Morgunblaðið - 28.02.2004, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 LAUGARDAGUR 28. FEBRÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
HUGMYNDIR um flutning grunn-
þjónustu heilbrigðiskerfisins frá ríki
yfir til sveitarfélaga voru til umræðu
á ráðstefnu sem Landssamband
sjúkrahúsa, heilbrigðisráðuneytið
og Félag forstöðumanna sjúkrahúsa
stóð fyrir í Svartsengi í gær. Nefnd
er nú starfandi í heilbrigðisráðu-
neytinu sem vinnur að því að kort-
leggja möguleikana á yfirfærslu
heilsugæslunnar og öldrunarþjón-
ustu yfir til sveitarfélaganna.
Jón Kristjánsson heilbrigð-
isráðherra segist líta á flutning
grunnþjónustu heilsugæslunnar og
öldrunarmála yfir til sveitarfélag-
anna sem skref í átt til að draga úr
miðstýringu og gera stjórn þessa
hluta heilbrigðisþjónustunnar lýð-
ræðislegri. Sagði hann að góð
reynsla hefði verið af því að tvinna
saman heilsugæsluna, heima-
hjúkrun og félagsþjónustu á Ak-
ureyri og á Höfn, en slíkt hefði einn-
ig verið lagt til í Reykjavík.
„Auðvitað er það svo að þegar
ákvarðanir eru fluttar frá hinu mið-
stýrða ríkisvaldi og yfir á sveit-
arstjórnarstigið þá er í raun verið að
færa bæði ákvarðanir og eftirlitið
með framkvæmdinni nær fólkinu.
Og af hverju skyldi sá almenningur
sem notar þjónustuna ekki hafa
meira um hana að segja? Af hverju
skyldu menn ekki takast á um það í
sveitarstjórnarkosningum t.d.
hvernig grunnheilbrigðisþjónustu
menn vildu að sveitarfélagið veitti?“
spurði heilbrigðisráðherra.
Hann sagðist telja það sjálfsagt
að þessi þjónusta yrði útfærð í sveit-
arfélögunum, alveg eins og bæjar-
og sveitarstjórnir hefðu nú mikið
um það að segja hvers konar þjón-
ustu þær veiti grunnskólum. „Í
þessu felst samkeppni um að koma
til móts við óskir íbúanna og af
sjálfu leiðir að sveitarstjórnarmenn-
irnir eru á þessu stigi bærastir um
að láta veita sem besta þjónustu við
sem lægstu verði.“
Jón sagðist sannfærður um að í
framtíðinni ættu flokkspólitísk átök
á sveitarstjórnarstiginu um grunn-
þjónustuna eftir að aukast og að að-
hald borgaranna og kröfur á þessu
sviði ættu eftir að aukast og verða
sjálfsagður hluti af þróun skólamála
í landinu. „Ég er líka sannfærður
um að fyrir bragðið fáum við betri
grunnskóla. Sama tel ég að gilda
muni í grunnheilbrigðisþjónustunni.
Yfirfærslan hefur í för með sér betri
og skynsamlegri þjónustu. Hún
verður sveigjanlegri, gegnsærri og í
meira samræmi við óskir íbúanna
sem notenda og skattgreiðenda,“
sagði Jón.
Hátt hlutfall ríkis
í opinberum útgjöldum
Árni Magnússon félagsmálaráð-
herra sagði að hlutdeild ríkisins í op-
inberum útgjöldum hér á landi væri
mun hærri en annars staðar á Norð-
urlöndum. Hér væri hlutur ríkisins
hátt í 70%, en í Danmörku, Svíþjóð,
Noregi og Finnlandi á milli 30 og
40%. Unnið væri nú að því innan
ráðuneytisins að efla sveitarstjórn-
arstigið með aukinni valddreifingu
hins opinbera og að flytja nærþjón-
ustuverkefni frá ríki til sveitarfé-
laga. Átak sem miði að því að fjölga
verkefnum sveitarfélaga, stuðla að
sameiningu þeirra og aðlaga tekju-
stofna breyttum verkefnum og nýrri
sveitarfélagaskipan, hefði hafist í
lok síðasta árs og stefnt væri að því
að ljúka því á kjörtímabilinu.
Sagði hann að sveitarfélög gætu
tekið ýmis verkefni að sér og nefndi
ýmsa velferðarþjónustu, eins og
málefni fatlaðra og aldraðra, heilsu-
gæslu og heilbrigðisstofnanir. Ekki
væri sjálfgefið að sömu lausnir hent-
uðu alls staðar og því væri mik-
ilvægt að ákveðinn sveigjanleiki
væri til staðar. Kostur þess að flytja
velferðarþjónustu til sveitarfélaga
væri að flytja stefnumótun nær íbú-
um og auka þar með lýðræði. Þannig
mætti nýta staðbundna þekkingu
við skipulag og ákvarðanatöku.
Árni sagði að árangur reynslu-
sveitarfélaga, t.d. Hornafjarðar og
Akureyrar, hefði sýnt að hægt væri
að bæta nýtingu fjármagns og auka
um leið þjónustu við íbúa. Framtíð-
arsýn í velferðarþjónustu væri að
sveitarfélög veittu á einum stað
heildstæða ráðgjöf um alla nærþjón-
ustu og fjárhagsaðstoð sem ein-
staklingar ætturétt á. Einnig að
ábyrgð á að veita þjónustu og fjár-
hagsleg ábyrgð verði á sömu hendi,
þ.e. hjá sveitarfélögunum.
Árni nefndi að kostnaður vegna
málefna fatlaðra hefði numið um 6
milljörðum króna samkvæmt fjár-
lögum þessa árs, málefni aldraðra
um 14–15 milljörðum og heilsugæsl-
an og heilbrigðisstofnanir öðrum
13–14 milljörðum. Samtals sé því um
að ræða milli 30 og 35 milljarða út-
gjöld, sem gætu flust frá ríki til
sveitarfélaga, eða um 11–13% af
áætluðum útgjöldum ríkisins árið
2004. Þannig gæti hlutfall sveitarfé-
laga í opinberum útgjöldum farið
upp í rúm 40%.
Félagsmálaráðherra velti upp
þeirri spurningu hvort sveit-
arfélögin væru nógu burðug til að
taka að sér þessi verkefni. Taldi
hann að aukin verkefni mundu leiða
til sameininga sveitarfélaga og að
samvinna yrði óhjákvæmileg í ein-
hverjum tilfellum. Framundan væri
að velja þau verkefni sem hentaði að
flytja frá ríki til sveitarfélaga. Hugs-
anlegt væri að flutningurinn yrði í
áföngum, t.d. að málefni fatlaðra og
aldraðra yrðu strax flutt, en heilsu-
gæslan biði um sinn. Mörg atriði
væru alveg órædd enn sem komið
væri, t.d. tekjustofnar sveitarfélaga.
Verkefni verða aðeins flutt eftir
hagkvæmniathugun, að sögn Árna.
Einnig sagði hann mikilvægt að eiga
samráð við alla hagsmunaaðila, jafnt
starfsmenn sem notendur þjónust-
unnar.
Þórður Skúlason, framkvæmda-
stjóri Samband íslenskra sveitarfé-
laga, sagði víðtækan stuðning við
framgang málsins meðal sveit-
arstjórnarmanna. Sveitarfélögin eigi
að annast sem mest alla nærþjón-
ustu við íbúana, þannig að ákvörð-
unarvaldið sé sem næst íbúum með-
an ríkið eigi að annast verkefni sem
ekki sé hægt að fela staðbundnu
stjórnvaldi. Verkefni eigi að vera
annaðhvort í umsjá ríkis eða sveitar-
félaga, en ekki í samstarfi.
Þórður sagði að reynslan í Horna-
firði, þar sem sveitarfélagið hefur
farið með heilbrigðis- og öldr-
unarmál, sem og málefni fatlaðra, til
nokkurra ára, hefði verið að yf-
irstjórn hefði orðið markvissari og
einfaldari. Auðveldara hefði verið að
bregðast hratt við og samnýta
starfsfólk deilda og sviða. Þverfag-
leg vinna jókst, sem og þjónustan og
uppbygging hennar. Bið eftir fram-
kvæmdum styttist og fjármunir
voru betur nýttir. Þá voru skjól-
stæðingar ánægðir, starfsfólk og
stjórnendur.
Mikilvægt er, að mati Þórðar, að
tryggja sveitarfélögunum tekjur til
að mæta nýjum verkefnum. Var það
niðurstaða hans að sveitarfélögin
væru tilbúin til að taka við fleiri
verkefnum frá ríkinu, enda fylgi
fullnægjandi tekjur og eins væri
nauðsynlegt að endurskoða verk-
efnin myndu forsendur breytast.
Meira fyrir minna
Halldór Jónsson, formaður
Landssambands sjúkrahúsa, sagði
breytt fyrirkomulag grunnheilbrigð-
isþjónustu auka möguleika á fjöl-
breyttari þjónustu, sem m.a. fáist
með samningum við aðrar stofnanir
og einkaðila. Ef stofnanir á stærra
landsvæði yrðu sameinaðar þyrfti að
tryggja starfsskyldur starfsmanna á
mörgum þjónustustöðum á svæðinu
við ráðningu þeirra. Betri nýting
fjármuna mundi fást með samnýt-
ingu á aðstöðu og búnaði og verk-
kaupasamningum í stað fastrar
ráðningar. Gallinn væri að sérhæfðu
starfsfólki sem hefði búsetu á
ákveðnum stöðum gæti fækkað.
Þessi þróun hefði þó átt sér stað á
undanförnum árum og mundi ef-
laust halda áfram. Viðbrögðin hlytu
að taka mið af því að tryggja þjón-
ustuna í breyttu formi og jafnvel
auka hana.
Halldór sagðist telja að meira
mundi fást fyrir minna með end-
urskipulagningu. „Við eigum ekki að
láta nein tækifæri ónotuð sem bjóða
upp á meira fyrir minna. Í heilbrigð-
iskerfinu eru engin vandamál en það
er fullt af verkefnum sem þarf að
vinna á hverjum tíma. Kerfið er og
þarf að vera sveigjanlegt og mögu-
leikar til breytinga, endurskipulagn-
ingar og hagræðingar eru aldrei á
enda. Gerum gott heilbrigðiskerfi
betra. Verum opin fyrir breytingum
og sveigjanleika,“ sagði Halldór.
Flutningur
grunnheil-
brigðisþjón-
ustu jákvæður
Morgunblaðið/Jim Smart
Starfsfólk í heilbrigðisþjónustu sem og sveitarstjórnarmenn sátu ráðstefnuna sem fram fór í Svartsengi í gær.
Kostir og gallar þess að flytja grunnheil-
brigðisþjónustu frá ríki til sveitarfélaga
voru ræddir á ráðstefnu um verkaskiptingu
og rekstrarform heilbrigðisþjónustu.
Ráðstefna haldin um málefni heilbrigðisþjónustunnar, verkaskiptingu og rekstrarform
/&" " 

4 ' 


+& 
5
6

7  

 
8+&
 9

7
&
/+:'; 6
 
* 9
 
/
57 












GYLFI Arnbjörnsson, framkvæmda-
stjóri ASÍ, segir að það lífeyriskerfi
sem Efnahags- og framfarastofnun
Evrópu (OECD) sé að hvetja til að
þjóðir heims taki upp hafi verið tekið
upp á Íslandi fyrir mörgum áratug-
um síðan fyrir 80% vinnumarkaðar-
ins. Staðan hér á landi sé því allt önn-
ur en meðal flestra iðnríkja, sem
standi frammi fyrir miklum vanda.
Í nýrri skýrslu OECD er hvatt til
þess að eftirlaunaaldur verði hækk-
aður úr 65 árum í 67 ár. Bent er á að
breytt aldurssamsetning í vestræn-
um ríkjum vegna færri barneigna og
hærri lífaldurs eigi eftir að valda stór-
auknum útgjöldum í velferðar-
kerfinu.
Hér á landi er miðað við að fólk fari
á eftirlaun 67 ára og raunar eru
margir sem hætta ekki að vinna fyrr
en um sjötugt. Gylfi segir að það sé
því ekki þörf á að hækka eftirlauna-
aldur hér á landi. Í sumum nágranna-
löndum okkar sé fólk hins vegar að
fara á eftirlaun allt niður í 55 ára.
„Í öllum meginatriðum er íslenska
lífeyriskerfið fyrirmynd annarra
þjóða. 80% af vinnumarkaðinum býr
ekki við þennan sama vanda sjóð-
þurrðar og skuldasöfnunar og blasir
við öðrum þjóðum. Við höfum vissu-
lega verið að leggja áherslu á að jafna
réttinn, en lausnin í lífeyrismálum frá
árinu 1969 hefur skapað gríðarlegan
styrkleika í okkar hagkerfi. Það er
því lítið í þessari umræðu sem á
heima hér á landi.“
Á undanförnum árum hefur fólk í
auknum mæli verið að leggja fyrir í
viðbótarlífeyrissparnað. Sú spurning
vaknar hvort það muni ekki stuðla að
því að fólk fari fyrr á lífeyri. Gylfi
sagði að það kunni vel að vera en fólk
sé þá líka búið að leggja peninga fyrir
og þetta þurfi því ekki að leiða til
vandamála. Það sé þá sparnaður
landsmanna sem leyfi fólki að fara
fyrr á eftirlaun og það sé gott mál.
„Í Evrópu er staðan sú að fólk er
að fara fyrr á eftirlaun, en það lendir
á ríkissjóði og skattborgurunum að
greiða það. Við bjuggum til kerfi sem
byggist á því að fólk leggur sjálft til
þennan sparnað sem þarf. Það er sú
ráðgjöf sem menn OECD hafa verið
með í meira en einn áratug. Þeim
finnst það ganga hægt. Það á líka við
um íslenska kerfið fyrir opinbera
starfsmenn. Það gengur mjög hægt
að breyta því,“ sagði Gylfi.
Ekki til staðar hérlendis
Hrafn Magnússon, framkvæmda-
stjóri Landssamtaka lífeyrissjóða,
tók undir þessi sjónarmið og sagði að
þau vandamál í lífeyrismálum sem
blöstu við öðrum þjóðum væru ekki
til staðar hér á landi. Við hefðum sem
betur fer tekið skynsamlegar ákvarð-
anir í kringum 1970 um að byggja
upp sjóðssöfnunarkerfi, en aðrar
þjóðir byggðu margar hverjar á
gegnumstreymiskerfi. Breytt aldurs-
samsetning þjóða kæmi þungt við
slíkt kerfi.
Framkvæmdastjóri ASÍ um nýja skýrslu OECD um lífeyrismál
Verið að hvetja aðrar þjóðir til
að taka upp íslenska lífeyriskerfið
RÚMLEGA tvítug stúlka á Ak-
ureyri hefur í Héraðsdómi
Norðurlands verið dæmd í tíu
mánaða fangelsi, þar af átta
mánuði skilorðsbundið til fjög-
urra ára.
Stúlkan er dæmd „fyrir stór-
fellda líkamsárás aðfaranótt
þriðjudagsins 17. júní 2003, á
Glerárgötu, Akureyri með því
að hafa slegið [ ] í háls með
brotinni glerflösku með þeim
afleiðingum að hann hlaut
skurðsár neðan og framan við
hægri eyrnasnepil og við horn
neðri kjálka“, eins og segir í
ákæruskjali.
Ung stúlka
dæmd fyrir
stórfellda
líkamsárás
Akureyri