Tíminn Sunnudagsblað - 17.04.1966, Qupperneq 8

ið skrúðgöngu frá barnaskólanum í
innbænum og út eftir, og voru þá
73 félagar á fundi.
Stúkan ísafold hafði klofnað árið
1892 út af hvítölinu, sem stórstúkan
bannaði templurum að neyta. Var
þá stofnað bindindisfélagið Björgin
af þeim, sem óánægðir voru, en ekki
virðist það félag hafa gert mikið
gagn og er nú týnt og gleymt fyrir
löngu. Jón stóð fast með Friðbirni
Steinssyni til bjargar stúlkunni á þess
um erfiðu tímamótum og reyndi hvað
eftir annað málamiðlun.
Um tíma starfaði stúkan Fjallkon-
an nr. 17 á Akureyri. Var það kvenna
stúka, og var Kristjana, kona Jóns,
meðal stofnenda og kosin varatempl-
ar á stofnfundinum. Guðný Frið
bjarnardóttir, mágkona Kristjönu, var
æðsti templar. Fjallkonan var síofn-
uð 12. apríl 1891 og hélt um tíma
uppi sunnudagaskóla fyrir börn. Með
al annars lærðu þau þar lestur til
undirbúnings barnaskólanámi, handa
vinnu, dans og fleira. Jón kom þar
oftar en nokkur annar félagi ísafold-
ar og flutti þar hvatningarræður.
Stúikan hélt fundi í barnaskólanum
eins og ísafold.
Á fundi ísafoldar 3. fe'brúar 1895
fór fram sameining þessara tveggja
atúkna, og ber stúkan síðan nafnið
Isafold — Fjallkonan nr. 1. Var
þessi sameining gerð að tillögu Jóns.'
iEftir það voru þau hjón bæði í ísa-
fold til dauðadags, og sótti Kristjana
að jafnaði fundi með manni sínum
og var honum samhent í bindindis-
starfinu.
Jón skráði dagbækur langan tíma,
en þegar hann var veikur, féllu oft
úr margar vikur, er ekkert var skrif-
að annað en: „Var veikur og gat
ekki mætt á stúkufundi." Sýnir þetta
ljóslega, hvers hann saknaði mest og
hve bindindisstarfið var honum hjart
fólgið.
í bók sinni: Bindindishreyfingin
á íslandi, farast Brynleifi Tobíassyni
svo orð:
„Af félögum ísafoldar frá þessu
tímabili (1884—1900) ber að nefna,
auk Friðbjarnar Steinssonar og
Bjarna Hjaltalíns, Jón Chr. Stepháns
son timburmeistara, er lengi var um-
þoðsmaður stórtemplars, góðtemplar
í þess orðs beztu merkingu, tryggan
cg traustan til æviloka.“
Þegar Minningarrit templara kom
Út á 25 ára afmæli reglunnar árið
1909, var Jón orðinn rúmfastur. Er
þar mynd af Jóni, og með henni
frein undirrituð S.G. og mun hún
era eftir séra Sigtrygg Guðlaugsson
á Núpi. Hann var Eyfirðingur. Þessi
grein er minning um regluboðsferð
tun feyjafjörð með Jóni. Þar stendur
þetiú:
„tVí eru þeir að senda mér gaml
an rtiann og gráskeggjaðan, sem ekk-
ert er hægt að tala við sér til skemmt
unar?
Þannig hugsaði regluboðinn, ung-
ur stúdent, með sjálfum sér, er templ
arar á Akureyri veittu honum þá
sæmd að biðja Jón Stephánsson timb-
urmeistara að halda bindindisfundi
með honum út með Eyjafirði.
En þeir voru ekki komnir út hjá
Möðruvöllum, þegar regluboðinn sá,
að betri og skemmtilegri samferða-'
mann gat hann vart hafa fengið.
Honum varð allt að gamni,
öldungnum unga, andmæli hófsemd-
arvina og leikur ungviðisins með
fram veginum, en kærast var hon-
um þó að heyra góðar fréttir um
framfarir bindindismálsins."
Um störf hans fyrir regluna far
ast Svövu, dóttur hans, orð á þessa
leið:
„Ég vil geta hér eins atviks, sem
faðir minn sagði mér frá. Þeir Frið-
björn Steinsson unnu báðir stúku
sinni og störfuðu eftir mætti fyrir
hana. Þrátt fyrir það voru þeir engir
reglulegir vinir. Þótti föður mínum
Friðbjörn ráðríkur um of, og hefur
sjálfsagt fleiri fundizt svo, því að
missætti kom upp milli Óla Lieds og
Friðbjarnar og lá við, að stúkan legð-
ist niður. En ekki veit ég, hvert deilu
efnið var. Mættu þeir á sáttafundi
hjá föður mínum, sem lá rúmfastur.
Tókust með þeim sættir, og sagðist
faðir minn þá hafa verið glaður að
bera gæfu til að bjarga stúkunni.
Sýnir þetta meðal annars, hver áhrifa
maður hann var innan stúkunnar.
Jón fór í útbreiðsluferðir fyrir
regluna, bæði til Sauðárkróks og
Húsavíkur, auk þess sem hann ferð-
aðist um Eyjafjörð í þeim erindum.
Hann sótti jafnan þing Umdæmis-
stúku Norðurlands og sat stórstúku-
þing í Reykjavík 1899. En þegar stór-
stúkuþing var á Akureyri 1907, gat
hann lítið tekið þátt í störfum þess
vegna lasleika. Hann var gerður að
heiðursfélaga stórstúkunnar á 25
ára afmæli hennar.
IV. Ræktunarmaðurinn.
Haustið 1899 var stofnuð trjárækt-
arstöð á Akureyri með fjárstyrk frá
Norðuramtinu og bænum. Hafði Páll
amtmaður Briem forgöngu um þetta,
og var stöðinni valinn staður sunnan
við kirkjuna. Síðan tók Ræktunarfé-
lag Norðurlands við rekstri hennar.
Sigurður Sigurðsson, síðar búnaðar-
málastjóri, réð fyrirkomulaginu og
hafði á hendi stjórn garðsins fyrsta
árið. En þá hvarf hann að kennslu-
störfum á Hólum í Hjaltadal. Við
forstöðu garðsins tók þá Jón Steph-
ánsson, sjötíu ára að aldri. Sá hann
um garðinn af mikilli trúmenrtsku
og samvizkusemi í átta eða níu ír,
meðan heilsan entist. Segir Svava,
dóttir hans, að hann hafi þá þégar
aflað sór danskra og norskfa boka
um trjárækt og lesið þær með eins
miklum áhuga og ungur maður, sem
er að hefja nám. Lýsir þetta veí
kappi hans og skyldurækni. Áranguí
af þessu starfi hans varð svo góður,
að stjórn Ræktunarfélagsins sæmdí
hann nokkrum eftirlaunum, þegar
hann hætti. Það var fátítt á þeim
tíma.
Um þetta starf Jóns segir svo í
sögu Akureyrar:
„Jón Chr. Stephánsson annaðist
alla ræktun og störf gróðurstöðvar-
innar meðan hans naut við, og sten^-
ur nú þessi fagri reitur sem verð-
skuldaður minnisvarði yfir þennan
merka borgara bæjarins."
f minningargrein um hann í „Norð
urlandi" 1909 segir ennfremur:
„Hann er hinn rétti faðir hinna
fögru skóga, sem eiga að prýða þetta
land um ókomnar aldir."
Á áttræðisafmæli Jóns, 23. október
1909, var mannmargt á heimili hans.
Þá fékk hann skrautritað ávarp frá
Umdæmisstúkunni nr. 5, bæjarstjórn
inni, Ræktunarfélaginu og Iðnaðar-
mannafélaginu, en það hafði áður
gert hann að heiðursfélaga. Gamli
maðurinn var glaðastur allra þenn-
an dag, þó að hann væri rúmliggj-
andi. Var hann þá búinn að vera
fimmtíu ár í bænum'og hafði komið
víða við með störfum sínum.
Jón Chr. Stephánsson lézt að heim-
ili sínu hinn 18. desember 1910, 81
árs að aldri. Þar lauk löngum og
annasömum ’æviferli þessa merka
manns.
Heimildir: Minningar Svövu Jóns
dóttur. Saga Akureyrar. Hver er
maðurinn? Bindindishreyfingin á
íslandi. Minningarrit góðtemplara.
Fundabækur Ísafoldar-Fjallkonunn
ar nr. 1. Kirkjubækur).
Þeir sem senda Sunnu
daqsblaSinu efni til
birtingar, eru vinsam-
lega beðnir að vanda
til handrita eftir föng-
um og helzt að láta vél-
rita þau ef kostur er.
Ekki má þó vélrita
þéttar en í aSra hverja
línu.
320
IÍH1NN - SUNN UD AGSBLAO