Rauðir pennar - 01.01.1938, Blaðsíða 227
Allir hinir þungu skattar, öll erlendu lánin, allt, sem
sogið var undan blóðugum nöglum nýlenduþjóðanna og
skattlandanna, fór í taumlausa liít iðjuleysingjanna við
hirðina, og til þess að lialda uppi veldi keisarans með
aðstoð liers og lögreglu. Mikið fé fór einnig í vitfirrt
styrj aldarbrölt, og þrátt fyrir afsöl landa og auðlinda,
reyndust jafnan margir fýsandi landvinningastyrjalda,
á meðan milljónir ferkilómetra af hinu fjölauðugasta
Gósenlandi lágu ókannaðar og ónytjaðar.
Nei, það var engin blómgun í atvinnulífinu, keisara-
veldið rússneska var eitt skuldugasta ríki álfunnar.
Hvernig var þá menningarástandið ? Það var ennþá
hörmulegra. Meginhluti rússnesku þjóðarinnar var
hvorki læs né skrifandi. Um 50 höfuðþjóðir með ger-
ólíkar tungur hyggðu lönd keisaraveldisins, anlc smærri
þjóðflokka. Opinherar skýrslur keisarastjórnarinnar
sýna, að útgáfa bóka átti sér aðeins stað á 11 tungu-
málum. Ennfremur að þessar bækur voru oftast guðs-
orðabækur grísk-kaþólsku kirkjunnar. Rússneska var
lögskipuð sem opinhert tal- og ritmál. Það er hægt að
gera sér i hugarlund, hvernig finnskum, pólskum, eða
georgíslcum alþýðumönnum liefir gengið að fá réttingu
mála sinna hjá hinum rússneslc-mælandi embættis-
mönnum. Við höfum heyrt þess getið, hvernig forfeðr-
um okkar gekk við liina dönsku embættismenn á Is-
landi, og voru þeir mildari herrar.
Alþýðumenntun var lengst af óþekkt fyrirbrigði íi
sjálfu Rússlandi, en meðal hinna þjóðflokkanna margra
var eklci einu sinni til neitt ritmál, hvað þá kennslu-
hók eða skóli. Æðri skólar voru allmargir fyrir börn
aðalsmanna og stórborgara, og voru þeir oft skipaðir
vel hæfum kennslukröftum, innlendum og erlendum,
en vitanlega var reynt að hafa gætur á því, að nem-
227