! %  & $#  '(# )
*
#

( +
,)
* *
( % 
- 
.
% -  /
0  1
"# 
1
/!
 
/  
%  &
  






  


 











 



 

 

    


  

 2
  

 




     

  
 



 

 

 !


 "    

 


# !$%&
 ' ( 
 ' )&*

+ ,






-"

  




 

 
 

 



# 
+



EFNAHAGSLEG áhrif aftillögum Hafrannsókna-stofnunar um samdrátt áveiðum á þorski, ufsa og
loðnu en aukningu á veiðum á m.a.
ýsu og grálúðu, eru ekki tiltakan-
leg. Samdráttur útflutningstekna í
kjölfar minni þorskveiða er veginn
upp af aukningu í veiði annarra teg-
unda, að því er kemur fram hjá
greiningardeildum bankanna, sem
telja að tillögur Hafró gefi tilefni til
bjartsýni.
Gróft meðalútflutningsverð á
þorski upp úr sjó er um 200 krónur
á kílóið, samkvæmt upplýsingum
frá Þjóðhagsstofnun. Skerðing á
hámarksþorskafla skv. tillögum
Hafró er 11 þúsund tonn. Útflutn-
ingstekjur ættu samkvæmt þessu
að lækka um u.þ.b. 2,2 milljarða
króna. Útflutningsverðmæti ufsa er
í tæplega 90 krónum kílóið. Sé mið-
að við tillögurnar nú lækka útflutn-
ingstekjur af ufsa um u.þ.b. 100
milljónir frá aflamarki 2001/2002.
Meðalútflutningsverð á ýsu er,
líkt og þorksins, um 200 krónur
kílóið. Aflamark 2001/2002 var 41
þúsund tonn en tillögur Hafró fyrir
2002/2003 hljóða upp á 55 þúsund
tonn. Aukning útflutningstekna
nemur samkvæmt þessu um 2,8
milljörðum króna. Nettóáhrifin af
þessum þremur helstu tegundum
er aukning útflutningstekna um
u.þ.b. 700 milljónir króna. Þess ber
þó að gæta að meðalverð tegund-
anna, sem fékkst uppgefið hjá Þjóð-
hagsstofnun, er mjög gróft reiknað
enda hafði stofnuninni ekki borist
beiðni frá sjávarútvegsráðherra í
gærmorgun um útreikninga á efna-
hagslegum áhrifum tillagna Hafró.
Söluhorfur ágætar en verð
gæti gefið eftir með haustinu
Í Morgunpunktum Kaupþings í
gær segir að tillögur Hafró gefi til-
efni til bjartsýni. Ekki verði annað
séð en aukning í öðrum tegundum
ætti að vega upp að stærstum hluta
skerðingu aflamarks í þorski og
niðurstaðan ætti ekki að leiða til
samdráttar í útflutningstekjum
sökum þessa. „Þorskurinn er þó
enn mikilvægasta tegundin enda
vega þorskafurðir um helming af
heildarútflutningsverðmæti sjávar-
afurða. Verðþróun afurða erlendis
skiptir þó einnig máli. Á síðasta ári
var verð almennt hátt fyrir helstu
afurðir, til að mynda hækkaði salt-
fiskverð verulega fram eftir ári,
verð á bolfiskafurðum hélst hátt,
verð á frystri síld hækkaði verulega
frá fyrra ári og verð á mjöli og lýsi
hækkaði mikið og er nú nálægt
sögulegu hámarki. Söluhorfur eru
um margt ágætar í heildina litið en
ekki er þó óvarlegt að áætla að verð
geti gefið eitthvað eftir með haust-
inu, sér í lagi hvað bolfiskafurðir
varðar. Þá hefur styrking krónunn-
ar einnig neikvæð áhrif á útflutn-
ingsverðmæti sjávarafurða. Þrátt
fyrir það er ekki við öðru að búast
en ágætu ári fyrir íslensk sjávarút-
vegsfyrirtæki og gefa tillögur
Hafró nú ekki tilefni til annars,“
segir í Morgunpunktum Kaup-
þings.
Greiningardeild Íslandsbanka
segir í Morgunkorni Íslandsbanka í
gær að tillögurnar um aflamark
næsta fiskveiðiárs komi ekki á
óvart. Þó sé spá um stækkun veiði-
stofns þorsks á næstu tveimur ár-
um og stöðu ýsustofnsins enn hag-
stæðari en vænta mátti miðað við
skýrslu síðasta árs. „Mæld í þorsk-
ígildum vegur aukning aflamarks í
ýsu upp þann samdrátt sem ráð-
lagður er í þorskafla. Til viðbótar er
boðaður lítils háttar samdráttur í
veiðum á ufsa og karfa en eilítil
aukning í grálúðu. Í öðrum helstu
tegundum, rækju, loðnu og síld, má
búast við að ráðlagt aflamark taki
breytingum,“ segir í Morgunkorni
og bent er á að þorskur er „lang-
mikilvægasta tegundin í afla ís-
lenskra útgerða en þorskur hefur
síðustu ár verið um 20% útflutn-
ingstekna þjóðarinnar“.
Heildaráhrif breytinga lítil
Að mati Íslandsbanka ætti
skýrsla Hafró að auka bjartsýni um
horfur í íslenskum sjávarútvegi.
„Hins vegar kunna, í einhverjum
tilvikum, væntingar um óbreytta
úthlutun þorskaflaheimilda á næsta
fiskveiðiári að hafa stutt við bakið á
hækkun hlutabréfaverðs sjávarút-
vegsfyrirtækja. Eins og Greining
ÍSB hefur ítrekað bent á var óraun-
hæft að gera slíkar væntingar um
vöxt áætlaðs veiðistofns þorsks á
milli ára. Auknar ýsuheimildir bæta
á hinn bóginn upp samdrátt í þorsk-
aflaheimildum svo heildaráhrif
breytinga á aflamarki í þorskígild-
um verða væntanlega lítil, svo fremi
sem ekki komi til niðurskurður eða
aukning í þeim stofnum sem sam-
eiginlegir eru með öðrum þjóðum
eða í rækju,“ segir í Morgunkorni
Íslandsbanka.
Kemur mismunandi niður á
sjávarútvegsfélögunum
Í Markaðsyfirliti Landsbanka Ís-
lands í gær segir að samkvæmt til-
lögum Hafrannsóknastofnunar
megi gera ráð fyrir nær óbreyttu
ástandi á veiðum hér við land. „Ef
samdráttur verður á veiðum á
þorski má gera ráð fyrir að aukn-
ingin á ýsuveiðum verði meiri en
samdrátturinn á þorskveiðum í
þorskígildum talið. Fari sjávarút-
vegsráðherra eftir tillögum Hafró
má gera ráð fyrir að niðurstaðan
komi mismunandi niður á sjávarút-
vegsfélögunum en á heildina litið
verður breytingin óveruleg,“ segir í
Markaðsyfirliti Landsbankans.
Lítil áhrif á krónuna
Í hálffimmfréttum Búnaðarbank-
ans er tekið undir að niðurskurður
á þorskaflamarki komi ekki á óvart
og sé í samræmi við forsendur
stofnunarinnar um uppbyggingu
stofnsins sem birtar voru sl. vor.
„Niðurstaðan er einnig í meginat-
riðum í samræmi við það sem grein-
ingadeild hefur gert ráð fyrir og
lagt til grundvallar við verðmat á
sjávarútvegsfyrirtækjum.“ Í frétt-
um Búnaðarbankans kemur fram
að ólíklegt sé að þessi niðurskurður
á aflamarki hafi mikil áhrif á gengi
krónunnar verði endanleg ákvörð-
un um aflamark í samræmi við til-
lögur Hafró. „Markaðsaðilar ættu
þegar að hafa metið þessi áhrif inn
væntingar þar sem reiknað hafði
verið með fiskveiðiráðgjöf á þessum
nótum. 1,5% minni afli þýðir um
1,5–2 ma. kr. minni útflutnings-
tekjur. Minni afli þýðir sömuleiðis
minni landsframleiðslu og þar með
minni hagvöxt á næsta ári“ að því
er segir í hálffimmfréttum Búnað-
arbankans.
Viðbrögð fjármálafyrirtækja við tillögum Hafró
Ætti ekki að leiða
til samdráttar í
útflutningstekjum
ÁRNI M. Mathiesen sjávarútvegs-
ráðherra segir ekki tímabært að
breyta aflareglu um þorskveiðar
fyrr en endurskoðun á reglunni er
lokið. Því verði ekki dregið frekar
úr sókn í þorsk umfram það sem
núgildandi aflaregla segir til um og
Hafrannsóknastofnun byggir ráð-
gjöf sína á.
Hafrannsóknastofnunin kynnti á
laugardag tillögur sínar um leyfi-
legan hámarksafla á næsta fisk-
veiðiári. Samkvæmt markaðri nýt-
ingarstefnu, svokallaðri aflareglu
um þorskveiðar, leggur stofnunin
til sem þorskaflahámark á næsta
fiskveiðiári 179 þúsund tonn eða 11
þúsund tonnum minna en á yfir-
standandi fiskveiðiári. Árni segir
að skýrsla Hafrannsóknastofnunar
sé sú jákvæðasta sem birst hafi í
áraraðir. Flestir stofnar séu á upp-
leið og þótt lagður sé til minni
þorskafli sé greinilegt að stofninn
sé að ná sér á strik. „Spá stofnunar-
innar gerir ráð fyrir að veiðistofn
þorsks verði kominn í 940 þúsund
tonn árið 2004. Við erum að því sjá
jákvæðari fréttir af þorskstofn-
inum en við höfum séð síðan árið
1999 en þá reyndust upplýsing-
arnar ekki á rökum reistar.“
Í skýrslu Hafrannsóknastofn-
unarinnar segir að í ljósi vand-
kvæða við stofnmat undanfarin ár
sé nú unnið að prófunum á núgild-
andi aflareglu þar sem m.a. verður
tekið tillit til breytilegrar aldurs-
samsetningar veiðistofns og ann-
arra þátta sem fram kunna að
koma við nánari skoðun. Enn-
fremur segir í skýrslunni að yf-
irgnæfandi líkur séu á því að veiði-
stofn þorsks muni fara vaxandi
næstu tvö árin. Því sé æskilegt að
draga enn frekar úr sókn en gert sé
ráð fyrir í núgildandi aflareglu svo
auka megi líkur á að betur takist að
nýta uppvaxandi árganga, aldurs-
breytileiki í hrygningarstofni auk-
ist og hlutfall eldri fisks verði
hærra.
Árni segist líta á umfjöllun Haf-
rannsóknastofnunarinnar sem inn-
legg stofnunarinnar í umræðu um
endurskoðun á aflareglunni. „Haf-
rannsóknastofnunin hefur bent á
að nú sé óvenjuleg staða uppi vegna
samsetningar stofnsins. Ég lít ekki
á það sem gagnrýni á aflaregluna
sem slíka. Þegar aflareglan var
unnin var einfaldlega ekki hugsað
fyrir þessum þætti sérstaklega. Nú
er hins vegar verið að endurskoða
aflaregluna og ég er samþykkur
því að taka þarf tillit til þessara
þátta í endurskoðun reglunnar.“
Sjávarútvegsráðherra skipaði á
síðasta ári nefnd til endurskoðunar
á aflareglu. Ekki náðist í Brynjólf
Bjarnason, formann nefndarinnar,
í gær en samkvæmt heimildum
Morgunblaðsins mun nefndin
leggja áfangaskýrslu fyrir sjáv-
arútvegsráðherra innan tíðar þar
sem farið verður yfir reynslu af
aflareglu og í framhaldinu vinna að
tillögum og úrbótum.
Ekki dregið úr sókn
umfram aflareglu
mdastjóri
aeigenda,
ma mjög á
ð af nið-
og afla-
sjávarút-
il að fara
að varði
ð það sem
tel ég að
igi ekki
mstæðum
nnsókna-
ka þorsk-
er. Nið-
gáfu til
kstofnsins
ætti því að
við veið-
vægi línu-
ínuveiðar
ttar eftir
unda hjá
línu mun
bagalegt
fnt úr öll-
m lagt til
óðrarbáta
“
t að Haf-
nú leggja
vóta. „Við
á síðasta
ýsukvóti
væri of lítill. Þá létu margir eins
og krókabátar væru að ofveiða
ýsustofninn og því freistast maður
enn til að velta fyrir sér hvort við
eigum ekki enn inni ýsukvóta.
Sjávarútvegsráðherra sýndi á síð-
asta ári kjark með því að auka ýsu-
kvótann upp í 41 þúsund tonn og
byggði ákvörðun sína meðal ann-
ars á sjónarmiðum þeirra sem eru
á vettvangi. Nú er komið í ljós að
hann hafði rétt fyrir sér og er því
rétt að spyrja hvað brást hjá Haf-
rannsóknastofnuninni, hvers
vegna ráðlögðu þeir ekki meiri
aukningu? Þá sýnir tillaga Haf-
rannsóknastofnunar um aukna
steinbítsveiði að stofninn þolir
meiri veiði.“
Fullreynt að geyma stóran
fisk á lager
Árni Bjarnason, forseti Far-
manna- og fiskimannasambands
Íslands, segir að tillögur um
þorskafla valdi vonbrigðum en
vonar að nú sé botninum náð, enda
ýmis teikn um slíkt. Hinsvegar sé
hátt hlutfall ungfisks í stofninum
áhyggjuefni. „Færeyingar banna
netaveiðar og eru því alltaf að
veiða smáan fisk. Án þess að ég sé
að mæla þessari aðferð bót, tel ég
það sé fullreynt að búa til lager af
stórum fiski á Íslandsmiðum. Við
höfum sótt of nálægt hrygningar-
fiskinum og þá verður afrakstur-
inn minni.“
Árni segir að í tillögunum felist
ánægjuleg aukning í ýsu en annars
séu þær nokkurnveginn eins og við
var að búast. Hann dregur hins-
vegar í efa að tillögurnar gefi rétta
mynd af stöðu ufsastofnsins. „Ég
tel að það eigi reyndar við um alla
stofna, jafnvel þorskinn líka. Mið-
að við umfang sjávarútvegsins
ætti að verja mun meiri fjármun-
um til rannsókna. Það er bagalegt
hversu úthald hafrannsóknaskip-
anna okkar er lítið og mér skilst að
þar séum við aftarlega á merinni
miðað við nágrannalöndin.“
Helgi Laxdal, formaður Vél-
stjórafélags Íslands, segir það
vissulega vonbrigði að lagður sé til
minni þorskafli en þrátt fyrir allt
virðist þorskstofninn vera á upp-
leið. „Það er hinsvegar áhyggju-
efni að stór hluti aflans á þessu ári
er þriggja ára gamall fiskur. En á
heildina litið er niðurstaðan nokk-
uð jákvæð og framtíðin virðist lofa
góðu. Ég er þeirrar skoðunar að
það sé minna af fiski í sjónum en
fiskifræðingarnir vilja vera láta og
því verði fiskurinn að njóta vaf-
ans,“ segir Helgi.
  
      
   
  !!"
# 





























    %  


 


 







    
      

      

   
  !"
 
     
#