Tíminn - 16.04.1991, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Þriðjudagur 16. apríl 1991
Fréttayfirlit
TEHERAN - Útvarpið i Teheran
skýrði frá þv( i gær að Iraskir her-
menn og skriðdrekar hefðu ráðist
á kúrdlska flóttamenn við írönsku
landamærin á sunnudagskvöld og
iokað einni flóttaleiöinni.
DAMASKUS - Kúrdfsklr uppreísn-
armenn halda enn nokkm svæði í
Irak nálægt landamærum Tyrk-
lands. Um heigina misstu þeir
borgina Arbat til fraska stjórnar-
hersins, en náðu henni fijótlega
aftur á sitt vald, að sögn tals-
manns uppreísnarmanna. Hann
sagðl að stjórnarherinn heföi
misst 70 menn i bardögunum.
WASHINGTON - James Baker,
utanrikisráðherra Bandaríkjanna,
leggur af stað í dag í sína þriðju
ferð tíl Miðausturlanda eftlr að
Persaflóastríðinu lauk. Hann mun
ræða við utanrlkisráðherra EB i
Lúxemborg á miövikudagskvöld
og koma til Israels á flmmtudag.
Framhald ferðarinnar var ekki vit-
að sfðdegis i gær. Talsmaður ut-
anrikisráðuneytisins, Margaret
Tutwiler, sagði aö Bush Banda-
rfkjaforseti og Baker væm sam-
mála um aö fytgja þyrftl fyrri til-
raunum Bakers eftir ef einhver ár-
angur ættl að nást.
LONDON - Forsætisráðherrar
Israels og Sovétrikjanna ætla að
hittast f fyrsta skipti í London í
dag.
TOKYO - Sovétríkin ætla að
hætta allri samvinnu við Noröur-
Kóreu á sviði kjamorkumála ef
þarlend stjórnvöíd heimila ekki al-
þjóðlegt eftirlit með kjamorkumái-
um landslns, að sögn sovésks
embættismanns í gær.
MOSKVA - Verkalýðsleiðtogar í
Mlnsk I Hvita-Rússlandi sögðust f
gær vera reiðubúnir til að vera í
verkfalli ,allt þar til yfir lýkuri1, en
þeir krefjast kauphækkana og ým-
issa pólitiskra breytinga. Náma-
menn í Úkraínu efndu til mótmæla
I gær og kröfðust afsagnar Gor-
batsjovs Sovétforseta.
LÚXEMBORG - Utanrikisráðherr-
ar Evrópubandalagsins sam-
þykktu f gær aö aftétta nokkm
frekar vlðsklptahömlum á Suöur-
Afríku. M.a. verður þeim nú leyft
að versla með gull, járn og stál I
löndum EB. Þeir samþykktu einn-
ig tlllögu Hans- Dietrlchs Gen-
schers, utanrikisráðherra Þýska-
lands, um aö halda réttarhöid yfir
Saddam Iraksforseta vegna
strlðsglæpa.
TIRANA - Lelðtogar Lýðræðis-
flokksins f Albaniu segjast vera
ofsóttir og sæta hryðjuveikum.
Þeir hafa ákveðiö aö taka ekki
þátt f störfum þingsins, en það var
valið f fyrstu frjólsu kosningunum í
hálfa öld. Verkamannaflokkurlnn
(kommúnistar) vann stórsigur í
þingkosnlngunum og fókk yfir tvo
þriðju hluta atkvæða.
BRÚSSEL - Talsmenn Atlants-
hafsbandalagslns (NATO) sögðu I
gær að bandalagið ætlaði að
fækka starfsmönnum sínum I Evr-
ópu um nokkur hundmð á næstu
tveimur ámm vegna loka kalda
stríðsins.
HARARE - Leiötogar tveggja
stærstu hreyfinga I Suður-Afrlku,
sem berjast gegn aöskilnaöi kyn-
þátta I landlnu, hófu (gærtveggja
daga viðræöur I Zimbabwe og er
ætlun þeirra að samelna krafta
sína I baráttunni gegn hvíta minni-
hlutanum.
LONDON - Vlðreisnar- og þróun-
arbanki Evrópu tók til starfa i gær.
Meglnverkefnl hans næstu árln
veröur að koma á vestrænu mark-
aðshagkerfi I Mið- og Austur-Evr-
ópu í staðinn fyrir miðstýrða hag-
kerflð sem hefur veriö vlð lýði I
þessum ríkjum í áratugi.
BERLÍN - Yfirmenn Stasi, fyrrver-
andl öryggislögreglu Austur-
Þýskalands, hafa heitiö friði ef
stjórnin f Bonn gefur starfsmönn-
um lögreglunnar upp sakir.
Reuter-SÞJ
EB afléttir viðskiptaþvíngunum gegn S-Afríku:
Vill sækja
Hussein
Saddam
til saka
Utanríkisráðherrafundur Evrópu-
bandalagsins samþykkti í gær til-
lögu Hans-Dietrichs Genschers,
utanríkisráðherra Þýskalands, um
réttarhöld yfir Saddam Hussein,
forseta íraks, vegna stríðsglæpa
sem hann hefur framið. Utanríkis-
ráðherramir voru sammála um að
halda þyrfti réttarhöld yfir Sadd-
am, en þeir hugðu ekkert að
hvemig framkvæmd slíkra réttar-
halda yrði háttað. Genscher líkti
Saddam við foringja nasista, sem
sóttir vom til saka eftir seinni
heimsstyrjöldina. írösk stjómvöld
sögðu að tillaga Genschers værí
mddaleg og baraaleg.
Stjórnarerindrekar sögðu að
Saddam yrði látinn sæta ábyrgð fyr-
ir innrás í íran og Kúvæt, fyrir að
nota efnavopn og þjóðarmorð á
Kúrdum.
Utanríkisráðherra Lúxemborgar,
Jacques Poos, sem fer nú með for-
setavald EB, mun ræða við aðal-
framkvæmdastjóra Sameinuðu
þjóðanna, Javier Perez de Cuellar, í
Strasbourg í dag um hvernig hægt
væri að koma slíkum réttarhöldum
í framkvæmd.
Þá samþykktu utanrfkisráðherrar
EB einnig í gær að aflétta fleiri við-
skiptaþvingunum gegn Suður- Afr-
íku, vegna þeirrar slökunar sem
orðið hefur á kynþáttaaðskilnaðar-
stefnunni í landinu. Samþykkt var
Hans-Dietrich Genscher, utanrík-
isráðherra Þýskalands.
að heimila flutning á gulli, járni og
stáli frá Suður-Afríku til aðildar-
þjóða EB. Þá vildu Bretar að menn
hugleiddu hvort ekki væri hægt að
heimila sölu á olíu til Suður-Afríku
og taka upp samskipti í íþróttum,
en engin ákvörðun var tekin um
það.
Ákvörðunin um að aflétta þessum
viðskiptaþvingunum var tekin þrátt
fyrir að Afríska þjóðarráðið (ANC)
hafi lagt áherslu á að halda við-
skiptaþvingunum áfram og ósk
Evrópuþingsins um að fá að ræða
málið frekar, en þingið hefur verið
fylgjandi áframhaldandi viðskipta-
þvingunum.
Reuter-SÞJ
Austur-Evrópu hjálpað:
Viöreisnah og þróunar-
banki Evrópu stofnaður
Viðreisnar- og þróunarbanki Evr-
ópu tók til starfa í gær við hátíð-
lega athöfn. Meginmarkmið hans
er að stuðla að efnahagslegri end-
urreisn Mið- og Austur-Evrópu,
innleiða vestrænt markaðshag-
kerfi í stað hins miðstýrða hag-
kerfis, sem hefur verið í þessum
fyrrum kommúnistaríkjum í ára-
tugi. Einnig hefur hann pólitískt
hlutverk. Honum er ætlað að
stuðla að auknu lýðræði. Öll
helstu ríki Austur-Evrópu, öll að-
ildarríki EB, Sovétríkin og Banda-
ríkin eru meðal þeirra ríkja sem
eiga hlut í bankanum. Bandaríkja-
menn em stærstu hluthafarnir,
eiga 10%. Talsverðar efasemdir
eru um hvort bankinn valdi hlut-
verki sínu, ekki síst m.t.t. þess
hve lítið fjármagn hann hefur á
bak við sig, eða 12 milljónir doll-
ara.
Samkvæmt viðskiptaáætlunum,
sem gerðar hafa verið, mun bank-
inn ekki lána nema 200 til 300
milljónir dollara á þessu ári og
einn milljarð á næstu fimm árum.
Til samanburðar munu Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn og Alþjóða-
bankinn lána fjóra milljarða doll-
ara til Austur-Evrópu á þessu ári
Tsjernóbýl:
Allt að 10 þús.
hafa látist
Allt að 10 þúsund manns hafa lát-
ist vegna sprengingarinnar í
Tsjemóbýlkjamorkuverinu í Sovét-
ríkjunum fyrir fimm ámm, að sögn
sovésks vísindamanns á sunnudag.
Sovésk yfirvöld segja að aðeins 31
hafi látist í byrjun, en þau hafa ekki
viljað gefa upp hve margir hafa lát-
ist síðan af völdum geislunar.
Vísindamaðurinn heitir Vladimir
Chernousenko og hefur stjórnað að-
gerðum á hættusvæðinu kringum
kjarnorkuverið. Hann segir að á
milli 7 og 10 þúsund manns hafi lát-
ist af völdum geislunar. Fiestir
þeirra hafi verið námamenn og her-
menn sem unnu við hreinsun svæð-
isins eftir slysið.
Chernousenko, sem er fimmtugur
að aldri, hefur ekki farið varhluta af
geisluninni, en honum hefur ekki
verið hugað líf í meira en tvö til fjög-
ur ár til viðbótar. Hann sagði að sú
staðreynd að hann ætti svo skammt
eftir ólifað hefði m.a. fengið hann til
að segja frá. Hann sagðist fyrst hafa
átt von á því að sovésk yfirvöld
beittu sér af hörku í hreinsunarað-
gerðunum, en sú von hafi brugðist.
Chernousenko sagði að sovésk yfir-
völd hafi sagt Alþjóðlegu kjarnorku-
málastofnuninni (1AEA) að einungis
3% hafi sloppiö út í umhverfið af
þeim 190 tonnum af geislavirku
eldsneyti sem var í kjarnorkuverinu
þegar sprengingin varð. Hið réttara
væri 60-80%. Hann sagði einnig að
bærinn Pripyat, sem er skammt frá
kjarnorkuverinu, hefði verið rýmd-
ur allt of seint og bæjarbúar verið í
allt of mikilli geislun í u.þ.b. 36 klst.
Reuter-SÞJ
einu. Því er búist við að hlutverk
bankans verði fyrst og fremst ráð-
gjafarþjónusta. John Major, forsæt-
isráðherra Breta, sagði að peningar
og reynsla væru ekki allt, heldur
þyrfti vilji þjóðanna fyrir umbótum
að vera fýrir hendi, ætti einhver ár-
angur að nást. Valentín Pavlov, for-
sætisráðherra Sovétríkjanna, tók í
sama streng í viðtali við BBC.
Hann sagði að Sovétríkin gætu
leyst öll sín efnahagslegu vanda-
mál fyrir árið 1993 ef vel væri hald-
ið á málum og vilji þjóðanna innan
ríkjasambandsins væri fyrir hendi.
Forseti bankans verður Jacques
Attali, fyrrum aðstoðarmaður Mitt-
erands forseta Frakklands, en hann
kom fyrstur með hugmynd að
svona banka haustið 1989.
Það mun kosta óhemjufé að reisa
Austur-Evrópu við og laga til eftir
Persaflóastríðið. Þjóðverjar hafa
gert bandamönnum sínum grein
fyrir að sjóðir þeirra séu ekki
ótæmandi. Þeir þurfa að eyða gíf-
urlegum fjárfúlgum í að reisa Aust-
ur- Þýskaland við. Þá hafa Banda-
ríkjamenn krafist þess að Japanir
leggi meira fé til endurreisnar-
starfsins.
Reuter-SÞJ