Uppeldi og menntun - 01.01.2007, Blaðsíða 34

34
félagi og fjölskyldumynstri sé brýnt að byggja samstarf heimilis og skóla á þörfum
fjölskyldunnar sem á börn í skólunum núna í stað þess að horfa til fjölskyldunnar sem
átti börn í skóla á síðustu öld.
Af ofangreindu má sjá að full þörf er á að vinna markvisst að því að laga samstarf
heimila og skóla að þörfum þeirra nemenda, foreldra og kennara sem tilheyra skóla-
samfélagi dagsins í dag og finna leiðir sem ná til allra fjölskyldna og skila árangri í lífi
og námi nemenda og starfi skólans.
Nokkrar rannsóknir á samstarfi skóla og fjölskyldna á Íslandi hafa verið gerðar á
síðasta áratug, flestar sem lokaverkefni í meistaranámi (Áslaug Brynjólfsdóttir, 1998;
Birna María Svanbjörnsdóttir, 2005; Elín Thorarensen, 1998; Elísabet Svavarsdóttir og
Ólafur Guðmundsson, 1996; Erna Björk Hjaltadóttir, 2003; Kristinn B. Guðmundsson,
1995). Ekkert íslenskt rannsóknarverkefni hefur verið unnið með grunnskólakenn-
urum, foreldrum og nemendum um það hvernig kennarar og foreldrar geta sjálfir
þróað samstarfið. Þörf virðist því vera á að rannsaka hvernig starfsmenn skóla hér
á landi geti þróað gott samstarf við foreldra.
Í ljósi þessara aðstæðna var ráðist í þessa rannsókn. Í greininni er aðeins greint frá
hluta hennar. Í rannsókninni var stuðst við líkan og skrif Joyce L. Epstein um samstarf
skóla, fjölskyldna og samfélags (Epstein o.fl., 1997; Epstein, 2001; Epstein o.fl., 2002).
Hún hefur í mörg ár rannsakað og unnið með starfsmönnum skóla, foreldrum og
skólayfirvöldum að bættu samstarfi.
Samstarfslíkan Epstein skiptist í tvo meginþætti. Annars vegar eru tilgreind sex
svið sem samstarfið þarf að snúast um, en þau eru: uppeldi, samskipti, sjálfboðastörf,
heimanám, ákvarðanataka og samstarf við samfélagið. Hins vegar er vinnuferli eða
samstarfsáætlun sem felur í sér verklag í fimm skrefum sem skólar fylgja þegar þeir
þróa samstarf sitt við foreldra. Í þessari grein verður fjallað um vinnuferlið, skrefin
fimm, en umfjöllun um sviðin sex og framkvæmd samstarfsaðgerða Oddeyrarskóla
bíður annarrar greinar.
Megintilgangur rannsóknarinnar var að reyna starfsaðferðir Epstein og laga þær
að aðstæðum í íslenskum grunnskóla. Til að ná markmiðum rannsóknarinnar þurfti
þróunarverkefni sem stutt gæti starfsmenn skóla við að líta kerfisbundið á eigið starf
til að þróa og bæta samstarf sitt við fjölskyldur, og rannsókn á áhrifum þess. Til þess
var starfendarannsókn eðlilegt vinnulag vegna þess að slík rannsókn sameinar íhlut-
un sem miðar að umbótum og auknum starfsþroska og rannsókn á áhrifum íhlut-
unarinnar eða umbótastarfsins. Markmið rannsóknarinnar féll undir rannsóknarsnið
starfendarannsókna (action research) (McNiff, Lomax og Whitehead, 1996).
Í greininni verður farið nokkrum almennum orðum um samstarf heimila og
skóla, samstarfsáætlun Epstein og fimm skref hennar. Gerð er grein fyrir þeim hluta
rannsóknarinnar sem tekur til samstarfsáætlunarinnar, rannsóknarspurningum og
aðferðafræði. Í niðurstöðukaflanum verður fjallað um helstu niðurstöður þróunar-
verkefnis um samstarfsáætlun Epstein í Oddeyrarskóla og hvernig skólanum gekk að
fylgja eftir fimm skrefum hennar. Greininni lýkur á umræðu um niðurstöðurnar.
„FANNST ÉG GETA SAGT ÞAÐ SEM MÉR LÁ Á H JARTA …“