Andvari - 01.01.1985, Blaðsíða 154

152
GUNNAR STEFÁNSSON
ANIWARI
Gegnt húsi er skip og haf á ný
mitt haf er grcent og rautt þess skip
í gær var skipið grátt, og svart
hið græna haf og hvorugt hér
ég gleðst af öllu; angur mitt
er óháð lit og skipi og sjó.
Hér er þannig „ekki allt sem sýnist", og mættu það kallast einkunnarorð
um skáldskap Kristjáns. En tökum eftir öðru, hinni einkennilegu hóglátu
lífsgleði sem seytlar um þennan ljóðaflokk allan. Skáldið hefur yndi af
hlutunum, formi þeirra, lit og lögun. Það er sent skáldið sé sífellt að upp-
götva hlutina á ný, reyni að halda í skynjun þeirra, andæfa markvisst gegn
vanabundinni skynjun, óvin alls skáldskapar:
ég þarfnast einskis, allt er nýtt
og autt sem fjallið guð’ sé lof
Ég nefndi hógláta lífsgleði. Ljóðaflokkurinn Guðríður á vori endar svo:
„Eitt spor á vatni nægði mér.“ I fér er raunar ekki fram á lítið farið, krafta-
verk. Hér er þráin að yfirstíga hversdagsreynsluna túlkuð í skáldskap. Og
skáldskapurinn sjálfur, ef hann er sannur, yfirstígur slíka reynslu. Þar lifir
kraftaverkið sem eitt spor á vatni.
Ekki svo að skilja að <"»11 kvæði Kristjáns séu myrk og torskilin. Ég bendi
á kvæðið Snertu mig Ijós, þar sem auðnumin er dýpt tilfinningar, þar gætir
ekki þeirrar svölu f jarsýnar sem annars einkennir mörg kvæðin. Enri sem
fyrr yrkir Kristján um einstakar sögulegar persónur. Hér eru tvö ljóð í
minningu íslenskra skálda, Skugginn á grasinu, hugsað til 'Eómasar
Guðmundssonar, og F.inar Benediktsson í Madrid 191 1. Síðartalda kvæðið
skýrir Kristján rækilega í fýrrnelridu Morgunblaðsviðtali. Hið fyrra er
eftirminnileg mynd tímahvarfá í íslenskri menningarsögu sem hér eru
persónugerð í ’l ómasi: „Arið er ’23.“ Eftir á að liyggja: var það ekki einmitt
þá sem nýr tími gekk í garð á íslandi? Það er að vísu alsiða að miða við
seinni heimsstyrjöldina þegar talað er um innrás „umheimsins" í landið. En
eft.il vill er sú viðmiðun of sjálfvirk og „þjóðfélagsleg11: breytingar í andlegu
líli þurfá ekki að fylgja slíkum hræringum, þ;er geta átt sér aðra og hljóð-
látari uppsprettu.