Skírnir - 01.08.1918, Side 80

270
Erasmua frá Rotterdam
[Skirnir •
liella Erasmusar í peningasökum. En peningasakirnar
voru jafnan mesta áhyggjuefni hans, eins og margra lista-
og vísindamanna fyr og síðar. Hann þurfti mikla pen-
inga, en hafði þá oftast litla.
Það var að undirlagi Mountjoys lávarðs, að Erasmus-
fór fyrstu ferð sína til Englands. Það var árið 1497, og
var hann þá þrítugur að aldri. Varð það eitt hið afdrifa-
mesta spor fyrir hann, því að þar komst hann í hóp stór-
gáfaðra manna, sem voru mjög andlega skyldir honum,
svo sem voru þeir Colet, Warham, Thomas More o. fl.
Höfðu þeir, og einkum Colet, djúptæk áhrif á Erasmus,.
og drógu hann nær kirkjunni og guðfræðinni. Þeir voru
á hans reki, ungir að aldri, en urðu síðar, svo sem kunn-
ugt er, mestir áhrifamenn og valdabæstir á Englandi.
Sagan segir, að þeir More og Erasmus hafi hizt og talast við'
um stund, án þess að hvor vissi um hinn, hver hann var.
Hefir talið vísast komið víða við, og hvorugur komið að-
tómum kofum hjá hinum, því að eftir nokkra stund segir
Erasmus alt í einu: »Þú ert annaðlivort More eða eng-
inn«! Og More svaraði undir eins: »Og þú ert annað-
hvort Erasmus eða fjandinn sjálfur«!
Eftir nokkurra ára dvöl á Englandi hélt Erasmus aft-
ur til Parísar, og skömmu síðar gefur hann út bók þá, er
fyrst bar nafn hans út um alla álfuna á svipstundu og
kom nafni hans á hvers manns varir. »Adagia« hét hún
— spakmæli, forn og ný. Og nú hefst starfsemi hans
fyrir alvöru, barátta fyrir endurbótum á kirkjunni, eins
konar ný-guðfræði þeirra tíma. Beitir hann vopnum sín-
um sérstaklega í tvær áttir, móti munkafarganinu og há-
spekingunum og guðfræði þeirra, og er hann alveg þindar-
laus í liáði sínu um þá. Hann skrifar t. d. um munkana:
»Þegar munkarnir tala um hlyðni, gera þeir það meS þeim
hætti, að vandlega só dregin fjöður yfir hlýðnina við guð. Kóngar
eiga að hlýða páfanum. Prestar eiga að hlýða biskupuuum. Munk-
arnir ábótunum. Oft ber það nú við, að ábóti er fylliraftur. Hann
gefur svo undirtyllum sínum skipun í hlýðninnar nafni. Og um
hvað er svo sú skipun? Um siðferði? Nei. Um drykkjuskap