Búnaðarrit - 01.01.1937, Page 321
B Ú N A Ð A R R I T
301
kjarnfóður ef vetur lagðist snemma að eða snjóalög
urðu mikil. Þeir urðu að taka afleiðingum af ásetn-
ingi og harðindu.m, hverjar sem þær urðu. Efnaðir
menn og l)elri bændur kappkostuðu líka að sal'na heyj-
um, komast í l'yrningar, eins og ]>að var kallað. Leið-
írnar að Jiessu takmarki voru l'jórar: að leggja mikla
vinnu í heyskap, setja varlega á vetur, nota vel beit og
spara fóðrið, svo sem unnt var. Var þá almenn skoð-
un, að betra væri bónda að dræpist kind og kind al'
megurð, en að gefa upp heyin. Aðrir gengu það lengra
að kalla það hagsýni, jafnvel nauðsynlegar kvnhætur,
að láta það rýrasta af fénu drepast að vorinu. Það
þyldi ekki nógu vel harðréttið og ætti því að hverfa úr
stofninum. Þessári skoðun hefir þorrið fylgi síðustu
mannsaldrana, en ])ó er hún ekki enn aldauða, svo
skammsýn sem hún er og ranglát.
Fyrstur manna, sem ég veit um að hafi andæft þess-
íiri gömlu skoðun með orðum og eftirdæmi, var Páll
lögmaður Vídalín í Víðidalstungu. Þegar hann átti
að gera tillögur um viðreisn l)jargræðisvega Islend-
inga, þá benti hann á hallæristryggingarnar sein það
er fyrst yrði að treysta. Ef þær hiluðu félli húféð og
fólkið þegar á eftir. Þær væri því sá grundvöllur sem
aðrar umbætur atvinnuveganna yrðu að byggjast á.
Hann staklc upp á því, að amtmönnuin væri gert að
skyldu að fyrirskipa sýslumönnum að hafa strangar
gætur á ásetningi bænda, með aðstoð hreppstjóra sinna.
El' einhverjir óhlýðnuðust boðum þessara yfirmanna
sinna, þá mætli hegna þeim með hýðingu eða jafnvel
'hegningarhúsvinnu ef miklar sakir væru. Flestum mun
nú finnast að ekki sé rétt að refsa mönnum fyrir að
lenda í heyþroti, og tel ég víst, að þó svo þung viður-
lög hefðu verið sett, þá liefði það orðið árangurslítið.
Úg held að því hafi Páll lögmaður lagt þetta til, að
hann hafi lalið ])að glæp af bændum, að setja svo ó-
gætilega á vetur, að allt gæti fallið ef vetur yrði harð-