Vikan - 21.10.1993, Side 42

KVIKMYNDIR
TEXTI: HALLA SVERRISDOTTIR
ER HQUYWOOD
FORSOGULEGT
SKRIMSLI?
UM EINHLIÐA
KVENMYND
KVIKMYNDANNA
Kannski hallar þá höfö-
inu að mér / einhver
haldgóður stórmilljóner,
sungu íslenskar konur háðs-
lega dreymandi röddu á plöt-
unni Áfram stelpur á ofan-
verðum áttunda áratugnum,
Nú, á öld framfara, skyldu
menn ætla að slíkir söngvar
væru orðnír úreltir en það er
líklega best að hugsa sig
tvisvar um þegar framleiðslan
frá Hollywood er skoðuð með
AI mynd-
inni
Indecent
Proposal
gerir
milijaróa-
mæringur
sómkæru
pari
ósiölegt
tilboö: Eina
milljón
dollara
fyrir nótt
meö
dömunni.
hliðsjón af því hvernig mynd
er dregin uþp af konum.
Eitt er að minnsta kosti víst:
stóru sterku strákarnir, sem
völdin hafa í Hollywood, geta
með nokkrum rétti sagt að
þeim finnist konur vera orðnar
æ meira virði.
Richard Gere borgaði til að
mynda 3000 dollara fyrir eina
viku með Juliu Roberts í kvik-
myndinni Pretty Woman árið
1990. James Caan keypti sér
helgi með Söru Jessicu Park-
er fyrir heila 65.000 dollara í
Honeymoon in Vegas. Þó er
það Demi Moore sem slær
allar hinar út: hún fékk milljón
fyrir eina nótt í örmum millj-
ónamæringsins i Indecent
Proposall Ekki amalegt tilboð
það.
KONUR TIL SÖLU
í kjölfar þessarar nýju hneigð-
ar í kvikmyndaiðnaðinum (
Hollywood hefur fylgt reiðialda
mótmæla og hneykslunar af
hálfu . bandarískra kvenna.
Þær eru búnar að fá sig
fullsaddar af kvikmyndum þar
sem konur eru í bókstaflegri
merkingu vegnar, metnar og
seldar eins og kjötskrokkar úr
sláturhúsi. Þær eru líka orðn-
ar þreyttar á því að fá hvorki
að leika í, leikstýra né fram-
leiða myndir sem hafa aðrar
forsendur, nema í einstaka
undantekningartilfelium.
Að vísu hafa nokkrar konur
- og ótal karlar - hnussað yfir
því sem gjarnan er kallað
„rauðsokkukjaftæði“ og dæmi
eru um að konur hafi skrifað í
lesendadálka blaðanna að allt
þetta nöldur stafi bara af
hreinni öfund, sjálfar myndu
þær til dæmis sofa hjá Robert
Redford ókeypis hvar og
hvenær sem það stæði til
boða.
Nú ber að hafa í huga að
það eru ekki meintir kyntöfrar
Roberts Redford, Richards
Gere eða (guð hjálpi oss!)
James Caan sem eru til um-
ræðu. Það er afstaðan sem
fram kemur í þessum kvik-
myndum til konunnar og
kvenlíkamans, til sjálfsmyndar
konunnar og einstaklingseðlis
hennar.
GOÐSÖGNIN UM
KONUNA: MÓDIRIN
OG GLEÐIKONAN
Stuttu eftir að Indecent Propo-
sal var frumsýnd var haldinn
fréttamannafundur á glæsi-
hótelinu The Four Seasons í
Beverly Hills. Þar voru saman
komnar rúmlega tvö hundruð
konur á öllum aldri, flestar
starfandi í kvikmyndum og
sjónvarpi, leikkonur, framleið-
endur, leikstjórar og þar fram
eftir götunum. Fundinum var
ætlað að vera eins konar mót-
mælafundur gegn myndinni
enda voru aðeins fjórir við-
staddra karlkyns.
Á fundinum flutti erindi ein
merkasta kvenréttindakona
þessarar aldar og „móðir“
bandarískrar kvennahreyfing-
ar vorra daga, Betty Friedan.
Fyrir rúmum þrjátíu árum
skrifaði hún bókina The Fem-
inine Mystique þar sem hún
afhjúpaði og afneitaði því sem
hún kallaði „hina vestrænu
goðsögn um konuna og eðli
hennar“. Bókin varð geysilega
umdeild, ekki síst þar sem
Friedan réðst harkalega að
fjölmiðlum og auglýsinga-
mennsku sem hún taldi gefa
ákaflega ranga mynd af kon-
um. Friedan benti á að í vest-
rænu samfélagi hefðu konur
enga sjálfstæða tilveru í aug-
um karla heldur væru þær
skilgreindar út frá sambönd-
um sínum og tengslum við
karlmenn og heim karla. Þær
væru ekki skoðaðar út frá
þátttöku sinni í samfélaginu
eins og karlmenn og ekki litið
á þær sem einstaklinga með
sjálfstæðan vilja.
Fyrr á þessu ári var Friedan
viðstöddd afhendingu ósk-
arsverðlaunanna. Við verð-
launum fyrir bestu myndina
tók, eins og kunnugt er, Clint
Eastwood, fyrir mynd sína
The Unforgiven. Og East-
wood tók það skýrt fram að í
mynd sinni gæti að líta marg-
ar sterkar konur. Að vísu
væru þær allar gleðikonur,
en... Síðan, svona eins og til
að ráða bót á þessu, minntist
hann móður sinnar með tárin í
augunum.
„Þetta er ömurlegt," sagði
Friedan. „Svo ömurlegt að
maður gæti haldið að þetta
væri 1893 en ekki 1993! Síð-
an ég skrifaði bókina hafa
konur vissulega tekið stór
skref í átt að jafnrétti. Síðasta
ár voru fleiri konur en nokkru
sinni fyrr kosnar á löggjafar-
samkundur í Bandaríkjunum
en fjölmiðlar og fjölmiðlafólk
kýs að horfa fram hjá þesari
þróun, með þeim afleiðingum
að sú kvenmynd sem birtist í
fjölmiðlum færist æ fjær veru-
leikanum. Það sýnir sig ár eft-
ir ár að af því fólki sem kemst
í fréttirnar, skrifar fréttirnar
eða sést á sjónvarpsskjám,
hvort sem er í fréttaþáttum
eða leiknum þáttum, eru kon-
ur í miklum minnihluta -
stundum undir fimmtán pró-
sent! Það er eins og það sé
verið að þurrka konur út af
sviði fjölmiðlunar."
Kvikmyndir á borð við
Pretty Woman og Indecent
Proposal draga þar að auki,
að mati Friedan, upp mynd af
veröld þar sem ungar stúlkur
geta alveg hætt að eyða tíma
í að mennta sig og skapa sér
sjálfstæða tilveru. Allt sem
þær þurfa að gera til að
vegna vel í lífinu er að verða
sér úti um silikon í brjóstin,
svelta sig þar til æskilegri
(undir)kjörþyngd er náð, láta
lengja á sér fótleggina og
bíða svo rólegar og prúðar
þar til einhverjum „haldgóðum
stórmilljóner" þóknast að
„halla höfðinu að þeim“ - eins
og íslensku rauðsokkurnar
orðuðu það!
„Kvikmyndaiðnaðurinn er
eins og fornsögulegt skrímsli,"
segir Friedan. „Og þetta
skrímsli er algerlega ófært um
að sjá konur sem eitthvað
annað en kvensur, mellur eða
heimskar dúllur.“
KONURTAKA
ÞÁTT i LEIKNUM!
Það er kaldhæðnisleg stað-
reynd að á meðal þeirra fjöl-
mörgu sem standa að gerð
Indecent Proposal eru tvær
konur í fremstu víglínu. Með-
framleiðandi myndarinnar er
Shelly Lansing en hún er al-
mennt talin valdamesta konan
í Hollywood (það ber að at-
huga að slíkt segir kannski
ekki mikið - Jodie Foster,
sem er talin valdamesta leik-
konan í Hollywood, lendir ná-
lægt þrítugasta sæti á lista yfir
valdamestu leikarana, af báð-
um kynjum). Hún er stjórnandi
Paramount-fyrirtækisins og
henni tókst að fá nafn sitt
nefnt, ekki einu sinni heldur
tvisvar, í upþhafi Indecent
Proposal og það þykir ansi
42 VIKAN 21.TBL. 1993