Samvinnan - 01.12.1967, Blaðsíða 45

Yinnudagurinn hefst og honum lýkur með samlsstri úr rauða kverini hans Maó.
Hersveitir undir yfirstjórn
hans vinna nú að því að koma
skipan á hlutina eftir að mestu
hamfarir menningarbyltingar-
innar eru um garð gengnar.
Raunar má segja að Lin Píaó
sé eini maðurinn úr hinu
gamla forustuliði kommúnista-
flokksins sem algerlega hefur
staðið með Maó hvað sem á
hefur gengið undanfarna mán-
uði. Sjá Enlæ forsætisráð-
herra hefur hvað eftir annað
gengið fram fyrir skjöldu til
að hemja Rauða varðliða, eink-
um þegar þeir gerðust of nær-
göngulir við ýmsa ráðherrana.
Hann var sendur til Vúhan að
stilla til friðar, þegar ekki var
annað sýnna en þar brytist út
uppreisn í hernum. Hann fór
til Kanton að stöðva götubar-
daga. Sjú Te, hinn aldni yfir-
hershöfðingi alþýðuhersins í
styrjöldinni við Japani og
borgarastyrjöldinni, hefur orð-
ið fyrir svæsnum árásum
Rauðra varðliða. Sama máli
gegnir um Sén Ji, utanríkis-
ráðherra og marskálk, sem lítt
hefur haft sig í frammi upp á
síðkastið.
Auk Lin Píaó eru nánustu
samstarfsmenn Maó í bar-
áttunni Sén Póta, sem á upp-
hefð sína því einu að þakka
að hann var um skeið einka-
ritari formannsins, og fengin
var í hendur yfirstjórn menn-
ingarbyltingarinnar, og Sjang
Sing, kvikmyndaleikkonan
fyrrverandi sem Maó kvænt-
ist í Jenan. Hún hefur aldrei
komið fram á sjónarsviðið fyrr
en eftir miðstjórnarfundinn í
ágúst í fyrra. Þá var ákveðið að
innlima í herinn allar tónlist-
arstofnanir í höfuðborginni og
Sjang Sing gerð ráðunautur
herstjórnarinnar um menning-
armál með yfirstjórn þessara
stofnana á sinni könnu.
Það vakti á sínum tíma
hneyksli í Jenan, þegar Maó
skildi við konu þá sem hann
átti fyrir til að ganga að eiga
leikkonuna.Flokksstjórnin setti
það skilyrði fyrir samþykki við
ráðahaginn að nýja konan
kæmi hvergi opinberlega fram,
og það hefur heldur ekki skeð
fyrr en menningarbyltingin
komst á það stig að broddarn-
ir beindust gegn Ljú Sjásí og
konu hans, en þær Sjang voru
erkióvinir frá því í Jenan.
Svona geta persónuleg mál
blandazt heimssögulegum at-
burðum enn þann dag í dag.
Þegar alls er gætt er mesta
furða hve lítilli truflun menn-
ingarbyltingin hefur valdið í
atvinnulífi Kína. Útflutnings-
verzlunin hefur ekki orðið fyr-
ir neinum skakkaföllum. Ferða-
mönnum sem farið hafa víða
um Kína ber saman um að
hvergi verði vart við vöruskort
né ringulreið á opinberri
þjónustu. Meira að segja í
Kanton, þar sem átök urðu
einna hörðust, á að hefjast
árleg útflutningsvörusýning
um þær mundir sem þetta er
ritað.
Eftir er að vita hvernig fer
með fræðslukerfið og embætt-
isfærslu þegar fram í sækir.
Lokun allra framhaldsskóla í
rúmt ár hlýtur að raska náms-
ferli nokkurra aldursflokka, en
alvarlegri geta afleiðingarnar
orðið af því ef Rauðir varðlið-
ar fá framgengt kröfum um að
frammistaða í Maó-fræðum
skuli ráða úrslitum um inn-
göngu í æðri menntastofnanir.
Kína má líka illa við því að
verulegur hluti af sérfróðum
og stjórnþjálfuðum mannafla
landsins fáist til langframa við
kamarsmokstur, götuhreinsun
og önnur svipuð störf, sem holl-
ust þykja til að uppræta borg-
aralegan hugsunarhátt. Þetta
vita þeir bezt sem ábyrgð bera
á stjórn landsins, og því er nú
skorað í kínverskum blöðum á
forustukrafta sem lent hafa á
villigötum en vilja bæta ráð
sitt að gefa sig fram til starfa
á ný. Jafnframt eru byltingar-
öflin hvött til að láta af árás-
um á alla aðra en harðsviruð-
ustu flokksfjendur og endur-
skoðunarsinna sem engum
sönsum vilja taka.
Krústjoff Kína, hinn marg-
fordæmdi Ljú Sjásí, er sagður
búa óáreittur í embættisbústað
sínum í Peking. Að nafninu til
er hann enn forseti Kína, því
þjóðþingið sem eitt getur form-
lega svipt hann embætti hefur
ekki komið saman síðan löngu
áður en menningarbyltingin
hófst. Ekkert bendir enn til að
brugðið verði út af þeirri venju
Kommúnistaflokks Kína að
forðast að úthella blóði þeirra
sem verða undir í átökum inn-
an flokksins. í þeim aftökum
sem kunngerðar hafa verið í
sambandi við menningarbylt-
inguna hafa átt í hlut óþekkt-
ir einstaklingar og þeim gefin
að sök morð á byltingarmönn-
um.
Áður en skilizt er við menn-
ingarbyltinguna í miðjum klíð-
um með afdrif hennar óráðin,
er rétt að víkja að áhrifunum
af því sem gerzt hefur á stöðu
Kína í veröldinni. Er þá fyrst
til að taka, að menningarbylt-
ingin hefur tvímælalaust
breikkað stórum bilið milli
Kína og Sovétríkjanna. Virð-
ast sovétmenn hafa gert enn
eina kórvilluna í skiptum við
Kínverja og reiknað með að
Maó yrði undir áður en lyki.
Þótt vera megi að stefna Maó
nái ekki fram að ganga í verki,
er búið að búa svo um hnútana
að vart getur hjá því farið að
þeir sem með völdin fara í raun
og veru stjórni í nafni hans,
jafnvel þótt þeir gerist í
reynd sporgenglar Ljú Sjásí.
Kínversk blöð hafa enn yfir-
gengið sjálf sig í óbótaskömm-
um um sovétstjórnina eftir að
Bresnéff veittist að Maó per-
sónulega í aðalræðu sinni á
byltingarafmælinu.
Hvað varðar samskipti Kína
og Bandaríkjanna hefur engin
breyting orðið á yfirborðinu, en
eitthvað er að gerast í undir-
djúpunum. Enn eru til þeir
menn í áhrifastöðum í Wash-
ington sem dreymir um að
leggja til atlögu gegn Kína, en
þeim sem óar við slíku ævin-
týri hefur fjölgað við reynslu
Bandaríkjahers í Vietnam.
Bandaríkjastjórn hefur kunn-
gert Kínverjum bæði ljóst og
leynt að hún muni ekki láta
ráðast á þá, meðan þeir taki
ekki þátt í vopnaviðskiptum í
Vietnam, en þar sem stjórnin
í Hanoi kýs flest annað heldur
en að fá Kínverja yfir sig, má
Kína heita öruggt fyrir Banda-
ríkjunum í bráð. Þetta hefur
Maó staðfest í verki með því að
hleypa menningarbyltingunni
af stokkunum, því ef banda-
rískir valdhafar brynnu í raun
og veru í skinninu af löngun að
ráðast á Kína, hefði vart getað
hjá því farið að freistingin yrði
þeim ómótstæðileg að nota
tækifærið meðan allt var í
uppnámi í Kína.
Áhrif Kína hafa þorrið veru-
lega við atburði síðustu miss-
era. í Norður-Vietnam hafa
forustumenn gagnrýnt menn-
ingarbyltinguna og persónu-
dýrkunina á Maó, til að full-
vissa fólk um að ekkert slíkt
muni eiga sér stað þar. Stjórn
Norður-Kóreu, sem mátti heita
á bandi Kína í deilunum við
Sovétríkin, hefur breytt um
afstöðu og gerzt hlutlaus eftir
að Kínverjar reyndu að blanda
sér í flokksmál þar. Kommún-
istaflokkur Japans hefur sömu-
leiðis gerzt fráhverfur málstað
Kínverja í deilunum við sovét-
menn.
Magnús T. Ólafsson.
45