Skírnir - 01.08.1918, Side 7

SkirnirJ Si&bót Lúthera 19T
Alvarlegar árásir á kirkjulegu meinin gerði Erasmus
frá Rotterdam. Hann var lærður maður og snjall rithöf-
undur. Skrifaði hann nöpur háðrit um kirkju, presta og
munka. •
Sama gerði og þýzkur maður skarpgáfaður, Ulrik frá
Hútten. Hann ræðst ekki á vald páfans, en hann sýnir
spillingu páfadómsins með svörtum litum í ritum sinura.
Hann kemst meðal annars að orði á þessa leið í riti sinu
»R,ómverska þrenningin«: »Þrent er það, sem gerir Róm
dýrðlega: tign páfans, bein dýrlinganna og aflátssalan^
Af þrennu er mergð í Róm: prestum, skrifurum og skækj-
um. Þrent er það, sem ekki á friðland í Róm: lieilög
einfeldni, liófsemi og ráðvendni. Með þrent er verzlað í
Róm: Krist, kirkjuleg embætti og kvenfólk. Þrent er
einskis metið í Róm: góð samvizka, guðræknin og eiður-
inn. Með þrent koma pílagrímarnir venjulega frá Róm:
saurugar samvizkur, magaveiki og tómar pyngjur. Þrent
hefir til þessa komið í veg fyrir að Þjóðverjar opni aug-
un: sljóleiki þjóðhöfðingjanna, hnignun vísindanna og
hjátrú fólksins«. — Sennilegt er, að í setningum þessum
kenni nokkurra öfga. Engu að síður munu þær hafa all-
mikið sannleiksgildi, svo að þær geíi nokkra hugmynd
um ástandið í byrjun 16 aldar.
Eg hefl í nokkrum dráttum sýnt fram á þnð, ; ð
brautin var að nokkru leyti rudd fyrir siðbótinni á Þýzk i-
landi, áður en sú aldan reis gegn kaþólsku kirkjunni,
sem mest hefir hnekt valdi hennar. — Því vil eg einnig
bæta við, að raér skilst sem hindranir þær, sem Ulrik fi'á
Hútten segir fyrir því, að samlandar hans skilji köllun
sina, hafi um þetta leyti verið í rénun. Þjóðhöfðingjarnir
og almúginn voru óefað farnir að skilja það, að rómverska
kúgunin var ekki eðlileg. — Fornmentastefnan í vísind-
unum hafði rutt sér til rúms. Hún leiddi til þess, að þeir
sem henni fylgdu skoðuðu kristnina og kirkjuna frá sögu-
legum sjónarhæðum, í ljósi kenninga biblíunnar og ann-
ara fornra heimildarrita, en eigi með rómverskum gler-
augum samtíðar sinnar. — Fræðimenn þessir voru tals-