Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.1959, Blaðsíða 13

1 Halaveðrinu 1925 varð ís-
lenzka þjóðin fyrir tilfinnanlegu
tjóni. Alls fórust þá hátt á sjö-
unda tug íslenzkra sjómanna. Þó
liðin séu 34 ár frá þessum mikla
harmleik, þá er hann síður en svo
gleymdur og mörgum í fersku
minni.
Ef rifjuð eru upp helztu til-
drög þessa slyss, sést, að við höf-
um talsvert lært, því síðan hefur
ekki farizt íslenzkur togari á Hal-
anum af sömu ástæðum svo vit-
að sé. Að vísu hafa tveir brezkir
ist á síldveiðum heima, sagði einn
togaraskipstjórinn í blaðaviðtali
nú fyrir skömmu. Ekkert virtist
vera að óttast, unz reiðarslagið
skellur yfir: togari ferst með 30
manna áhöfn, sporlaust.
Sjómenn geta sér til, að skipið
-------♦--------
Jónas Guðmundsson:
til éinhverra einhlítra ráðstaf-
ana, ef við eigum að sækja á Ný-
fundnalandsmið áfram. Það kem-
ur þrennt til greina. Nýir togar-
ar, sem smíðaðir verða sérstak-
lega með það fyrir augum að
stunda veiðar á þessum slóðum.
Það má benda á það, að þarna
hafa rússneskir verksmiðjutog-
arar stundað veiðar án óhappa.
Eru togarar þeirra afar stórir
(rúmlega 3.000 lestir) og búnir
ísvarnartækjum. Stærð skipanna
hefur þarna án efa mikið að
Grænlands- oy IVýfundnalandsveiðar
togarar farizt á þessum slóðum
og sennilega af sömu ástæðum.
Fyrir þetta mikla sjóslys hafði
það verið venja, að halda sjó á
djúpmiðum, a. m. k. öllu jöfnu,
að vetrarlagi. Islendkigar, sem
hingað til höfðu aðeins hrint á
flot áraskipum og í hæsta lagi
v,erið á smáskútum til sjós, höfðu
oftrú á fyrstu togurunum. Stór
og kraftmikil járnskip virtust
boðleg í hvað sem var. — Svo
skeði stórslys: tveir togarar fór-
ust með manni og mús í febrúar-
veðri út af Vestf jörðum. Þá fórst
einnig bátur úr Sandgerði í sama
veðri. Alls fórust 67 íslendingar
í þessu veðri og 6 Bretar.
Eftir þetta mikla slys breytt-
ist viðhorf sjómannanna til þess-
ara skipa, meiri aðgæzla var sýnd
á vetrarúthaldinu og siglt í var
í tæka tíð, með þeim árangri, að
tekizt hefur að koma í veg fyrir
slys af þessu tagi, eins og áður var
sagt.
Nýfundnalandsmið.
Nú fyrir skömmu síðan hófust
hinar miklu karfaveiðar íslenzkra
togara á Nýfundnalandsmið.
Flestir togarar hafa farið fleiri
eða færri ferðir þangað og feng-
ið ágætisafla. Þarna var mikil
veðursæld á íslenzkan mæli-
kvarða.
Ekki ósvipað veðurfar og ger-
VÍKINGUE
hafi farizt vegna ísingar. Mörg
önnur íslenzk skip fengu það full-
keypt í þessari ferð, enda þótt
þau næðu til hafnar við illan leik,
sum meira og minna löskuð.
Það var ekki stormurinn og
stórsjórinn, sem olli skipunum
erfiðleikum, heldur fyrst og
fremst ísinn. Hitastig sjávarins
var undir frostmarki, svo að það
fraus í ferskvatnstönkum skip-
anna, hvað þá annað. fsinn hlóðst
á skipin látlaust og án afláts.
Stagur að ummáli sem manns-
fingur varð eins og tunnubotn.
Þegar svo var komið fór sjóhæfni
skipanna minnkandi. Þyngsli ís-
ingarinnar gerbreytir jafnvægis-
hlutföllum skipsins, og ef ekki er
að gert í tíma, þá er voðinn vís.
Svo illyrmileg getur ísingin orð-
ið. að ekki dugir til, þótt skips-
höfnin berji klakann með öllum
tiltækum ráðum, til þess að létta
skipin. A. m. k. er víst, að ísingin
á Nýfundnalandsmiðum getur
verið meiri en venja er á miðum
við fsland. Þessu veldur einkum
sjávarhitinn, sem eins og áður
var sagt er afar lágur við yfir-
borðið á Nýfundnalandsmiðum,
og svo er seltumagnið minna, að
því er mér hefur verið tjáð.
ísvamir.
Það liggur ljóst fyrir, að í
framtíðinni verðum við að grípa
segja, því eins og kunnugt er, þá
drífur minna yfir stór skip en
smá, þegar slóvað er. Verksmiðju-
togarar þessir hafa nána sam-
vinnu sín á milli, lækna og aðra
þjónustu.
Sá, sem þetta ritar, hefur ekki
kynnt sér rekstrargrundvöll fyrir
slíka togara, eða hvort þeir séu
heppileg atvinnutæki fyrir ís-
lendinga, en hins vegar þykir
rétt að drepa á þennan mögu-
leika, fyrst minnzt er á sjósókn
á fjarlæg mið.
Annar kostur er sá, að búa ís-
lenzku togarana ísvarnartækjum,
og gera þá þannig úr garði, að
þeir séu betur undir það búnir
að mæta ísingu.
Kemur þar margt til greina.
Togarinn Þorkell máni var eitt
þeirra skipa, er lenti í ofviðrinu
við Nýfundnaland. Skipverjar
gripu til þess ráðs að sleppa líf-
bátunum og logskera davíðurnar
af skipinu. Þetta. hafði. stórkost-
leg áhrif á sjóhæfni skipsins. í
stað þess að taka oftlega á sig
geigvænlegan halla rétti skipið
sig við og varðist þannig betur
ólögunum. Sést á þessu, að jafn-
vel eftir að út í hættuna er kom-
ið. þá getur mönnum hugkvæmzt
eitt og annað, sem til bjargar má
verða. Lífbátaútbúnaður íslenzku
togaranna er með líku sniði og
venja er um þess konar báta á
45