Tíminn - 18.07.1974, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Fimmtudagur 18. júli 1974.
Vestur-íslendingar í heimsókn:
Pabbi vann myrkranna á milli
og orti á kvöldin og nóttunni
Rætt við Rósu Bened
Rósa Benediktsson, dótt-
ir skáldsins Stephans G.
Stephanssonar, er nú í
heimsókn hér á landi, á-
samt bróðurdóttur sinni,
Ethel Rawlinson. Rósa býr
i Red Deer í Alberta-fylki í
Canada, en Ethel í Idaho i
Bandaríkjunum. Við hitt-
um Rósu og Ethel að máli
að heimili Guðmundar
Halldórssonar, á Flóka-
götu, þar sem þær búa
meðan þær eru hér á landi.
Þær komu báðar með hóp
Vestur-íslendinga frá Van-
couver 8. júlí síðastliðinn
og munu dvelja hér til 7.
ágúst. Rósa hefur komið
hér tvisvar áður,| 1953 og
1964.
Rósa var yngst átta syst-
kina, en þau eru nú öll lát-
in. Faðir hennar fluttist á-
samt foreldrum sínum til
Vesturheims árið 1873, eða
fyrir rúmum hundrað ár-
um. Hann var þá tvítugur
að aldri. Móðir Rósu,
Helga Sigriður Jónsdóttir,
fluttist einnig með sínum
foreldrum vestur sama ár,
1873. Helga og Stephan
giftust í Wisconsin 28. ág-
úst 1878, hún þá nítján ára,
en hann 24. Þeim varð átta
Kósa Benediktsson og dóttir
hennar viö grafreit SGS.
iktsson, dóttur Stepha
barna auðið: Baldur, Guð-
mundur, Jón (sem dó að-
eins 3 ára), Jakob Kristinn,
tvíburarnir Stefaný Guð-
björg og Jóný Sigurbjörg,
Gestur (sem lézt 16 ára) og
Rósa. Árið 1880 fluttust
Stephan og Helga til Norð-
ur-Dakota og námu þar
land. Voru fleiri islenzkir
bændur í þeim flutningum,
sendu kvenfólk sitt með
járnbraut, en gengu sjálfir
og ráku gripi sína. Var öll
vegalengdin 850 enskar
mílur (ca. 1370 km), en
ferðintók fimm vikur. Enn
skiptu þau um bústað árið
1889 og námu nú land í
þriðja sinn, i Alberta-fylki
í Kanada, skammt frá
bænum Markerville. En
þar bjó Stephan til dauða-
dags, 10. ágúst 1927. Kona
hans Helga lézt árið 1940.
Við spuröum Rósu hvenær hún
hefði fyrst munað eftir föður sin-
um og báðum hana aö lýsa hon-
um. „Ég var ekki orðin gömul,
þegar ég man fyrst eftir honum.
Hann kom mér fyrir sjónir sem
mjög hlýlegur i viðmóti, yfirleitt
alvarlegur á svip, en gat verið
léttur og kátur i viðræðum við
fólk. Sérstaklega man ég eftir
augum hans, sem voru dökkblá
og lágu djúpt. Hann var heldur
litill maður vexti.”
Margt var ætiö i heimili hjá
þeim Stephanson-hjónum. Börnin
byrjuðu snemma að hjálpa til viö
bústörfin og heimiliö var mjög
gestkvæmt. Stephan vann myrkr-
anna á milli, en eftir kvöldverö á
kvöldin, fór hann inn i herbergi
sitt, sem hann kallaði alltaf
„kompuna sina”, og vann þar við
skriftir, lestur og skáldskap langt
Vatnspumpan við hús Stephans.
is G. Stephanssonar
fram á nætur. Þvi nefndi hann
ljóðabók sina „Andvökur”.
Fyrsti skólinn á þessum slóð-
um, var byggður i landi Stephans
og nefndist Hólaskóli. Voru kenn-
arar skólans i fæöi á heimili hans,
en nemendur sem áttu langt að
sækja, bjuggu á heimilinu. Svo
nærri má geta hve mannmargt
þar hefur verið. Seinna var svo
nýr skóli byggður, ekki langt frá
Markerville, en I þann skóla gekk
Rósa.
Húsið, sem fjölskyldan bjó i,
var byggt um aldamótin siðustu.
Rósa segir, aö húsiö sé eins I dag
og þegar hún man eftir þvi 1907.
íslendingafélagiö Norðurljós i
Edmonton i Albertafylki, hefur
nú keypt húsið og landspildu um-
hverfis það. 1 ráði mun, að gefa
Sagnfræðilegu Minjasafni Al-
berta-fylkis húsið. Kvæðið
„Kurlý”, sem er eitt fegursta
kvæði Stephans skipar .. á-
kveðinn sess I ljóðagerð skáldsins
og sýnir, að hann heföi getað ort á
við hvert „hjúfrandi ástarskáld”,
sem hann talaöi um með litils-
virðingu, ef hann hefði lagt stund
á slikan kveðskap. Við spurðum
Rósu hver hún heföi veriö þessi
litla stúlka, sem faðir hennar
hefði ort svo fallega um. „Faðir
minn kynntist henni er hann bjó i
Wisconsin, en Kurly var aðeins
barn að aldri og hændist mjög að
og tók ástfóstri við föður minn.
Mig minnir aö ég hafi heyrt
seinna um það getiö, aö Kurlý
hafi dáiö mjög ung”. Rósa sagöi
einnig, að faðir hennar hefði ort
ástarljóö. Það orti hann til Helgu
konu sinnar, áður en þau giftust.
Hefði Helga geymt ljóð þessi alla
tið, en nokkrum árum eftir að
Stephan dó komu þau út á prenti
timaritinu SAGA, sem Þorsteinn
Þ. Þorsteinsson sá um. Er þetta I
eina skiptið sem þau hafa verið
prentuð, en Rósa sagðist eiga
þessi kvæði heima hjá sér I Red
Deer. Flest af kvæðum sinum orti
Stephan I Alberta, og sagöi Rósa
er við spuröum hana hvort hann
hefði haft ákveðnar fyrirmyndir
eða sérstök tilefni að kvæðum sin-
um, að hann hefði orðiö fyrir á-
hrifum frá hinum fjölmörgu
feröalögum slnum, en hann ferð-
aðist mikið, bæði i Vesturheimi og
hér heima á Islandi. Stephan
gekk aldrei i skóla', nema til
spurninga, sem unglingur hér
heima og smá tilsögn i ensku fékk
hann áður en hann fór með for-
eldrum sinum vestur. Hann var
sjálfmenntaður maður.
Nýlega gaf Kerry Wood, i Red
Deer i Alberta út litið hefti með
tveimur af fegurstu kvæðum
Stephans G. Stephanssonar.
Kerry Wood kynntist Stephan
aldrei, en er mikill aðdáandi
kvæða hans og stóð fyrir útgáfu
þessara kvæða. Annað er Gestur,
sem Stephan orti eftir lát hins
sextán ára sonar sins, en hann
varð fyrir eldingu. Páll Bjarna-
son sneri kvæðinu á enska tungu.
Hitt nefnist Við verkalok, en það
var Jakobina Johnson, sem þýddi
það úr islenzku á ensku, en hún
hefur þýtt á ensku mörg kvæða
Stephans.
Rósa var i föðurhúsum, að und-
anteknum tveim vetrum er hún
var á húsmæðraskóla, þangaö til
hún gifti sig, en þá var faðir
hennar látinn. Hún skrifaði bréf
hans siöasta æviárið, en þá var
hann mjög farinn að heilsu. Móöir
Stephans, Sigurlaug bjó hjá syni
sinum til dauðadags, og sagði
Rósa aö þau hefðu aldrei skilið
lengur en i sex mánuði i einu.
Stephan G. og Helga Stephansson.
Rósa Benediktsson og bróðurdóttir hennar, Ethel Rawiingson.
Rósa, sem býr I Red Deer i Al-
bertafylki i Kanada, á eina dóttur
og þrjá sonu, en einn sona hennar
heitir Stefán, en hann á einnig son
með sama nafni. Stefán sonur
Rósu, er sá eini af börnum henn-
ar, sem til íslands hafa komið, en
það var fyrir þremur árum siðan.
Alls á Rósa ellefu barnabörn og
tvö barnabarnabörn.
Ethel Rawlinson, bróðurdóttir
Rósu, er dóttir GuðmundarSteph-
enson. Ethel er nú i fyrsta skipti
hér á landi, en hún býr i Idaho i
Bandarikjunum og er gift dr.
Ronald Rawlinson, en dóttir
þeirra hjóna, Lyn, var hér á landi
stuttan tima árið 1964.
Rósa og Ethel munu feröast
eitthvað hér um meðan þær
dvelja hér, meðal annars vilja
þær sjá Gullfoss, Geysi og að
sjálfsögðu fara þær til Þingvalla
28. júli. Við vonum að þær njóti
ferðarinnar til íslands og geti
skoðað sig sem mest hér um.
Þetta er hin gamla feröaskista Stephans, og sjást ýmsar fjölskyldu- Grafreitur Stephans G. Stephanssonar i Alberta-fylki. Sagt var aö hann hafi valiö sér grafreit I þeim
myndir I henni. hluta landareignar sinnar, sem næst var tslandi.