Tíminn - 16.04.1991, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Þriðjudagur 16. apríl 1991
Eystrasaltsþjóðimar eru tilbúnar í viðræður við Sovétmenn fyrir milligöngu (slendinga:
Vilja að Island
hafi milligöngu
Eystrasaltslöndin samþykktu sameiginlega um
síðustu helgi að taka tilboði íslenskra stjórn-
valda um að gegna sáttahlutverki í deilu Eystra-
saltsríkjanna þriggja og Sovétstjórnarinnar um
sjálfstæðismál Eystrasaltsríkjanna.
Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra
segist líta svo á að undirbúningi undir að ísland
taki upp formlegt stjórnmálasamband við Lit-
háen sé lokið. Hins vegar sé nauðsynlegt að
Sovétmenn svari því hvort þeir séu tilbúnir til
að hefja viðræður um lausn deilunnar fyrir
milligöngu íslenskra stjórnvalda, áður en
stjórnmálasamband verður tekið upp við Lithá-
Að sögn utanríkisráðherra er næsta
skref í málinu að ísland taki upp við-
ræður við hvert og eitt Eystrasalts-
landanna og skilgreini hvað eigi að
ræða í viðræðunum við Sovétmenn.
Á fundum íslendinga og fulltrúa
en.
landanna þriggja verður m.a. látið
reyna á það hvort vilji er til þess af
hálfu Eystrasaltslandanna að við-
ræðurnar, ef af þeim verður, fari
fram sameiginlega eða hvort Sovét-
menn ræði við hvert land fyrir sig.
Eins og kunnugt er hefur verið
ágreiningur milli landanna þriggja
hvaða leið eigi að fara til að ná settu
marki. Litháen hefur viljað ganga
lengra en Eistland og Lettland. Eftir
að þessar viðræður hafa farið fram
verður þess farið formlega á leit við
sovésk stjórnvöld að þau taki upp
samningaviðræður á þessum vett-
vangi.
Jón Baldvin sagði hugsanlegt að
Norðurlöndin sem heild taki að sér
hlutverk sáttasemjara í þessari
deilu. Það mun hafa verið rætt á ut-
anríkisráðherrafundi Norðurland-
anna fyrir skömmu, en engin niður-
staða varð þar.
í greinargerðinni, sem Jón Baldvin
afhenti sendiherra Sovétríkjanna á
íslandi fyrir síðustu helgi, kemur
m.a. fram að ísland viðurkenndi
sjálfstæði Eystrasaltslandanna árið
1922 og lítur svo á að sú viðurkenn-
ing sé í fullu gildi enn í dag. ísland
telur hernám Sovétmanna á Eystra-
saltslöndunum ólöglegt og að það
gefi ekki fordæmi í þjóðarétti. Þeirri
röksemd Sovétmanna að íslending-
ar hafi með afskiptum sínum af mál-
efnum Eystrasaltslandanna brotið
ákvæði Parísarsamkomulagsins og
Helsinkisáttmálans er hafnað. Bent
er á að ástandið í löndunum sé ekki
sök núverandi stjórnvalda í Sovét-
ríkjunum heldur afleiðing ofbeldis
seinni heimsstyrjaldar. Lögð er
áhersla á nauðsyn þess að deilur um
framtíð landanna við Eystrasalt séu
leystar með friðsamlegum hætti.
Líklegt er talið að Sovétmenn svari
greinargerðinni á næstu dögum eða
vikum. Hugsanlegt er að þá láti þeir
í ljós hvort þeir geti fallist á viðræð-
ur fyrir milligöngu íslendinga. Fyr-
irfram er ekki talið líklegt að þeir
fallist á að slíkar viðræður fari fram.
Þeir líta enn svo á að um sé að ræða
innanríkismál í Sovétríkjunum sem
komi íslendingum eða öðrum ríkj-
um ekki við. Auk þess er ólíklegt að
þeir sætti sig við að ísland, sem hef-
ur gengið allra þjóða lengst í að við-
urkenna sjálfstæði Litháens, gegni
sáttahlutverki í deilunni. Þeir munu
leita eftir að hlutlausari aðili taki að
sér þetta hlutverk, vilji þeir á annað
borð fara þessa leið.
Kaupmenn vilja selja áfengi. Sigrún Magnúsdóttir, kaupmaður
og nýkjörinn varaformaður Kaupmannasamtakanna:
Tek þjóðarhagsmuni
fram yfir mína eigin
Kaupmenn telja að tímabært sé að
leggja verslanir ÁTVR niður og
þeim verði falin sala áfengis, eins
og starfsbræðrum þeirra í ná-
grannalöndunum.
Ályktun þessa efnis var sam-
þykkt á aðalfundi Kaupmanna-
samtakanna, sem haldinn var sl.
laugardag.
Sigrún Magnúsdóttir, kaupmað-
ur í Rangá og borgarfulltrúi
Framsóknarflokksins í Reykjavfk,
sem kjörin var varaformaður sam-
takanna á fundinum, er hins veg-
ar á móti þessu.
„Ég mótmæiti þessu á þeim rök-
um að í starfi mínu sem borgar-
fulltrúi er ég stöðugt að fá skýrsl-
ur sem sanna að eftir því sem
auðveldara er að nálgast áfengi,
því verra verður ástandið. Nýlega
var ég að lesa athyglisverða grein
Sigrún Magnúsdóttir kaupmaður
var kjörin varaformaöur Kaup-
mannasamtakanna á aðalfundi
þeirra sl. laugardag.
eftir Tómas Helgason þar sem
hann varar við þessu. Þó ég eigi
hagsmuna að gæta sem kaupmað-
ur þá get ég ekki tekið þá fram yf-
ir þjóðarhagsmuni," sagði Sig-
rún.
í tillögu Kaupmannasamtakanna
segir ennfremur aö óþolandi mis-
munun felist í því að verslanir
ÁTVR séu eingöngu staðsettar að
jöfnu við verslanir tveggja stór-
markaöa í Reykjavík, þ.e. Mikla-
garð og Hagkaup í Kringlunni.
„Undir þennan síðari lið get ég al-
veg tekið. Kaupmenn í litlu mat-
vörubúðunum eru í miklu verð-
striði og þar verða marglr undir.
Þess vegna finnst mér óeðlilegt að
vínbúðir séu staðsettar við stór-
markaði til að draga enn frekar að
þeim,“ sagði Sigrún Magnúsdótt-
ir. -sbs.
Fá Hafnfirðingar tvo al-
þingismenn eflir kosn-
ingar? Níels Ámi Lund:
í kosningunum 1987 vann
Framsóknarflokkurinn á Reykja-
nesi stórsigur undir forystu
Framsóknarflokksins. Þá sagði
Steingrímur Hermannsson í DV:
.Árangurinn er glæsilegur, en
við skulum ekki láta deigan síga,
því við ætlum að ná honum Nilla
inn næst." Nilli þessi er Níels
Árni Lund, þáverandí ritsljóri
Tfmans. En hvað heldur NUli
sjálfur? Blaðið leitaði tfi hans í
gær og spurði hann hvort byggist
við að ná kjöri.
„Samkvæmt skoðanakönnun
ÐV er þetta raunhæfur mögu-
leiki. Ég vil skora á aOa Hafnfirð-
inga að skoða stöðuna gaum-
gæfilega. I sfðústu alþingiskosn-
ingum voru 3 Hafnfirðingar
kjömir á þing, það er að segja
Matthías Mathiesen, Kjartan Jó-
hannsson og Geir Gunnarsson.
Þessir menn hafa verið í forystu-
sveit íslenskra sljómmála um
áratuga skeið, en hafa nú ákveðið
að draga sig í hlé. Aðeins einn
Hafnfirðingur er í öruggu sæti,
þ.e. Ámi Mathiesen," sagði Níels
Ámi.
„Ég hlýt að benda á að öfiugur
stuðningur Hafnfirðinga við
Framsóknarflokkinn gæti orðið
til þess að þeir ættu tvo þing-
menn að kosningum loknum.
Engir aðrir frambjóðendur úr
Hafnarfirði eiga raunhæfa mögu-
leika á að ná kjörL Þannig gætu
orð Steingríms á kosninganótt
fyrir fjórum árum ræsL“ sá/sbs.
Týndir vélsleðamenn á Eyjafjarðar-
svæðinu. Tveir gengu til byggöa og sá
þriðji fannst að lokum:
Mennirnir voru
vel á sig komnir
Mikil leit var gerð í fyrrinótt að
þremur mönnum á vélsleöum upp
af Carösárdal í Eyjafirði. Þeir
höfðu, í vitlausu veðri, helst aftur
úr vélsleðahóp sem var að koma úr
Kerlingarfjöllum. Þegar hópurinn
kom niður í Garðsárdal var tekið
eftir að mennina þrjá vantaði. Þá
hófst mikil leit. Mennimir komu
síðan fram á níunda tímanum í
gærmorgun.
Það var um klukkan hálf fjögur
sem björgunarsveitir á Akureyri og
víðar voru kallaðar til leitar. Farið
var á vélsleðum og snjóbílum upp úr
Garðsár- og Bárðardölum og leitað
alla nóttina, en án árangurs. Um
klukkan 9:20 komu síðan tveir
mannanna gangandi að bænum
Bjargi í Garðsárdal. Sá þriðji fannst
síðan laust fyrir klukkan 10. Menn-
irnir höfðu allir grafið sig í fönn,
skammt frá hvor öðrum, án þess að
vita um það. Tvímenningarnir sem
gengu að Bjargi eru nærri tvítugu,
en sá, sem fannst síðast, er eldri og
raunar faðir annars ungu mann-
anna.
AðTögn lögreglunnar á Akureyri
voru mennirnir vel á sig komnir eft-
ir hrakningana, enda vanir fjalla-
menn. Vitlaust veður var á þessum
slóðum þegar mennirnir týndust.
Lágrenningur, skyggnið einn til
tveir metrar og vindhraðinn 8 til 10
vindstig. -sbs.
Rekstrarhagfræðingur varar við útflutningi íslensks vatns með tankskipum:
SKAÐARIMYNDINA 0G
DREGUR UR ARDSEMI
„Flutningur á vatni með tankskip-
um frá íslandi getur skemmt ímynd
hárra gæöa og hreinleika sem verð-
mætí íslenska vatnsins byggir á.
Verðmæti vatns, s|m yrði flutt með
þeim hætti, yrði ajiins brot af verð-
mætí vatns í neytendaumbúðum."
Þetta segir meðal annars í greinar-
gerð sem Kristján Jóhannsson
rekstrarhagfræðingur hefur unnið,
að beiðni iðnaðarráðherra, um
stööu og möguleika vatnsútflutn-
ings.
í greinargerð sinni leggur Kristján
Jóhannsson áherslu á að fagleg
vinnubrögð og varfærni séu viðhöfð
þegar fara á út í vatnsútflutning.
Segir í skýrslu hans að vel hafi verið
staðið að verki hjá þeim sem þegar
séu byrjaðir í útflutningi og sú
framleiðsla hafi staðist ströngustu
kröfur. íslenska vatnið búi yfir verð-
mætum sem geri það að verðmætri
vöru í samanburði við vatn frá
menguðum svæðum iðnríkjanna.
Lítið sé af aukaefnum í íslenska
vatninu, sem geri það mjúkt, og það
hafi þess vegna góð áhrif á líkam-
ann.
Það sé þó ekki síst ímynd íslands —
hreint loft og úrkoma og ómengað-
ur jarðvegur — sem skapi vatni frá
íslandi sérstöðu. Mikilvægt sé að
þeir aðilar sem áforma útflutning
gæti sömu varfærni og þeir sem
þegar hafi byrjað útflutning á vatni.
Vatnsátöppunarverksmiðja er dýrt
fyrirtæki. Grunnfjárfestingin er 450
til 600 milljónir króna og þá er ekki
talinn meö kostnaður við markaðs-
setningu, en hann er gífurlegur. í
greinargerðinni segir að árleg sala
þurfi að vera að minnsta kosti 12 til
20 milljón lítrar svo viðunandi arð-
semi fáist af verksmiðjunni.
Kristján Jóhannsson varar eindreg-
ið við að vatn verði flutt frá íslandi
með tankskipum. Hann segir að
vatn, sem flutt er út með þeim
hætti, uppfylli ekki strangar kröfur
Evrópubandalagsins og Bandaríkja-
manna. Því verði það að gangast
undir sérstaka hreinsun og flokkist
eftir hana með hreinsuðum sjó og
hafi því ekki lengur ímynd hágæða-
vöru. Lagt er til að settar verði sér-
stakar reglur um útflutning vatns
frá íslandi, svo komið verði í veg fyr-
ir að ímynd hágæðavatnsins frá ís-
landi skaðist. -sbs.