Andvari - 01.01.1985, Blaðsíða 61
ANDVARl
GUÐMUNDUR G. HAGALÍN
59
En það er sérkennilegt fyrir Guðmund nteðal íslenskra höfunda, þótt
þess séu kunn ýniis dæmi erlendis - að hann byrjar skáldferil sinn, að heita
má, með fræðilegri úttekt á viðfangsefninu. Ritdómar hans ýmsir og grein-
ar um bókmenntir í Seyðisfjarðarblaðið eru dýpra hugsuð en algengt var
um slíkar ritsmíðar. Þar ber af löng framhaldsgrein í blaði hans Austanfara
liaustið 1922 (sérprentuð sem bók árið eftiij: Nokkur orð um sagnaskáldskap.
Þar fer Guðmundur skipulega í saumana á helstu skáldritum á íslensku, frá
Jóni Thoroddsen til Einars H. Kvarans, gagnrýnir óvægilega, og skipar
skáldskapnum í nokkra meginflokka (ég bæti tölusetningunni við):
1. skáldskap, þar sem náttúran, blær hennar, litir hennar, líf hennar í
heild verður aðalatriðið.
2. [Tendensskáldskap], sem hefur það sérstaka ætlunarverk, að vinna
með eða móti einhverri stefnu í þjóðmálum eða réttara sagt þjóðfé-
lagsmálum, þeim sem að nokkru eru dægurflugur.
3. [Hugsjónaskáldskap], þar sem skáldið miðar sögu sína við einhverja
sérstaka hugsjón (Ide) eða liyggir á henni, lagar eftir henni persónur
sínar, lætur atburðina gerast í hennar þjónustu. Þessi skáldskapur
verður nátengdur tendensskáldskapnum, en æðra ogóbundnara eðl-
is en hann. Mörg helstu skáldin liafa verið hugsjónaskáld og unnið
mikið verk í þágu mannkynsins um lengri eða skemmri tíma,