Morgunblaðið - 02.03.2006, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. MARS 2006 37
UMRÆÐAN
SÚ FRÉTT barst hingað til Ís-
lands á dögunum að Norðmenn hygð-
ust grípa til ráðstafana til að koma í
veg fyrir hrun atvinnulífs í Norður-
Noregi.
Ráðstafanir þessar
felast í því að óheimilt
verður að fara hina svo-
kölluðu íslensku leið en
sú leið einkennist m.a.
af því að færa fiskveiði-
heimildir óhindrað úr
þeim byggðarlögum
þar sem sjávarútvegur
og vinnsla er meginlífs-
björg fólksins. Í Noregi
hefur íslenska leiðin
leitt til þess að óprúttn-
ir peningamenn hafa
komist yfir kvóta norð-
urhéraðanna og flutt hann á þá staði
þar sem þeir geta selt hann með sem
vænlegustum gróða. Þeim kemur
hins ekkert við hvaða afleiðingar
þetta hefur fyrir fólkið í Norður-
Noregi. Stjórnvöld í Noregi hafa sem
sé komist að raun um alvöru málsins
og ætla nú að grípa í taumana.
Norðmenn vakna
Þessi frétt er ánægjuleg fyrir
margra hluta sakir. Í fyrsta lagi sýnir
hún að norsk stjórnvöld gera sér
grein fyrir því að fiskveiðistjórn-
unarstefna ríkis má aldrei stjórnast
af blindum markaðslögmálum vegna
þess að auðlindin er sameign þjóð-
arinnar.
Í öðru lagi er fréttin ánægjuleg
vegna þess norsk stjórnvöld gera sér
grein fyrir því að óprúttnir pen-
ingamenn svífast einskis þegar
gróðavonin er annars vegar. Þeir
telja sig engar skyldur hafa við sam-
félagið, gróðinn einn er öllu æðri.
Í þriðja lagi er fréttin ánægjuleg
vegna þess að stjórnvöld í Noregi við-
urkenna óhikað fyrir landsmönnum
að fylgt hafi verið óheillastefnu sem
er á góðri leið með að setja heilu
landsvæðin í rúst og
raska þannig allri sam-
félagsgerðinni.
Hvað gera íslensk
stjórnvöld?
En hver skyldi stað-
an í þessum málum
vera hér á Íslandi?
Svarið er sáraeinfalt.
Fiskveiðistjórn-
unarkerfið hefur, allt
frá því að til þess var
gripið sem stjórntækis,
þróast í þá átt að
tryggja peningaöfl-
unum í landinu alger yfirráð yfir auð-
lindum sjávar á kostnað annarra
landsmanna. Afleiðing þessarar
stefnu hefur ekki látið á sér standa
eins og oft hefur verið sýnt fram á.
Sjávarbyggðum um landið fer hrak-
andi, fólk missir lífsviðurværi sitt og
ójöfnuðurinn í landinu eykst. Þeir
sem hafa auðlindina í sínum höndum
keppast við að fá sem mestan hagnað
af, ekki fyrir samfélagið heldur til
eigin nota. Einkahagnaður af sameig-
inlegu auðlindinni er notaður til að
braska með hlutabréf, kaupa hér og
selja þar, hámarka gróðann og taka
sér og sínum ofurlaun. Dæmi eru til
um að þessir handhafar sameiginlegu
auðlindarinnar kaupi sér erlend fót-
boltalið, bílaumboð o.fl. án þess að
blikna. Allt er þetta löglegt á Íslandi.
Já, þannig er hinn íslenski veruleiki
og þessir eru mennirnir sem setja
mestan svipinn á þjóðlífið nú um
þessar mundir.
Það er vont til þess að vita að ís-
lensk stjórnvöld sætta sig ekki ein-
ungis við þetta ástand heldur ýta þau
undir þróunina með hverri aðgerð-
inni á fætur annarri. Ofurmennirnir
með peningana eru orðnir einhvers
konar óskabörn þjóðarinnar sem
sýna hvers fjármagnið er megnugt
þegar það fær að njóta sín óbeislað.
Sýnu verst er þó að stjórnvöld á Ís-
landi skuli enn berja hausnum við
steininn og neita orsakasamhenginu
milli versnandi afkomu byggðarinnar
um landið og þeirrar fiskveiðistjórn-
unarstefnu sem nú er við lýði.
Sú skynsamlega niðurstaða sem
Norðmenn hafa nú tekið í þessum
efnum á vonandi eftir að hafa jákvæð
áhrif í norsku þjóðlífi. Ég leyfi mér
hins vegar að efa að íslensk stjórn-
völd láti segjast en haldi þess í stað
áfram á þeirri óheillabraut sem þau
hafa gengið til þessa. Á meðan það
gerist heldur áfram að síga á ógæfu-
hliðina í byggðum landsins.
Ánægjuleg frétt?
Ragnar Óskarsson fjallar um
fiskveiðistjórnunarkerfið og
byggðastefnu Norðmanna ’Fiskveiðistjórnunar-kerfið hefur, allt frá því
að til þess var gripið sem
stjórntækis, þróast í þá
átt að tryggja peningaöfl-
unum í landinu alger yf-
irráð yfir auðlindum sjáv-
ar á kostnað annarra
landsmanna.‘
Ragnar Óskarsson
Höfundur er fyrrverandi bæj-
arfulltrúi í Vestmannaeyjum.
STÖRF félags-
ráðgjafa eru mörgum
afar mikilvæg, í nú-
tíma þjóðfélagi, þar
sem stuðningur og
ráðgjöf til þeirra sem
þurfa á þjónustu vel-
ferðarkerfisins að
halda getur skipt
sköpum. Þó er ekki öllum ljóst
hver störf félagsráðgjafa eru, né sú
ábyrgð og skyldur sem störf þeirra
fela í sér.
Félagsráðgjöf er sérhæfð, lög-
vernduð starfs- og fræðigrein. Fé-
lagsráðgjöf til starfsréttinda er 120
eininga nám sem kennt er við Há-
skóla Íslands. Á þriðja og fjórða
námsári fara nemendur í starfsnám
til reyndra félagsráðgjafa og öðlast
mikilvæga reynslu á fjölbreyttum
starfsvettvangi félagsráðgjafa. Í
starfsnáminu fást þeir við marg-
vísleg störf félagsráðgjafa, undir
leiðsögn. Heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneytið veitir félagsráð-
gjöfum starfsleyfi skv. erindisbréfi
og hefur Stéttarfélag íslenskra fé-
lagsráðgjafa (SÍF) gefið út siða-
reglur sem félagsráðgjöfum ber að
starfa eftir.
Hjá Reykjavíkurborg starfa 74
félagsráðgjafar sem eru í SÍF. Fé-
lagsráðgjafar eru fjölmennasti fag-
hópurinn á þjónustumiðstöðvum
Reykjavíkurborgar og hjá Barna-
vernd Reykjavíkur. Markmið fé-
lagsrágjafar er að vinna að lausn
félagslegra og persónulegra vanda-
mála og tekur til flestra þeirra
þátta sem koma til ráðgjafar hjá
ríki og sveitarfélögum, svo sem
málefnum barna og fjölskyldna,
fatlaðra, aldraðra, sjúkra, fanga og
hinna ýmsu minnihlutahópa, svo
eitthvað sé nefnt. Félagsráðgjafar
veita einstaklingum og fjölskyldum
sem leita til félagsþjónustu sveitar-
félaga stuðning og ráðgjöf m.a.
vegna atvinnuleysis, fjárhags- og
félagslegra erfiðleika, veikinda,
áfalla, og fleiri aðstæðna sem leiða
til þess að þeir ná ekki að leysa úr
málum án aðstoðar. Í störfum sín-
um ber félagsráðgjöfum að fara að
siðareglum félagsráðgjafa sem
byggjast m.a. á virðingu fyrir
manngildi og sérstöðu hvers ein-
staklings.
Félagsráðgjafar hafa hlotið sér-
hæfða menntun til starfa við fé-
lagsþjónustu og barnavernd og
hafa fjölmargir þeirra einnig lokið
viðbótarnámi í tengslum við mála-
flokka sem félagsþjónusta sveitar-
félaga sinnir skv. lögum, enda er
einn helsti starfsvettvangur fé-
lagsráðgjafa hjá ríki og sveit-
arfélögum, við félagsþjónustu, heil-
brigðisþjónustu og í skólum. Auk
þess starfa félagsráðgjafar hjá
hagsmunasamtökum og einkafyr-
irtækjum. Félagsráðgjafar eru í
samstarfi við þjónustustofnanir,
m.a. á sviði heilbrigðis- og mennta-
mála bæði vegna einstaklingsmála
og við að koma á fót úrræðum fyr-
ir einstaklinga og fjölskyldur í
vanda.
Fjöldi félagsráðgjafa hjá Reykja-
víkurborg tekur þátt í þróun-
arstarfi og er leiðandi í þróun ým-
issa úrræða til að efla einstaklinga
og fjölskyldur sem standa höllum
fæti og styðja til sjálfshjálpar. Þeir
eru stærsti faghópurinn á nýstofn-
uðum Þjónustumiðstöðvum Reykja-
víkurborgar, þar sem unnið er að
því að byggja upp þverfaglega
þjónustu og ráðgjöf fyrir ein-
staklinga og fjölskyldur sem búa í
Reykjavík. Samt sem áður eru fé-
lagsráðgjafar lægst launaða fag-
stéttin innan þjónustumiðstöðva,
þrátt fyrir að þeir hafi oft mun
meiri menntun.
Kjarasamningur félagsráðgjafa
hjá Reykjavíkurborg hefur verið
laus frá 1. nóvember 2005. Í byrjun
janúar sl. var gerður nýr kjara-
samningur á milli samninganefndar
SÍF og Reykjavíkurborgar, sem
felldur var í atkvæðagreiðslu með
64 af 66 greiddum atkvæðum. Fé-
lagsráðgjafar hafa á undanförnum
árum dregist verulega aftur úr í
launum, miðað við flestar aðrar
fagstéttir hjá Reykjavíkurborg og
eru orðnir langþreyttir á að bíða
eftir að störf við velferðarþjónustu
verði metin til launa á við störf
sem lúta að tækni og viðskiptum.
Skilaboðin sem þeir sendu í at-
kvæðagreiðslunni í janúar sl. sýna
að samstaða er meðal félagsráð-
gjafa í kjarabaráttunni.
Menntun félagsráðgjafa er fjöl-
breytt og veitir góða möguleika á
störfum á almennum vinnumarkaði
sem endurspeglast í því að tölu-
verður fjöldi félagsráðgjafa hverfur
á ári hverju frá störfum hjá sveit-
arfélögum og ríki í betur launuð
störf á almennum vinnumarkaði og
er það áhyggjuefni.
Nýstofnaðar Þjónustumiðstöðvar
Reykjavíkurborgar gegna mik-
ilvægu hlutverki í þjónustu við
borgarbúa. Mikilvægt er að innan
þeirra starfi félagsráðgjafar sem
hlotið hafa sérmenntun á sviði fé-
lagsþjónustu og barnaverndar til
að hægt sé að halda uppi þeirri
metnaðarfullu þjónustu sem borgin
hefur einsett sér að veita. Tíð
skipti félagsráðgjafa á þjónustu-
miðstöðvunum og hjá Barnavernd
Reykjavíkur eru einstaklingum og
fjölskyldum erfið, þar sem oftar en
ekki er verið að fást við afar við-
kvæm persónuleg mál.
Við skorum á Reykjavíkurborg
að leggja metnað í starfsemi vel-
ferðarþjónustu borgarinnar. Að
meta til launa sérfræðiþekkingu fé-
lagsráðgjafa og þá ábyrgð og
skyldur sem þeir axla í vel-
ferðaþjónustu borgarinnar og
ganga strax til samninga við Stétt-
arfélag íslenskra félagsráðgjafa, af
fullri alvöru.
Hvers virði er vel-
ferðarþjónustan?
Hulda Gunnars-
dóttir og Olga
Björg Jónsdóttir
fjalla um störf fé-
lagsráðgjafa
Hulda Gunnarsdóttir
’Félagsráðgjafar erufjölmennasti faghópurinn
á þjónustumiðstöðvum
Reykjavíkurborgar og
hjá Barnavernd Reykja-
víkur.‘
Hulda er félagsráðgjafi Þjónustu-
miðstöðvar Miðborgar og Hlíða.
Olga Björg er félagsráðgjafi
Þjónustumiðstöðvar Laugardals og
Háaleitis. Þekkingarstöð í málefnum
fatlaðra og aldraðra.
Olga B. Magnúsdóttir
Á BARÁTTUFUNDI um bættar
samgöngur 14. janúar síðastliðinn kom
bersýnilega í ljós að íbúar Bolung-
arvíkur, Súðavíkur og Ísafjarðar vilja
Óshlíðina burt og að stefnt skuli að
heildarlausn. Það þarf að skoða þau
vandamál sem til staðar eru, vega og
meta kosti og galla og
komast að vel rök-
studdri niðurstöðu.
Hvað er Bolvíkingum
og Súðvíkingum uppá í
dag í samgöngumálum?
Á 30 kílómetra aksturs-
leið milli Bolungarvíkur
og Súðavíkur eru 102
hættusvæði. Þetta er
vestfirsk rúlletta. Hvar
annars staðar er fólki
boðið uppá annað eins?
Á fundi með sam-
gönguráðherra nýverið
spurði ég hvers vegna
íbúum sé boðið uppá þessar hræðilegu
aðstæður, og hvers vegna Óshlíð og
Súðavíkurhlíðin eru ekki á vegaáætl-
un? Hann sagðist vilja beita sér fyrir
bættum samgöngum á Vestfjörðum,
en þingmenn kjördæmisins vilji beita
sér fyrir bættum samgöngum við Ísa-
fjarðardjúp. Er þetta virkilega satt?
Ég skora á þingmenn allra kjör-
dæma að vinna að því að bæta þessar
samgöngur. Þeir samþykktu nú lög
nr.49/1997 um að vinna skuli að vörn-
um gegn tjóni og slysum af völdum
snjóflóða og skriðufalla.
Tilheyra ekki norðanverðir Vest-
firðir ennþá Íslandi?
Ríkisstjórnin býður Bolvíkingum og
Vestfirðingum uppá göng undir Ós-
hyrnu og losna þar með við 1 af 50
hættusvæðum frá Bolungarvík að Ísa-
fjarðarflugvelli, en samkvæmt mæl-
ingum Vegagerðarinnar er mesti fjöldi
vegfaranda frá Bolungarvík og til flug-
vallarins. Er það viðunandi að nota 1,2
milljarða til að forðast einungis eitt
hættusvæði? Ég segi NEI. Því ekki að
nota 1,75 milljarða til að leysa allan
vandann og stytta leiðina um 4,8 km.
Með þessari styttingu er sparnaður af
umferð 1,85 milljarðar, sem ég dró frá
áætluðum kostnaði við göngin. Um-
rædd göng væru frá Syðridal að Múla-
landi í Skutulsfirði.
Hættumat á Óshlíðinni
Samkvæmt skráningum lögreglu
var árið 2005 sérstaklega slæmt í Ós-
hyrnu eða 19 skráð grjóthrun. Hvað
segja þessar niðurstöður okkur?
Kannski hálfan sannleikann. Hvað
með grjót sem fallið hef-
ur á veginn og vegfar-
endur hafa rutt út vegi
og ekki tilkynnt skriðu-
fallið. Sjálfur hef ég
margoft rutt grjóti frá
veginum án þess að til-
kynna það. Einnig er
mikið af grjóti sem lend-
ir á veginum og rúllar
svo áfram niður í fjöru
því vegurinn er ansi
mjór á köflum. Eina
raunverulega mælingin
á hættumati á Óshlíðinni
eru dauðsföllin. Tveir
hafa látist við Óshyrnu, 12 við fjallið
Ara og 2 við Ófæru. Ekki er verið að
komast fyrir þessi hættusvæði með
göngum undir Óshyrnu. Þó þessi
stuttu göng hefðu verið komin fyrir
100 árum hefðu þau ekki afstýrt þess-
um dauðsföllum. Hvað þurfum við að
fórna mörgum áður en vegsambandið
verður viðunandi?
Hvað er í boði fyrir Súðvíkinga?
Frá flugvellinum að Súðavík eru 52
hættusvæði á 15,4 km. Þetta er eini
þjóðvegur norðvesturskjördæmisins
að vetri til. Þessi lífæð lokast oft á ári
þannig að íbúar einangrast. Íbúar
svæðisins geta ekki treyst á flug-
samgöngur því stopulli geta þær ekki
orðið. Samtals eru það um tveir mán-
uðir á ári sem ekki er hægt að fljúga til
Ísafjarðar. Er það undarlegt að mesti
fólksflótti á landinu sé frá þessu svæði.
Ég skora því á alla alþingismenn
landsins að beita sér fyrir bættum
samgöngum á norðvestursvæðinu til
að byggðir þess geti blómgast.
Hugmynd mín að bættum sam-
göngum Súðvíkinga og opnunar þjóð-
vegarins er að gera göng frá flugvell-
inum yfir í Arnardal og þaðan yfir í
Eyrardalinn í Álftafirðinum. Það má
líkja þessu við lítil Héðinsfjarðargöng.
Þessi göng myndu stytta leiðina til
Reykjavíkur um 9,2 km og leiðina til
Súðavíkur um 8 km. Kostnaður við
þessi göng að frátöldum sparnaði af
styttingu gæti orðið um 2,5 milljarðar
króna.
Með því að leysa allar þessar hættur
væri ráðlegast að leysa þær í einum
pakka sem gæti litið út eitthvað í þessa
áttina:
 Bolungarvík – Ísafjörður :
3,6 millj.kr.
 Ísafjörður – Súðavík: 3,9 millj.kr.
 Pakkalausn: -0,1-0,4 millj.kr.
7,1–7,4 millj.kr
 Sparnaður af styttingu:
3,25 millj.kr
Heildarkostnaður: 3,85-4,15 millj.kr
Eftir hverju er verið að bíða, við
skulum framfylgja lögum og leysa
þessi samgönguvandamál. Þetta fólk
sem þarna býr er búið að skila marg-
földum þessum tekjum í þjóðarkörf-
una. Því væri upplagt að nota eitthvað
af þeim peningum sem komu í rík-
iskassann frá hinum mikla bílainn-
flutningi á seinasta ári (2005), það
þyrfti ekki nema 16% af því fjármagni.
Ég skora hér með á ríkisstjórnina
að stytta leiðina milli þessara byggð-
arlaga um 14 km, eða nærri því helm-
ing og þar með tryggja langvarandi ör-
yggi þessara byggðarlaga og
hagkvæmni með heildarlausn.
Þessi grein er útdráttur úr fram-
söguerindi mínu sem ég flutti í Vík-
urbæ 14.01.2006. Einnig er að finna
framsöguna í bundnu máli inn á
www.steinthor.com, þar er að finna
nánari útskýringar.
Lifið heil.
Má bjóða þér í vestfirska rúllettu?
Steinþór Bragason
fjallar um bættar samgöngur
á Vestfjörðum ’Ég skora á þingmennallra kjördæma að vinna
að því að bæta þessar
samgöngur.‘
Steinþór Bragason
Höfundur er tæknifræðingur.
TENGLAR
..............................................
www.steinthor.com