Andvari - 01.01.1985, Blaðsíða 106

104
HÖSKULDUR ÞRÁINSSON
ANDVARI
Illt í honum?
Ofboðslega.
Vesen. Á ég að koma með þér?
Nei, ég redda þessu alveg. Ég bara kemst ekki uppeftir með ykkur
meðan ég er hjá þessum læknir.
Geturðu ekki komið þá bara á eftir?
Jú, ábyggilega.
Ókei. Vertu þá ekki lengi.
Neinei.
Allt í lagi, sé þig þá.
Ókei, bæ þá.
Blessaður.
Ef menn vanda sig nú eins og þeir geta og reyna að láta hvert það hljóð
heyrast sem táknað er í stafsetningunni, verður útkoman stirður og óeðli-
legur framburður, a. m. k. ef ntiðað er við það að þetta sé samtal tveggja
kunningja. En hvernig stendur á því? Hvað er það sem er óeðlilegt við
„stafsetningarframburð" af því tagi? Hver kann marktækt svar við slíkri
spurningu?
Það hefur stundum verið sagt að í eðlilegum lestri eigi það sem lesið er
að hljóma eins og um talað mál væri að ræða. Þetta hefur Ævar R. Kvaran
t. d. margsinnis bent á og sama skoðun kom fram í grein eftir prófessor
Matthías Jónasson í Morgunblaðinu í febrúar 1984 (þar vitnaði hann reynd-
ar í grein sem hann hafði sjálfur skrifað í Tímarit Máls og menningar 1951).
Ég hygg raunar að ekki sé verulegur ágreiningur um þetta. Það var t. d.
vitnað í þessi ummæli prófessors Matthíasar í umræðum á Alþingi vorið
1984 þegar rætt var um þingsályktunartillögu um framburðarkennslu í ís-
lensku. Það má lesa í umræðuhluta Alþingistíðinda, 28. hefti 1983—84 (d.
4706). I sama hefti er líka að finna ýmis ummæli þingmanna um framburð
íslensks nútímamáls. Þar er þess m. a. getið að „nokkrir sérfræðingar" eða
„íslenskufræðingar" eins og þeir eru kallaðir hafi sagt að „íslensk tunga
væri orðin svo brengluð, bæði í rit- og talmáli, að varla yrði unnt að hreinsa
hana nema með samstilltu átaki og markvissu" (d. 4702). Ennfremur segir:
„Það er sorgleg og stórhættuleg staðreynd að íslenska er nú æ meir töluð
með erlendum framburði og framburðaráherslum, svo að úr verður algert
hrognamál. Mest er þetta áberandi hjá ungu fólki og stundum er ekki hægt
að skilja fyrr en í þriðju eða fjórðu lotu hvað verið er að segja. En þetta er
þó einnig ótrúlega algengt hjá fólki á ýmsum aldri" (d. 4703). Einnig segir
í sömu heimild: „Við þurfum að útrýma margs konar skekkjum og slapp-
leika á hinu víða sviði framburðar og málvöndunar“ (d. 4708). Allt er þetta
raunar haft eftir flutningsmanni tillögunnar, Árna Johnsen. En það tóku
fleiri til máls við þessa umræðu og einn þingmaður hafði m. a. þetta að