Kirkjuritið - 01.04.1956, Blaðsíða 11

ÞÁTTUR KRISTNINNAR í SÖGU ÍSLANDS
153
valdið að sjálfu liinu gullna hliði himnaríkis, sakramentin, er
spenntu um allt líf mannsins, frá því er hann var færður ný-
ffeddur til skírnar, til þess, er hann var þjónustaður og huslaður
°g sungið yfir honum dauðum. Og smám saman safnast svo afl
þeirra hluta, sem gera skal, auðurinn, á þessar sömu hendur.
Auður og völd, þekking, latína og helgiathafnir, allt á sömu
liendi.
Hér norður í Dumbshafi var svo eitt lítið eyland í heiðin-
dómsins myrkri, og hafði ekki einu sinni yfir sér þjóðhöfðingja
eins og öll önnur lönd í veröldinni. Nærri mátti geta, að þessi
niikla alda hlaut að berast að ströndum íslands eins og til ann-
ai'ra landa álfunnar.
Kristnitökusagan er svo alkunn úr hverri barnaskólabók, að
eg skal ekki rifja hana upp hér. En sú aðferð, sem þar var að
lokum við höfð var bæði viturleg og þjóð vorri til sóma. Of-
beldi og hrottaskap var þar mætt með stillingu og vitsmunum.
^fá þó virða á báða vegu, og kann ég ekki um að dæma. Máske
kemur hér fram mörlandaeðlið og helzt til mikið makræði, sem
ekki vill standa í stórræðum.
En hvað sem hver segir, þá er kristnitakan árið 1000 vottur
Um mikla, kalda vitsmuni og hvassa dómgreind. Hér varð ekki
a móti staðið. En hitt er oflof, þegar því er haldið fram, að hér
hafi verið eitthvert eins dæmi í veraldarsögunni. Þetta og þ\’í
u® líkt hefir vafalaust skeð hvað eftir annað. Þorgeir goði vitnar
nieira að segja í líka aðferð, sem höfð hafi verið í nágranna-
löndum. En sérstaklega höfum vér sannar sögur af alveg hlið-
stæðri málsmeðferð í sögu Bretlands, árið 665. Og þar var ágrein-
lngurinn einmitt um trúna, eins og hér. Þar áttust við tvær vold-
llgustu greinar vestrænnar kristni. Fornírska eða írsk-skozka kirkj-
an hafði náð fullum tökum á írlandi, Skotlandi, og Englandi
norðan- og vestanverðu. Hún átti trúboðsstöðvar dreifðar víða
Urn meginlandið, eins og ég gat um fyrr, og frá henni stafaði
niestum krafti um alla Vestur-Evrópu. Því að líf kaþólsku kirkj-
unnar var þá frekar dauft. Telja góðir sagnfræðingar, að vart
hafi mátt á milli sjá um eitt skeið, hvor yrði miðstöð vestur-ev-
ropskrar kristni, Armagh klaustur á írlandi eða Rómaborg, eða