Tíminn Sunnudagsblað - 25.10.1970, Blaðsíða 13

Haraldur Ólafsson dagskrárstjóri. Ljósmynd: Tíminn — G.E.
íiræðingur í grænlenzkri tungu og
menningu. Mér var mjög mikil upp
Örvun, bæði í lofi þeirra og gagn-
rýni. Þetta held ég, að ég iáti
nægja um nám mitt. Mér finnst
nefnilega allt of mikið lagt upp úr
aiis kyns umræðum um próf nú á
dögum. Hugsaðu þér bara sumar
ævisögur: Þar er kannski tönmlazt
á því í tíma og ótíma, hvaða próf
viðkomandi maður hafi tekið í
þessari eða hinni námsgreininni.
Jafnvel hrein uppsláttarrit, eins og
lögfræðinga- og lækmatöl, láta sig
ekki muna um að tína það til,
hvaða einkunn menn hafi hlotið á
stúdentsprófi og fíluprófi. Þetta er
blátt áfram fáránlegt.
— Er nú ekki að hefjast hér á
landi kennsla í þimni fræðigrein?
— Kennsla í félagsvísindum er
nú að hefiast við HáskóTa íslands,
og mér þykir ákaflega gaman að
fylgjast með því, hvernig sú starf-
semi fer á stað. Það hefur reyndar
dregizt furðulega lengi, að slíkri
kenmslu yrði komið á við íslenzkar
menntastofnanir. Þarna er um að
ræða viðfangsefni og fræðigrein,
sem skipað hefur veglegan sess við
menntastofnanir amnarra þjóða.
Forvitni manna um gerð og sam-
setningu mannlegs samfélags hef-
ur stóraukizt á síðari tímum. Hér
á landi væri það langeðlilegast að
tengja þessi fræði heimspekideild
háskólams, þannig að nemendur
gætu tekið eitt til þrjú stig í þeim,
samMiða öðru námi í deildinni. Á
meðan verið er að koma á laggirn-
ar skipulagðri kennslu og rann-
sóknum í félagsvísindum hér á
landi, er nauðsynlegt að veita nem-
endum kost á því að kynna sér
þessi fræði samhliða mámi í öðrum
greinum. Það tekur nokkurn tíma
að móta þessi fræði, og það er
varla þörf nú strax fyrir tugi
manna, sem eimgöngu hafa lagt
stund á félagsfræði og stjórnmála-
fræði.
— Mig langar að spyrja þig
meira um frumstæðu þjóðirnar,
sem við köllum svo.
— Já. Það rennur furðufljótt
upp fyrir manni, þegar maður fer
að stunda fræðin um mannimn, að
þær hugmyndir, sem maður legg-
ur af stað með, eru ákaflega ófull-
komnar og á misskilningi byggðar.
Það var allt að því raun að kom-
ast að því, hve þróunarkenningin
í sirnni grófustu mynd mótaði þær
hugmyndir, sem ég hafði fengið.
Nú eru þessi fræði að sjálfsögðu
skilgetið afkvæmi Darwins, og eng-
inn maður hefur opnað eins marg-
ar leiðir í líffræðilegum og félags-
fræðilegum efnum sem hann.
— Hvað er það þá, sem þú finn-
ur þessu til foráttu?
— Sjáðu nú til: Þær hugmynd-
ir, sem ríkjandi voru á síðari hluta
nítjándu aldar, voru um of mótað-
ar af þeirri skoðun, að unnt væri
að rekja þróunarstigin beint frá
hinu lægsta til hins hæsta. Þetta
leiddi til þess, að álitið var, að
ýmsar frumstæðar þjóðir hefðu
staðnað á tilteknu þróunarstigi. Ég
held, að nú sé búið að sýna fram
á það með ljósum rökum, að þetta
sé efcki svona. Þetta félk er ekki
staðnað, heldur hefur það farið
aðrar leiðir. Það væri ekki nokfcur
leið að rekja þróunarferil mann-
kynsins eftir þeim menningar-
heildum, sem nú eru til. Þetta
stafar af því, að við höfum ein-
faldlega ekki nofckra minnstu hug-
mynd um hugarheim frummanna.
Ég skal taka eitt dæmi þessu til
skýringar. Það er kunnugt, að Ne-
anderdalsmenn grófu hina dauðu
og lögðu hluti í grafirnar hjá
þeim. Af þessu drögum við þá
ályktun, að þeir hafi trúað á fram-
haldslíf einstakTinganna. En hvern-
ig hugsuðu þeir sér, að þessu fram-
haldslífi væri háttað? Ja, þar stend
ur hnífurinn í kúnni. Og hvaða
skoðun höfðu þeir á dauðanum
sjálfum? Litu þeir á hann sem dá-
svefn? Trúðu þeir á „upprisu
holdsins"? Um þetta vitum við
efckj nöfckurn skapaðan hlut.
1ÍMINN - SUNNUDAGSBLAÐ
829