Skírnir - 01.08.1918, Side 24

214
Siöbót Lúthers
[Skirnir
unnar. Hann reyndi að miðla málum milli bænda og höfð-
ingja. Bændum féll ekki málamiðlunin. Þótti þeim sér
bregðast beztu vonir, þegar Lúther, sjálfur boðberi frelsis-
hugsjónanna, fylgdi ekki fram sanngjörnum kröfum þeirra.
— Uppreistin hélt áfram og kom til blóðugra bardaga.
Lúther hvatti jafnvel höfðingjana til að ganga Jiart að
bændum, fyrst þeir höfðu ekki viljað miðla málum. — Það
var heldur ekki sparað. Höfðingjarnir bældu uppreistina
niður með grimd. Varð mannfall ógurlegt af liði bænda.
Afskifti Lúthers af bændauppreistinni og fleiri hreyfingum,
sem urðu um þessar mundir, báru annan árangur, en al-
menningur bjóst við. Þótti Lúther þá gera tillögur, sem
komu i bága við kenningar hans sjálfs. Iiann fekk orð
fyrir að vera á bandi höfðingjanna. Alþýðunni gramdist
við hann og sneri baki við honum. Hann misti að miklu
.leyti vald sitt sem leiðtogi hennar.
En siðbótarhreyfingin leið ekki undir iok. Smárn saman
'var farið að koma nýju skipulagi á kirkjumálin í sam-
ræmi við stefnu Lúthers. En kirkjuvaldið, sem samkvæmt
.henni dróst úr höndum páfans, lenti ekki í höndum
ísafnaðanna, eins og líklegast virtist. Þjóðhöfðingjarnir
þýzku gengust fyrir breytingunum og yfirráð kirkjumál-
anna lentu í höndum þeirra. Lúther hafði að vísu hönd
í bagga með breytingunúm, en ráða Melanchtons mun þó
engu síður hafa verið leitað í þeim efnum. Stefnan varð
þessi: Þjóðhöfðingjarnir komu skipulagi á kirkjumálin,
hver á sinu valdsviði. Þeir voru óefað fúsir til þess, því
þeir náðu um leið valdi yfir eignum kirkjunnar. Breyt-
ingarnar komust allvíða á næstu missirin.
En svo kom ríkisþingið í Speier 1529. Voru horfur á,
að það mundi eyðileggja þetta nýja skipulag. Páfasinnar
voru þar í meiri hluta. Samþyktu þeir, að biskuparnir á
Þýzkalandi skyldu fá aftur vald sitt og tekjur. Með því
átti að eyða allri framkvæmd siðbótarinnar. En minni
hlutinn i þinginu mælti í móti og neitaði að beygja sig
fyrir meiri hlutanum. — Frá þeim tima hafa þeir, sem
*agt hafa skilið við kaþólsku kirkjuna, verið kallaðir mót-