Tíminn - 25.06.1977, Side 11

Laugardagur 25. júnf 1977
11
tUgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arf ulitrúi: Jón Sigurösson. Auglýsingastjóri: Steingrfmur
Gíslason. Ritstjórnarskrifstofur f Edduhúsinu viö Lindar-
götu, simar 18300 — 18306. Skrifstofur f Aöalstræti 7, sími
26500 —afgreiösiusimi 12323 —auglýsingasfmi 19523. Verö
ílausasölukr. 70.00. Askriftargjald kr. 1.300.00 á mánuöi.
Blaöaprent h.f.
Hagur allra
Mjög merkileg timamót hafa orðið i byggða-
málum á timabili þeirra tveggja rikisstjórna sem
Framsóknarmenn hafa átt aðild að á siðustu
árum. Áratugalangri öfugþróun hefur verið snúið
við með þeirri miklu atvinnuuppbyggingu sem
átt hefur sér stað viða um land. Nú gætir mikils
áhuga hjá ungu fólki i þéttbýli höfuðborgarsvæð-
isins á þvi að setjast að úti á landi. Reyndar er
hér um að ræða áhuga sem vaknað hefur viða um
hinn iðnvædda heim á siðustu árum, að ungt fólk
vill hverfa að einfaldari lifsháttum og nánara
sambandi við land og náttúru i samræmi við nýtt
lifsgæðamat sem er andstætt þvi kapphlaupi um
efnaleg gæði og þeirri tækni- og vélvæðingu sem
einkennt hefur undanfarna áratugi.
Þessi áhugi tengist þeim umræðum sem orðið
hafa um umhverfismál, náttúruvernd og mengun
á siðustu árum. Skynsamleg landnýting er i raun-
inni aðeins annað orð yfir eðlilega landsbyggð, og
landvernd verður þvi aðeins tryggð að fólkið búi
um allt hið byggilega land og vaki yfir þvi. Með
þessum hætti tengist byggðastefnan i atvinnu-
málum þeim nýju viðhorfum sem fram hafa
komið i landverndarmálum.
En til þess að fólk geti raunverulega valið sér
búsetu eftir áhuga sinum þarf ýmislegt það að
vera fyrir hendi sem lengi hefur skort allviða.
Eftir uppbygginguna sem átt hefur sér stað siðan
forvigismenn byggðastefnunnar komu til valda
er að visu mjög breytt ástand frá þvi sem verið
hafði viða um land. En framsóknin i átt til fjöl-
breyttara atvinnulifs þarf að halda áfram, og
stjórnvöld hafa á þvi sviði mjög mikilvægu hlut-
verki að gegna.
Auk atvinnuuppbyggingarinnar er nauðsynlegt
að halda áfram framkvæmdum i samgöngumál-
um, enda eru samgöngurnar lifæðar atvinnulifs-
ins. Enn eru miklir áfangar fram undan i fræðslu-
og heilbrigðismálum, og svo mætti lengi telja.
Ýmsir hafa andæft framlögum til þessara mála,
en sannleikurinn er sá að fjárhæðirnar sem til
þeirra renna munu skila sér margfaldaðar i
blómlegu þjóðlifi.
Það sem ekki sizt skortir viða á landsbyggðinni
er ibúðarhúsnæði. Lengi hafði landsbyggðin
dregizt aftur úr i byggðamálum, en nú á siðustu
árum hefur orðið mjög ánægjuleg breyting i þeim
efnum. Einkum skortir enn leiguhúsnæði fyrir
fólk að búa i meðan það er að gera upp hug sinn
og skjóta rótum i nýju umhverfi. Nýleg löggjöf
um leiguhúsnæði úti um land boðar straumhvörf i
þessu efni.
Til eru þeir menn sem i blindni halda þvi fram
að þessi stefna sé á einhvem hátt andstæð þétt-
býlinu eða hagsmunum ibúa höfuðborgarsvæðis-
ins. Það er alrangt að framfarir úti um land
standi höfuðborgarsvæðinu fyrir þrifum á nokk-
urn hátt. íslenzka þjóðfélagið er órofa heild, þar
sem hver þátturinn styður annan. Það sem um er
að ræða er eðlilegt samræmi og samhengi i fram-
förunum um land allt, eðlilegt jafnvægi i byggða-
þróuninni. Þetta jafnvægi er nauðsynlegt til þess
að tryggja efnahagslegt og menningarlegt sjálf-
stæði þjóðarinnar. í þessum efnum á þjóðin öll
sameiginlegra hagsmuna að gæta.
Enn sigrar Janata-
hópurinn á Indlandi
Kongressflokkurinn þurkast nær út
Morarji Desai, forsætisráöherra Indlands.
ÞAÐ ER óhætt aö segja, aö
stjórnmálaástandiö á Indlandi
hafi tekiö algjörum stakka-
skiptum á þessu ári. Þeir
menn, sem nú sitja viö stjórn-
völinn, sátu flestir hverjir I
fangelsi er áriö gekk I garö.
Þá rfktu herlög og stjóm Ind-
iru Gandhi réöi lögum og lof-
um, en I dag eru margir stuön-
ingsmenn hennar flúnir úr
landi og aörir biöa þess, aö
mál þeirra veröi tekiö fyrir
hjá dómstólunum.
1 marz, eftir aö herlögunum
haföi veriö aflétt, valdi svo
þjóöin aö kjósa höfuöandstæö-
inga Kongressflokksins til aö
fara meö völdin i landinu I al-
mennum þingkosningum. Og
nú i þessum mánuöi beiö
flokkur Gandhis enn einn ósig-
urinn, aö þessu sinni I fylkis-
kosningunum. Meö þeim at-
buröi lauk 30 ára sigurgöngu
Kongressflokksins i indversk-
um stjómmálum.
INDLAND fékk sjálfstæöi
1947 og alla tiö siöan hefur
Kongressflokkurinn veriö hiö
ráöandi afl i landinu, en hann
tapaöi þó verulegum vinsældum
eftir dauöa Nehrus 1964. í siö-
ustu þingkosningunum, sem
Nehru tók þátt i, fékk f lokkur-
inn meir en 70% sæta I þing-
inu, en 5 árum siöar, 1967,
haföi hann einungis rúm 50%.
I índverskum stjórnmálum
skipta oftmenn meira máli en
máiefni, eins og reyndar af-
leiöingar fráfalls Nehrus
sýndu. Súþróun.sem hefur átt
sér staö á Indlandi á áttunda
áratugnum er mikiö tengd
tveimur persónum. Til aö
byrja meö voru þaö minnk-
andi vinsældir Indiru Gandhi,
en svo tóku viö hinar vaxandi
vinsældir Morarjis Desais, nú-
verandi forsætisráöherra og
leiötogi Janata-hópsins, sem
er samsteypa fimm óllkra
stjórnmálaflokka.
Saga Gandhis og Desais er
aö mörgu leyti ólik. Þegar hún
fæddist var hann oröinn full-
tiöa maöur og farinn aö vinna
fyrir sér. Hún var dóttir sjálf-
stæöishetjunnar, en hann
kennarasonur. Þegar hún sat i
skólum i Sviss og I Oxford, sat
hann i fangelsi fyrir aö taka
þátt i sjálfstæöisbaráttunni.
En svo hins vegar, þegar hún
sat I fangelsi fyrir sömu sakir
var hann oröinn ráöherra I
Bombay-stjórninni.
Gandhi og Desai hafa oft
barizt hart. 1966 sigraöi hún
hann i kosningunum um leiö-
togasætiö i Kongressflokkn-
um, 1969 sagöi hann sig úr
flokknum og stofnaöi nýjan
ásamt 96 öörum þingmönnum,
en Gandhi tókst aö vinna enn
einu sinni sigur á Desai i
kosningunum 1971. En þar
meö var sigurgöngu hennar
lokiö og komiö aö Desai.
Aöferöir Kongressflokksins
i kosningunum 1971 þóttu allt-
af eitthvaö gruggugar, en þaö
var ekki fyrr en 12. júni 1975,
aö dómsyfirvöldin komust aö
þeirri niöurstööu, aö Gandhi
heföi notfært sér spillingu I
kosningabaráttunni og sam-
kvæmt dómnum skyldi hún
tapa þingsæti sinu. Sama dag
tapaöi Kongressflokkurinn i
fylkiskosningum gegn kosn-
ingabandaiagi, sem var leitt
af Desai. Viöbrögö Gandhi
voru á þá leiö, aö lýsa yfir her-
lögum aöeins hálfum mánuöi
seinna og voru þegar tugir
þúsunda andstæöinga hennar
handsamaöir, þar á meöal
Desai, nær áttræöur aö aldri.
STYRKLEIKI Janata-sam-
steypunnar er meö ólikindum.
Aöeins tveim mánuöum fyrir
kosningarnar i marz sátu leiö-
togar þess i fangelsi og gátu
ekki haft nein afskipti af
stjórnmálum, en auk þess eru
i hópnum mjög óllk öfl, bæöi
róttækir sósialistar og Ihalds-
samir hægri menn. Þaö þótti
þvi aldrei liklegt, aö Janata-
hópurinn gæti haldiö samstööu
sinni eftir kosningarnar i
marz, en þá sameinuöust þeir
aöeins gegn Gandhi. Annaö
hefur þó komiö i ljós, og þá
sérstaklega eftir fylkis-
kosningarnar nú i júni, en þá
vann Janata-hópurinn stórsig-
ur.
Raunverulega áttu þessar
kosningar ekki aö fara fram
fyrr en á næsta ári, en Desai
ákvaö aö ganga til kosninga I
10 fylkjum af 22 strax, og er
ástæöan sú, aö i ágúst á aö
kjósa nýjan forseta Indlands.
Hann er ekki kosinn beint af
fólkinu heldur óbeint af þing-
mönnum þjóöarþingsins og
fylkisþinganna saman. Ef
fylkiskosningarnar heföu ekki
veriö haldnar, þá heföi Kon-
gressflokkurinn haft 2/3 hluta
atkvæöanna i forsetakosning-
unum og þaö likaöiDesai illa.
Hann hefur hins vegar veriö
gagnrýndur fyrir aö flýta
þeim, bæöi af andstæöingum
og samherjum, en þvi svarar
hann einungis meö þvl, aö
skipan fulltrúa á fylkisþingun-
um séekki i samræmi viö vilja
fólksins.
HRAKFARIR Kongress-
flokksins voru ótrúlegar i
þessum kosningum. Sums
staöar er varla hægt aö tala
um hann ööru visi en sem einn
af smáflokkunum. Viöa i
noröurhluta Indlands
þurrkaöist flokkurinn nær út,
eins og t.d. i Vestur-Bengal, en
þar var hann reyndar stofnaö-
ur seint á 19. öldinni. 1 Vestur-
Bengal beiö Janata-hópurinn
einnig ósigur og þaö voru
marxistar, sem fengu þar
mjög óvænt meirihluta. Viö-
búiö er, aö Marxistarniri Kal-
kútta eigi eftir aö reynast Jan-
ata-stjórninni erfiöur ljár i
þúfu.
En þetta var llka eini ósigur
Desais. Aö visu fengu þeir
ekki mikiö fylgi i tveimur
fylkjum i suöurhlutanum, en
viö þvi haföi veriö búizt. Meö
tilliti til forsetakosninganna
kom þaö heldur ekki aö sök,
þvi Kongressflokkurinn tapaöi
lika, en þaö var flokkur
heimamanna sem sigraöi.
I öllum hinum sjö fylkjunum
fékk Janata-flokkurinn milli
65%-85% atkvæöanna og hafa
þeir nú nægilegt fylgi til aö
ráöa kjöri forsetans, en til
þess var leikurinn geröur.
Einnig geta þeir nú hrint betur
i framkvæmd byggöastefnu-
áætlun sinni.
HVE LENGI mun samstaö-
an haldast innan Janata-hóps-
ins? Ayfirboröinu viröastekki
miklarlikurá þvi aö þaö veröi
lengi. Hinar óliku skoöanir
innan flokksins, afstaöan til
Vestur-Bengals, klofningurinn
milli noröur- og suöurhluta
Indlands eru allt viökvæm
málefni. En efnahagsmálin
veröa þó sennilega erfiöust
viöureignar. Veröbólgan er
aftur aö aukast eftir aö hafa
staöiö i staö meöan á her-
lögunum stóö. Uppskeran gæti
brugöizt og þá er Kongress-
flokkurinn i aöstööu til aö
koma fram á sjónarsviöiö sem
flokkurinn, er kom upp vara-
birgöum af mat, haföi stjórn á
veröbólgunni o.s.frv. Þaö ætti
þvl ekki aö gieyma Indiru
Gandhi.
MÓL
Indira Gandhi: Hvi litur hún niöur?
JS