Skírnir - 01.08.1918, Side 93

'Skírnir]
Ritfregnir.
283
þó finst mór, að hann hefði átt að minnast eitthvað á Jón Eiríks-
son í sambandi við það, hve konungur og stjórnarráð voru hlynt
íslandsmálum á dögum Skúla, því að það mundi óhætt og hefði
ekki eytt miklu plássi.
Þá kemur 3. kaflinn um »upplýsingar«stefnuna hór á landl,
sórstaklega um Magnús Stephensen. Þennan kaflann hlytur að
vera erfiðast að rita af þessu tímabili sögunnar. Stefna þessi er
svo undarlega andsælis eða andstreymis við alla viðreisnarhreyf-
inguna hór um þessar mundir. Því verður naumast neitað, að
undirstraumurinn / allri viðreisnarbaráttunni er þjóðernislegs eðlis,
eins og höf. tekur róttilega fram. Þjóðernistilfinningin er vorið í
loftinu á þessum tfma. En svo lcemur þessi stefna, köld og and-
lausogán snefils af skilningi á þjóðerniskendinni eða virðingu fyrir
fornum bautasteinum þjóðarinnar. En hór hefir höfundinum þó tek-
ist aðdáanlega vel. Hann segir stefnunni til syndanna, en með
allri þeirri samúð og skilningi á góðum tilgangi hennar og viður-
kenningu á starfsþreki hennar og áhuga, sem rótt er.
Svo kemur loks 4. kaflinn: Baldvin Einarsson, Bjarni Thorar-
ensen og Fjölnismenn. Þar er vorið komið óviðráðanlegt: hver læk-
ur beljar fram og úr hverri þúfu angar. Þessi kafli er skrifaður
af leikandi fjöri og lífi. Og hór kemur fram það, sem rótt er:
Tóinas Sæmundsson er þuugamiðjan í sögu þessa tíma. Hamingj-
an má vita, hvaða gagn hefði orðið að hinum samverkamönnunum,
þó að þeir væru listfengir, ef hann hefði ekki verið. Þetta hefir
höfundur eðlilega átt þægilegra með að finna en aðrir, þegar hann
ritar um afa sinn. En hann gætir sín þó undravel fyrir þv/, aö
láta eigi samúð sína með honutn hleypa sór í neinar gönur eða
gífuryrði.
Eg hlýt að endingu að lúka hinu mesta lofsyrði á þessa litlu
bók. Þó að betur þurfi vitanlega að gera sögu þessa tímabils skil,
þá kemur það ekki þessu máli við, því að nærri má geta, að ekki
er unt, að bregða smásjá nákvæmrar rannsóknar á hvert atriði í
svo stuttu máli. Hór verður tilgangurinn sá einn, að svífa með
lesandanti yfir láð og lög og sýna honum höfuðdrættina og það,
hve mikil fegurð getur / þeim einum legið. Þetta finst mór höf.
hafa tekist ágætlega. Stílsmátinn er fjörugur og viðfeldinu. Að
svo miklu leyti, sem eg hefi vit á dönsku máli, fæ eg ekki anttað
sóð en að málið só óvenju auðugt og mjúkt.
Bókin er prentuð ( Danmörku, og hefir síra Arne Möller seð
um prentunina. Frágangur allur er prýðilegur, eins og á öðrum