Atuagagdliutit - 11.07.1995, Blaðsíða 7

Nr. 53 • 1995
7
fttaa&a&c/é/a t/t
GRØNLANDSPOSTEN
Atuartut malinnaaffigineqarluartut
Klassini qallunaavaqqanik kalaaliaqqanillu kattussiffiusuni ilinniartitsisut misiligarneqangaatsiartut ilisimatusartup
oqaatigaa
Kalaaliaqqat qallunaavaqqallu oqaloqatigiiimeri suleqatigiinnerilu pillugit video-liarpassuit Kirsten Wimmer Hansen-ip
Inerisaavimmi allaffianiitinneqarput.
Timevis af videobånd af grønlandsk- og dansksprogede børn, der snakker sammen og løser opgaver, ligger på Kirsten Wim-
mer Hansens kontor på det pædagogiske center Inerisaavik. (Ass./Foto: Vivi Møller Olsen)
NUUK(KB) - Inip atuartit-
siffiusup teqeqquani video-
liuutilimmi mikrofonimillu
ujamiuserluni atuartitaaneq.
Ukiuni tulliuttuni sinerissami
sumiiffinni assigiinngitsuni
klassit toqqarneqartut tamak-
kuninnga sungiussiniartaria-
qassapput.
Meeqqat aasaanerani atu-
anngiffeqareerlutik 2. klassi-
ni aallartittussat tamarmik
kalaaliaqqanik qallunaavaq-
qanillu ataatsimut kattussa-
nik atuaqateqarlutik atuarsi-
mapput. Kalaallit atuarfii qa-
noq ingerlanersut angajoq-
qaat, ilinniartitsisut, ilisima-
tusartut politikerillu paaseru-
suppaat. Taamaammallu atu-
artut malinnaaffigineqartus-
sat siulliit malinnaaffigilluar-
neqassapput.
Perorsaanermik suliaqarfi-
usumi, Inerisaavimmi Nuum-
miittumi tarnip pissusaanik
ilisimasalik ilisimatusarner-
milu suleqataasoq Kirsten
Wimmer Hansen videobånd-
erpassuarnik qaleriissukka-
nik allaffimmini peqarpoq.
Immiussat nalunaaquttap
akunnerpassuinik sivisussu-
seqarpoq, meeqqallu eqimat-
tannguakkaarlutik oqaloqati-
giittut suliassanillu naam-
massiniaasut immiunneqar-
nerinik imaqarlutik. Suleqa-
tigiit ilaat kalaallisut oqalut-
tuupput ilaallu qallunaatut o-
qaluttuullutik, aammalu qal-
lunaatut kalaallisullu oqalut-
tunik ilaqarlutik.
Oqaatsit oqarnerlu
ajortut
- Oqaatsinut tunnganerusut
soqutigineruagut: Nammineq
oqaatsitik qanoq atorluarsin-
naatigaat, oqaatsit marluutil-
lugit qanoq paasisinnaatigaat
atorsinnaatigalugillu aamma-
lu ukiut pingasut ingerlane-
ranni oqaatsitigut qanoq ine-
riartorsimappat, Kirsten
Wimmer Hansen oqaluttuar-
poq.
- Kisianni aamma suleqati-
giissinnaanerat misissuiffi-
gaarput. Aamma naalagaani-
artoqartarnersoq oqaasissa-
minnilluunniit anitsinngit-
soortoqartarnersoq misissuif-
figaarput.
Ilinniartut ilaasa meeqqat
atuarfnniit anigaangamik o-
qaatsitigut piginnaaneqarpal-
laartannginnerat GU-miit i-
somartorsiomeqartarpoq. Qa-
nittukkullu atuartut atuarsin-
naassusiisa misissuiffigine-
qarnerani meeqqat atuffarip-
pallaanngitsut paasineqarpoq.
Taamaammat meeqqat a-
tuarfiinik aaqqissuussinermi
nutaami ilinniartitaanerup i-
nernissaa eqqumaffigineqar-
luarpoq.
Angajoqqaat isumaat
Kalaaliaqqat q'allunaavaqqal-
lu kattutsillugit atuartitsisa-
lernerup malinnaaffigineqar-
nerani videobåndinik immi-
ussisarneq misissuinerup ila-
mininnguariinnarpaa.
Ukiuni tulliuttuni nuna ta-
makkerlugu angajoqqaat i-
linniartitsisullu akissuterpaa-
lussuarnik akisaqartartus-
saapput. Taakkulu tunngavi-
galugit meeqqat tunuliaqu-
taat, atuarfinni ilinniartitseri-
aaseq kiisalu ilinniartut o-
qaatsitigut ineriartornerat ili-
simatusartunit nalilersorne-
qassaaq.
Nereqatigiinnerup nalaani
oqaatsit suut atorneqartar-
pat? Angajoqqaat marluinnik
oqaaseqarpat. Meeqqap ka-
laallisut ilinniarnissaa anga-
joqqaat pingaartippaat?
Ilinniartitsisut ilinniartitsi-
neq qanoq aaqqissuuttar-
paat? Kalaallisut qallunaatul-
luunniit atuagaqartitsisarpat?
Naja kalaallisut aperineqa-
raangami akisarpa? Maliup i-
sikkamik arsaraangami o-
qaatsit suut atortarpai?
Apeqquterpassuit imaagin-
navipput. Aammami tunnga-
vissaalluarput.
- Assersuutigalugu anger-
larsimaffimmi oqaatsit ator-
neqartut meeqqallu oqaatsi-
nik atugassaminik ilinniar-
nissaata angajoqqaat pi-
ngaartitsinerat meeqqap o-
qaatsitigut ineriartorneranut
pingaartorujussuupput. Atu-
artut angerlarsimaffimminni
tunuliaqutigisaat paasilluar-
niarlugit tamakkorpassuit
apeqqutigaavut, Kirsten
Wimmer Hansen oqarpoq.
Sioma sineriak tamakker-
lugu atualerlaat tamarmik
ilaatigut misissuiffigineqar-
put. Ilaatigullu Nuup, Nar-
sap, Ammassallip, Aasiaat I-
lulissallu kommuniini atuar-
tut kattu taasut itinerusumik
misissuiffigineqarlutik.
Atuartut, angajoqqaat ilin-
niartitsisullu ilaatigut kattus-
sinerup kingornagut inooqa-
tigiinnerat pillugu apersorne-
qarput.
Paaseqqaakkat
Apeqqutit immersuilluni aki-
sassat siulliit angajoqqaaniit
ilinniartitsisuniillu tiguneqa-
reersimaleraluartut Kirsten
Wimmer Hansen qilersorsi-
manngitsumik oqalutsikku-
minaappoq. Sulimi inernilii-
simanngilaq.
Ilisimatusartut nalunaaru-
siatik siulliit aatsaat ukiut
marluk qaangiuppata tunni-
uttussaavaat. Inatsisartut na-
lunaarutinik ingerlaannartu-
mik nassinneqartarnissartik
piumasarisimavaat, ukiamul-
iu ataatsimiilerunik siuller-
nik tunineqartussaallutik.
- Kisiannimi paasisaqa-
laarsimassaatit!
- Aap. Eqqaam'assavalli
paaseqqaagaannartut taasin-
naagakkit. Atortussat ataatsi-
moorluariarpata paaseqqaak-
kat taakku kukkusuusimasin-
naapput, Kirsten Wimmer
Hansen annertunerusumik o-
qaaseqarlinnani erseqqissaa-
voq:
- Angajoqqaarpassuit aaq-
qissuussineq nuannarigaat
paasinarpoq. Isumaqarpum-
mi meeqqatik kalaallisut qal-
lunaatullu ilinniartinneqar-
nissaminnut periarfissaqar-
nerulersut, Kirsten Wimmer
Hansen oqaluttuarpoq.
Tamatuma saniatigut a-
merlasuut inooqatigiinnikkut
sunniutit eqqaavaat. Qallu-
naatut kalaallisullu oqaasillit
atuaqatigiinnerminni immin-
nut kulturiminnullu tunnga-
sunik ilinniartittarput.
- Angajoqqaat ilaasa oqaa-
tigaat inuiaqatigiinni avissi-
masuni inuusimallutik, tassa-
mi qallunaat kalaallillu im-
mikkoortarmata. Taamaam-
mallu isumaqarnerarput ka-
laaliaqqat qallunaavaqqallu
ataatsimooortinnerisigut inu-
iaqatigiit imminnut ataneru-
lersinnaasut, Kirsten Wim-
mer Hansen oqarpoq.
Ilinniartitsisut
ilungersuaqaat
- Ilinniartitsisummi - klassini
qallunaavaqqanik kalaali-
aqqanillu ataatsimoortitsi-
nermi suliassaqangaatsialin-
ngillat?
Ulapittaqaat. Ilinniartitsi-
sut ilaasa artornangaatsiarne-
rarpaat. Tamatigummi oqaat-
sit atukkatik paarlakaatsittu-
artariaqartarpaat. Oqalutsitut
sulinermut assersuunneqar-
sinnaavoq. Kisiannili oqalut-
sit minutsini 20-ni oqaluttaa-
reeraangamik qasuersaarsin-
naasarput, ilinniartitsisulli
unillatsiaannartarlutik nalu-
naaquttap akunnerini sisama-
ni ingerlaannartariaqartarput,
Kirsten Wimmer Hansen o-
qarpoq.
- Ilinniartitsisut atorfim-
minnit soraajoralernissaat
aarleqqutigisinnaavarput?
- Tamanna ilimaginngila-
ra. Amerlaqisummi angajoq-
qaatulli aaqqissuussinermik
nuannarinnillutik nalunaar-
put. Massakkummi qallunaa-
vaqqat anitsiartarfiup kiluata
aappaani kalaaliaqqallu aap-
paani avillutik pinnguassaar-
put. Aammalu ataatsimut a-
tuartinneqartalermata ajori-
sassarsiornerit annikinneru-
lemissaat ilimagaat.
Ajornartorsiutit
oqallisigineqanngitsut
Ajornartorsiutit ilaat, ilinni-
artitsisunit sorsuutigineqar-
tuartoq tassaavoq kalaallisut
ilinniartitsisunik peqarpal-
laannginneq.
Tamatuma saniatigut ilin-
niartitsisut qallunaatut ka-
laallisulluunniit namminneq
oqaaserinngisamisut ilinniar-
titsisinnaanerat amigarpal-
laartoq atuartitsinerup iluani
oqaatigineqartarpoq. Isor-
nartorsiuisut oqartarput pe-
rorsaariaaseq atortullu allat
ullumikkut pigineqanngitsut
pisariaqartinneqartut.
Apeqqutilli akerliunermut
tunngasut Kirsten Wimmer
Hansen-ip massakkorpiaq
aalajangersimasumik akissu-
tissaqartinngilai.
Tamatumunnga taarsiullu-
gu mianersorluni oqaatigaa
aaqqissuussineq aatsaat aal-
lartittoq, taamaammallu ajor-
nartorsiutinik suli aaqqinne-
qanngitsunik ilaqartoq.
Kalaaliaqqat qallunaavaq-
qallu kattutsillugit atuartit-
sinneqarnerisa misissuiffigi-
nerat Danmarks Lærerhøj-
skole aamma Københavns
Universitet suleqatigalugit i-
ngerlanneqarput. Taakku
Danmarkimi qallunaavaqqa-
nik tyrkiamiuaqqanillu ataat-
simoortitsilluni atuartitsisar-
nermi misilittakkatik tunnga-
vigalugit ikiuupput.
Atuartitaaneq atuartut ilaannaanut atuuttoq
Kalaaliaqqanik qallunaavaqqanillu kattussinermiit ukiup aappaa ingerlavoq - Nuummiunngitsorli
NUUK(KB) - Sioma meeq-
qat atualermata aaqqissuussi-
neq nutaaq atuutilerpoq.
1994-imi atualerlaat kalaa-
lisut qallunaatullu oqaluttu-
nut avinneqanngillat. Taama-
nimi immikkut oqaaseqara-
luartut klassinut ataatsimoor-
tinneqartalerput.
Atuartitaanerup aaqqis-
suunneqarnera nutaaq Ka-
laallit Nunaanni atuarfiit ka-
laalinngorsaaffigineqarnerisa
ersiutigaat: Nalunaaquttap a-
kunnerini atuarfiusuni tama-
ni kalaallisut oqaatsit atorne-
qartalerput, taamaallaat nu-
nami allamiut oqaasiisa atu-
artitsissutigineqarnerini pin-
nani. Qallunaat oqaasii nuna-
mi allamiut oqaasiisut taane-
qartalerput.
Meerarpassuilli kalaallisut
oqalussinnaanngillat aamma-
lu ilinniartitsisut kalaallit suli
amigaataaqalutik, taamaam-
mallu ukiunissaaq tulliuttuni
ilinniartitsineq suli qallunaa-
tut ingerlanneqartarallas-
saaq.
Upernaaq naalakkersuisut
nutaat aallartimmata meeq-
qat klassini kattussiffiusuni
aallartinnissaminnut kalaalli-
sut pikkorluppallaartut im-
mikkut klassiliunneqarnis-
saat Atassutip siunnersuuti-
gisaa akuerineqarpoq. Taa-
matut siunnersuuteqarnermi
meeqqat ukiualunnguit qaa-
ngiunnerini klassinut kattus-
siffiusunut nuunneqartarnis-
saat siunertarineqarpoq.
Meeqqalli klassimut taa-
maattumut nuutinneqassap-
pata angajoqqaat akuerseq-
qaartariaqarput. Taamaam-
mallu meeqqat misilitsinnis-
samik tungaanut qallunaa-
vaqqani ingerlaannarsinnaa-
nerat ajornaateqarani.
Meeqqat aqqaneq marluk
klassimut taamaattumut inis-
sineqarsinnaapput, imaluun-
niit atuaqatigiit annerpaamik
ukiumikkut ukiunik pingasu-
nik nikingasimappata quliu-
sinnaallutik.
Atuartut kalaallisut oqaat-
sit atorlugit atuartitaanngit-
sut immikkut ittumik kalaal-
lisut ilinniartinneqartalerput.
Tamatuma saniatigut atu-
artut qallunaatut oqaasillit
marluinnilluunniit oqaasillit
immikkut aaqqissuussamik
qallunaatut ilinniartaasaler-
put.
Atuartitaanerup aaqqis-
suussaanerani nutaami atuar-
tut 1994-imi kingornagullu
atualersut kisimik pineqar-
put. Meeqqat annerit suli atu-
artitaanerup aaqqissuussaa-
nera nutaanngitsoq malillugu
atuartitaasussaapput.