Morgunblaðið - 08.11.2003, Blaðsíða 2

FRÉTTIR
2 LAUGARDAGUR 8. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
FYRSTA VARAN FRÁ ÍE
Íslensk erfðagreining hefur þróað
sína fyrstu vöru. Er þar um að ræða
greiningarpróf á beinþynningu. Af-
koma ÍE hefur batnað mikið und-
anfarið.
VG eini vinstri flokkurinn
Steingrímur J. Sigfússon, formað-
ur VG, sagði á landsþingi flokksins
að VG væri eini valkostur íslenskra
vinstri manna. Hann lagði áherslu á
að VG væri velferðarflokkur.
Hætt við friðargæslu Tyrkja
Stjórn Tyrklands hefur ákveðið að
hætta við að senda hermenn til frið-
argæslu í Írak. Tíu bandarískir her-
menn létu lífið í gær þegar herþyrla
hrapaði nálægt Tikrit, heimaborg
Saddams Husseins.
Ástrali grunaður um mansal
Vísbendingar hafa komið upp um
alþjóðlegan mansalshring í kjölfarið
á handtöku ástralsks karlmanns á
Keflavíkurflugvelli.
Vilja komast á Evrópukortið
Evrópski seðlabankinn kann að
þurfa að gefa út nýja evruseðla
vegna þess að Kýpur og Möltu vant-
ar á Evrópukortið sem skreytir þá.
Eyjarnar fá aðild að ESB 2004.
Y f i r l i t
Í dag
Sigmund 8 Þjónusta 39
Viðskipti 14/16 Viðhorf 40
Úr verinu 16 Kirkjustarf 42/43
Erlent 18/21 Minningar 44/48
Minn staður 22 Brids 49
Höfuðborgin 23 Myndasögur 54
Akureyri 24 Bréf 54
Árborg 25 Dagbók 56/57
Suðurnes 26 Staksteinar 56
Landið 27 Íþróttir 58/61
Listir 28/31 Leikhús 62
Daglegt líf 32/33 Fólk 62/69
Umræðan 34/42 Bíó 66/69
Forystugrein 36 Veður 71
* * *
Kynning – Morgunblaðinu í dag fylgir
auglýsingablað frá Betra bak.
F
ÁTT er vinsælla hjá litlum stelpum þessi
misserin, bæði hérlendis og í útlandinu, en
hinar bandarísku Bratz-dúkkur. Þær sam-
anstanda af fimm vinkonum, þeim Cloe,
Meygan, Jade, Sasha og Yasmin. Reyndar
hefur Dana komið í stað Meygan, því hún
seldist ekki nógu vel og einnig hefur
skvísan Nevra nýlega bæst í hópinn.
Fjórir Bratz-strákar komu einnig á
markaðinn í sumar, því framleið-
endur komust að því að stelpur um
tíu ára aldurinn væru í leikjum sín-
um mjög uppteknar af pörum.
Dúkkurnar, sem eru nokkr-
um sentímetrum lægri en
Barbie, bera því óneitanlega
vitni að poppmenningin með
fáklæddum dillibossum
hefur haft áhrif á leik-
fangaiðnaðinn.
Bratz-dúkkur (þær
sem eru kvenkyns)
klæðast pínupilsum
og flegnum bolum
eins og poppstjörnur
sem eru á fullorðinsaldri
og eru auk þess stífmál-
aðar. Þær eru vinsælast-
ar hjá stúlkum á aldrinum
fimm til tólf ára og því ekki að undra að sumir for-
eldrar velti fyrir sér hvort slíkar fyrirmyndir séu
heppilegar fyrir svo ungar stúlkur.
Spegilmynd samfélagsins?
Aðrir segja að dúkkurnar spegli einungis sam-
félag okkar þar sem við komum fram við og klæð-
um börn okkar eins og þau séu miklu eldri en þau
eru. Margir setja líka spurningamerki
við þau skilaboð sem Bratz-vinkon-
urnar flytja, því þær virðast ekki gera
neitt annað en að hafa sig til og fara út
að skemmta sér. Þær eru markaðs-
settar með orðunum „The girls with a
passion for fashion“, sem sagt stúlkur með
ástríðu fyrir tísku. Þær eru alveg sjúkar í „funk“-
tísku og allir aukahlutir sem þeim fylgja snúast um
útlit og yfirborð. Mörgum finnst þetta afturför, því
Barbie hefur einmitt þróast frá því að sitja heima
og bíða eftir Ken, til þess að geta hvað sem er.
Vegna gagnrýnisradda um metnaðarlausa
dúkku, var farið að
framleiða Barbie sem
er tannlæknir eða
hvað annað sem hug-
urinn stendur til.
Einnig var málum
hennar breytt, þar
sem hún hafði svo
ógnarstór brjóst
miðað við mittismál og leggi svo óhóflega lengri en búk, að
ekki nokkur lifandi manneskja getur verið þannig í laginu
og þar af leiðandi urðu margar ungar stúlkur fyrir miklum
vonbrigðum þegar þær báru sig saman við vaxtarlag
Barbie.
Risastórt höfuð og þrýstnar varir
Bratz-vinkonurnar hafa önnur hlutföll en lifandi stúlk-
ur, þær eru með risastórt höfuð samanborið við búkinn,
agnarsmátt nef og þrýstnar varirnar ná yfir meirihluta
neðra andlitsins. Einnig eru skásett og hálflukt augun í
yfirstærð.
Telja má framleiðendum Bratz-vinkvennanna það til
tekna að þær standa fyrir fleiri en einn kynþátt því Sasha
og Yasmin eru dökkar á hörund.
Í Dótabúðinni í Kringlunni fengust þær upplýsingar að
Bratz-dúkkurnar væru mjög vinsælar hjá stelpum en að-
eins einn strákur hefði keypt slíka dúkku og þá karlkyns. Í
hvert sinn sem eitthvað nýtt kemur í Bratz, fyllist búðin af
stelpum og vafalítið verður þetta jólagjöfin hjá mörgum í
ár. Auk þess er mikið um fylgihluti, allt frá skarti og klæð-
um til heilu diskótekanna, límósína og hárgreiðslustofa.
Einnig eru til púðar með myndum af skvísunum og hægt
er að kaupa stórt Bratz-höfuð til að farða. Nýjasta nýtt eru
litlar Bratz-dúkkur. Ónefnd móðir sjö ára stúlku sagðist
vera búin að streitast í heilt ár á móti þrýstingi frá dóttur
sinni um að fá Bratz-dúkku og nú væri hún að hugsa um að
láta undan, þótt hún hefði efasemdir um fyrirmyndina.
„En bakgrunnur barnanna skiptir líka
máli og ég treysti dóttur minni alveg til að
láta þessar dúkkur vera þyrluflugmenn eða
eitthvað annað og meira en pjattrófur.“
Bratz-dúkkurnar þustu fram á leikfanga-
markaðinn sumarið 2001 og hafa nú náð 31,7
prósentum á dúkkumarkaðnum. Þær og
fylgihlutir þeirra hafa rakað inn einum milljarði Banda-
ríkjadala og því ekki að undra að margir leikfangafram-
leiðendur hafi farið út í að framleiða og selja Bratz-eftir-
líkingar.
Bratz-dúkkurnar
eru markaðs-
settar sem
stúlkur með
tískuástríðu
Barbie og Bratz:
Þær eiga ekki
mikla samleið,
hin hógværa
Barbie og
glimmergellan
Dana.

LEIKFÖNG
BRATZ-vinkonurnar: Jade, Cloe, Meygan, Sasha og Yasmin. Komn-
ar í glimmerklæðin og háu hælana. Minna svolítið á Spice Girls.
PÚÐAR:
Sasha og
Jade.
Meygan:
Svaka skvísa.
Morgunblaðið/Kristinn
Umdeildar
skvísur
khk@mbl.is
LAUGARDAGUR
8. NÓVEMBER 2003
L a u g a r d a g u r
8.
n ó v e m b e r ˜ 2 0 0 3
Laugardagur
8. nóvember 2003
Prentsmiðja
Árvakurs hf.
Skoðum
umhverfið
með listinni
Í Myndlistaskólanum í Reykjavík er boðið upp
á myndlistarnámskeið fyrir krakka á grunn-
skólaaldri. Námskeiðin eru einu sinni í viku í
tvo til þrjá tíma í senn og því fá krakkarnir á
námskeiðinu tækifæri til að vinna stærri og
tímafrekari verkefni en hægt er að vinna í
myndmennt í grunnskólunum.
Þóra Sigurðardóttir, skólastjóri Myndlista-
skólans, segir að námskeiðin séu mjög fjöl-
breytt. Krökkunum sé skipt upp í hópa eftir
aldri og hóparnir síðan settir í verkefni þar
sem bæði sé unnið með mismunandi innihald
og mismunandi efni.
„Við erum ekki með sérstök námskeið í
ákveðnum myndlistargreinum heldur fléttum
við allt saman, segir Þóra. „Við stefnum að því
að nemendurnir kynnist öllum greinum mynd-
listarinnar en annars er það tilviljun á hvaða
greinar áherslurnar eru mestar á hverju nám-
skeiði.
Við tökum til dæmis fyrir verkefni þar sem
við erum að fást við liti en mismunandi litir
eins og krítarlitir, þekjulitir og vatnslitir hafa
mismunandi eiginleika. Það fer svo eftir því
hvað maður er að fást við og hvað maður vill fá
fram, hvernig liti maður velur.“
Reynum að sjá raunveruleikann
Þóra segir að kennararnir í skólanum líti á
teikningu sem rannsóknar- og undirbúnings-
tæki. „Við erum ekki að teikna til að búa til fal-
legar myndir, þó að það verði oft til fallegar
myndir, heldur teiknum við til að skoða,“ segir
hún.
„Það er einmitt það sem myndlistin gengur
út á, að opna augun fyrir þeim veruleika sem
við hrærumst í. Við erum að reyna að opna
augun fyrir því sem er næst okkur og því sem
við eigum kannski erfiðast með að koma auga
á af því að það er svo nálægt okkur.“
Þóra segir að til þess að tengjast þessum
raunveruleika sem best noti nemendurnir í
Myndlistaskólanum ýmis óhefðbundin efni í
bland við hefðbundin efni eins og t.d. málningu
og leir. „Við notum mikið af efni sem oft er
hent og tengjum það við alla þessa sóun og
eyðslu sem er í gangi. Þannig tengjum við
hugsun inn í verkefnin um leið og við erum að
vinna með raunverulegt umhverfi,“ segir hún.
Leirað eftir teikningum.
ÞAÐ hafa margir krakkar gaman af því að
teikna og föndra og margir gera það líka alveg
listavel eins og sjá má af teikningunum sem
við fáum sendar hingar á barnablaðið.
Til að teikna fallegar myndir þarf maður
fyrst og fremst að vera duglegur að æfa sig en
þeir sem hafa mikinn áhuga geta líka farið á
myndlistarnámskeið.
Í Reykjavík eru margs konar námskeið í
boði þar sem krakkar geta lært bæði teikn-
ingu og aðra listsköpun eins og til dæmis leir-
mótun. Við fórum nýlega í heimsókn í Mynd-
listaskólann í Reykjavík þar sem við rákumst
á hóp krakka sem voru að móta leir bæði í
höndunum og í rennsluvélum.
Guðbjörg Káradóttir, kennari á námskeið-
inu, segir að krakkarnir hafi byrjað á því að
vinna frjálst með steinleir, til að kynnast
leirnum. Síðan hafi þau farið að undirbúa sig
undir að gera stórt ker úr rauðleir sem sé að-
alverkefnið á námskeiðinu.
„Við byrjuðum á því að skoða bækur og
teikna myndinar sem við ætlum að skreyta
kerið okkar með,“ segir hún.
„Formið sem við notum er frá fornöld og
því skoðuðum við bækur um upphaf leirlistar
á Grikklandi og eyjunum í kringum Grikk-
land. Við vinnum formið út frá því sem við
sjáum í bókunum en tengjum þetta síðan inn í
okkar raunveruleika með skreytingunum sem
við teiknum fyrst á blað og síðan á kerin.“
Guðbjörg segir að það séu goðsögur og frá-
sagnir af hernaði málaðar á gömlu grísku ker-
in en að krakkarnir á námskeiðinu teikni sög-
ur úr sínum eigin raunveruleika og skreyti
kerin sín með þeim.
Teiknað með oddhvössu áhaldi
Þegar búið er að teikna mynd af kerinu er
það mótað úr leirnum í höndunum. Síðan er
svartur eða hvítur leirlitur borinn á það og
myndir teiknaðar í leirlitinn með oddkvössu
áhaldi þannig að rauði litirinn komi aftur í
ljós.
Kerin eru síðan brennd í sérstökum ofnum
þegar búið er að skreyta þau. Þau eru líka
glerjuð að innan en krakkarnir ráða því sjálfir
hvort þau eru glerjuð að utan en þá þarf að
gera það með penslum.
Guðbjörg kennari segir að krakkarnir séu allir mjög áhugasamir og að þess vegna gangi þeim vel.
Morgunblaðið/Árni Torfason
Leir mótaður
í höndum og vélum
Kerið teiknað
Baldur Kolbeinn Halldórsson, sem er tíu ára, er
á sínu fyrsta námskeiði í Myndlistaskólanum og
finnst það gaman. Á myndinni er hann með
myndina sem hann teiknaði af kerinu sínu.
Júlía Bjarnadóttir, sem er tíu ára, er á sínu
fyrsta leirmótunarnámskeiði en hún hefur verið
á teikninámskeiðum í Myndlistarskólanum frá
því hún var sjö ára. Júlía var að móta kerið sitt
þegar við komum í heimsókn.
„Fyrst gerum við botninn með því að búa til
litla skál. Svo búum við til litlar pylsur úr leirn-
um og límum þær ofan á kerröndina með leirlími
sem er búið til úr leir og vatni. Áður en við ger-
um það verðum við samt að skrapa ofan af
börmunum til að opna leirinn,“ sagði hún.
Kerið mótað
Tveir draugar giftust og níu mánuðum seinna eignuðust þeir vasaklút.
MÁL Íslendingsins, sem sótti sér
barnaklámsefni á ítalska vefsíðu, er
nú til rannsóknar hjá lögreglunni í
Palermo á Ítalíu að því er kemur
fram í frétt á vef Agenzia Giornal-
istica Italia. Íslendingurinn er í hópi
68 einstaklinga sem verið er að
rannsaka eftir að hafa heimsótt og
sótt barnaklámsefni á síðuna Only-
sex. Síðan, sem sett var upp í maí,
var hins vegar tálbeita lögreglunnar
í Palermo. Ákæruvaldið í Palermo
rannsakar nú mál 62 Ítala, þriggja
Þjóðverja, eins Íslendings, Pólverja
og Ungverja vegna málsins. Fólkið
er ákært fyrir að útbreiða og hafa
undir höndum barnaklám.
Í fjóra mánuði fylgdist lögreglan
með vefsíðunni, en auk barnakláms-
efnis var þar að finna ýmislegt ann-
að, s.s. listatengt efni, til að hylma
yfir raunverulegt hlutverk síðunn-
ar.
Ekki hefur enn verið leitað til
lögreglunnar hér vegna málsins í
Palermo en hins vegar barst lög-
reglunni fyrirspurn frá Feneyjum
fyrir nokkrum vikum vegna barna-
klámsmáls sem talið er að Íslend-
ingur tengist.
Vefsíða með barnaklámi tálbeita ítölsku lögreglunnar
Mál eins Íslendings
er til rannsóknar
SÉRA Sigurður Sigurðarson,
vígslubiskup í Skálholti, blessaði
Draugasetrið á Stokkseyri í gær.
Sagði hann við það tækifæri að
margar draugasögur gengju út á
að kristin trú sigraði hið illa. At-
höfnin hófst á því að Þór Vigfús-
son, formaður stjórnar Drauga-
setursins, bauð fólk velkomið og
fór yfir aðdragandann að stofnun
þess. Sagði hann meðal annars að
það væri ekki ætlunin að standa í
einhverju dufli við drauga og for-
ynjur heldur eingöngu að
skemmta fólki.
Einnig kom fram fulltrúi frá
Galdrasafninu á Ströndum og
sagði að hér eftir, þegar galdra-
menn kvæðu niður drauga,
myndu þeir ekki lengur senda þá
norður og niður heldur yrðu þeir
sendir í Draugasetrið á Stokks-
eyri og að því loknu kvað hann
niður draug.
Sigurður Sigurðarson vígslu-
biskup flutti nokkur orð og sagði
að nærvera hans þýddi ekki að
upp væri kominn ágreiningur inn-
an kirkjunnar, heldur sagði hann
að margar draugasögur gengju út
á að kristin trú sigraði hið illa. Að
því loknu blessaði hann Drauga-
setrið og bað menn um að ganga
gætilega um sálir framliðinna.
Það kom í hlut séra Kristins
Ágústar Friðfinnssonar að opna
Draugasetrið með formlegum
hætti og það gerði hann með því
að höggva með exi á líknarbelg.
Því næst var fólki boðið að ganga
í gegnum Draugasetrið og er
óhætt að segja að það sé mögnuð
reynsla.
Benedikt G. Guðmundsson,
framkvæmdastjóri Draugaseturs-
ins og einn af aðalhvatamönnum
að stofnun þess, sagði að Drauga-
setrið yrði opið um helgar fyrir
almenning og aðra daga eftir
samkomulagi.
Morgunblaðið/Gísli Gíslason
Sigurður Sigurðarson, vígslubiskup í Skálholti, blessaði Draugasetrið á Stokkseyri.
Vígslubiskup blessaði
Draugasetrið á Stokkseyri
ALVARLEGT slys varð á Eiðis-
granda við Rekagranda síðdegis í
gær þegar tveir fólksbílar rákust
á. Kona, sem ók öðrum bílnum,
slasaðist alvarlega, en ungur
drengur sem sat í bílstól í aftur-
sæti slapp með minni háttar
meiðsl. Ökumaður hinnar bifreið-
arinnar slapp einnig án alvarlegra
meiðsla. Báðir bílar voru gjör-
ónýtir og fjarlægðir með kranabíl.
Að sögn vakthafandi sérfræð-
ings á gjörgæsludeild Land-
spítalans – háskólasjúkrahúss í
Fossvogi er ástand konunnar al-
varlegt og var ekki hægt að gefa
frekari upplýsingar um líðan
hennar.
Lögreglan í Reykjavík auglýsir
eftir vitnum sem varpað geti ljósi
á tildrög slyssins, enda eru þau
óljós.
Kona alvarlega
slösuð eftir árekstur
AFNOTAGJÖLD Ríkisútvarpsins
hækka um 5% næstu áramót. Ákvörð-
un um þetta var tekin á ríkisstjórn-
arfundi í gær. Afnotagjöld RÚV
hækkuðu síðast 1. janúar 2003, þá um
7%.
Hækkunin nú þýðir að afnotagjöld
hækka úr 2.408 krónum í 2.528 krón-
ur á mánuði, samkvæmt upplýsingum
frá menntamálaráðuneytinu. Áætlað
hefur verið að hækkunin auki tekjur
RÚV um 110 milljónir króna á árs-
grundvelli.
Samkvæmt upplýsingum mennta-
málaráðuneytisins eru ástæður
hækkunarinnar rökstuddar í bréfi út-
varpsstjóra til menntamálaráðherra.
Þar segir að á undanförnum áratug
hafi afnotagjald RÚV rýrnað að raun-
gildi um 20% miðað við verðlag og
kaupgjald 2003, en á sama tíma hafi
bein rekstrarútgjöld lækkað um 10%
miðað við verðlagsforsendur 2003.
Samkvæmt upplýsingum frá mennta-
málaráðuneytinu kemur einnig fram í
rökstuðningi útvarpsstjóra að hækk-
unarinnar sé m.a. þörf til að koma til
móts við launahækkanir sem taka
gildi um áramót og munu hafa áhrif á
rekstrarkostnað RÚV.
„Í viðræðum við fulltrúa fjármála-
sviðs menntamálaráðuneytisins hafa
verið færð rök fyrir nauðsynlegri
hækkun afnotagjaldsins og sérstak-
lega á það bent hve hlutur fjármagns-
gjalda vegna aukinna lífeyrisskuld-
bindinga, sem og framlag til
Sinfóníuhljómsveitar Íslands, hefur
farið hækkandi á undanförnum árum
og bitnað á hinni eiginlegu dagskrár-
starfsemi Ríkisútvarpsins,“ segir í
bréfi útvarpsstjóra, Markúsar Arnar
Antonssonar, til ráðherra.
Afnotagjöld
RÚV hækka
um 5%
TÓMAS Lemarquis hefur verið til-
nefndur til Evrópsku kvikmynda-
verðlaunanna sem besti leikarinn í
aðalhlutverki,
fyrir hlutverk
sitt í Nóa albínóa.
Fimm aðrir
eru tilnefndir í
sama flokki: Jean
Rochefort úr
frönsku mynd-
inni Maður í lest
(L’Homme du
Train), Chiwetel
Ejiofor úr bresku
myndinni Ljótleika fegurðarinnar
(Dirty Pretty Things), Luigi Lo
Cascio úr ítölsku myndinni
Bernskubrek (La Meglio Giuventú)
og Daniel Brühl úr þýsku myndinni
Far vel, Lenin! (Good Buy, Lenin!).
Tómas er einnig tilnefndur í vali
fólksins á sömu kvikmyndahátíð en
þessi tilnefning var gerð af evr-
ópsku kvikmyndaakademíunni. Í
vali fólksins er leikstjóri Nóa albín-
óa, Dagur Kári Pétursson, einnig
tilnefndur.
Verðlaunin verða veitt í Berlín 6.
desember nk.
Evrópsku kvikmynda-
verðlaunin
Tómas
tilnefndur
Tómas Lemarquis
er Nói albínói.
♦ ♦ ♦