Samvinnan - 01.12.1967, Blaðsíða 52

Atriði úr „Mann ist Mann“. Galy Gay ásamt hermönnunum sem breyttu honum.
„Mann ist Mann“. Galy Gay (Hilmar Thate) og kona hans (Christine Gloger).
pakkhúsmann, Galy Gay, til að
leika fjórða manninn. Með hót-
unum og fjárkúgun þvinga þeir
hann til að taka sér nýtt gervi,
verða annar maður, en týndi
hermaðurinn er kynntur sem
kraftaverkastytta í musterinu
og liðþjálfinn birtist borgara-
lega klæddur og reynist vera
meinlaus drykkjurútur. Galy
Gay verður vitni að aftöku og
jarðarför sjálfs sín og flytur
sjálfur líkræðuna. í tveimur
síðustu atriðunum tekur hann
þátt í bardögum og vinnur
virki einn síns liðs: hann er
orðinn fullkominn hermaður.
Týndi hermaðurinn snýr aftur,
en enginn vill við hann kann-
ast. Þetta erfiða viðfangsefni
tekur Brecht ákaflega fimleg-
um tökum, og má segja að
sjaldan hafi hann teflt á tæp-
ara vað. Hugmynd hans var sú,
að mannlegt eðli væri tiltölu-
lega meðfærilegt, þannig að
því yrði hæglega breytt til hins
betra (eða verra) með réttum
aðferðum, og er sú hugmynd
mjög í anda þess „nýja mann-
kyns“ sem kommúnisminn á
að skapa. Mann ist Mann er
eitt af glansnúmerum epíska
leikhússins, og var sýningin
öll firnagóð, ekki hvað sízt
leikur Hilmars Thates.
Der Brotladen var samið á
árunum 1929—’30 og er merk-
ast þeirra verka sem Brecht
lauk aldrei við, en vantar að
mínum smekk þann herzlu-
mun sem sköpum skiptir. Leik-
stjórarnir Manfred Karge og
Matthias Langhoff lögðu sig
greinilega fram um að gera
þessa hungurmynd kreppuár-
anna hugtæka og raungilda, og
leikararnir létu ekki heldur
sitt eftir liggja, en sýningin
vakti mér samt fyrst og fremst
leiða; hún flutti sjálfsagðan
boðskap með næstum vélræn-
um hætti, án hugljómunar, án
vekjandi skírskotunar.
Þriðja verkið sem ég sá í
Berliner Ensemble var Purple
Dust (1940) eftir Sean O’Casey
í þýðingu Helmuts Baierls og
undir leikstjórn Hans-Georgs
Simmgens. Þetta safaríka verk,
í senn fjarstætt og fullkomlega
natúralískt, fjallar um sam-
skipti írskra handverksmanna
við rómantíska enska auðkýf-
inga sem kaupa sér kastala
útá landsbyggð írlands. Leik-
ritið glitrar af glensi og kátínu,
en er jafnframt einkar aug-
ljós táknræn ádeila sem nær
tilgangi. í þessari sýningu
komu sviðsmeistarar Berlínar
mér enn á óvart með tækni-
brögðum sínum, en leikmynd-
ina gerði Andreas Reinhardt.
52