Iðunn : nýr flokkur - 01.03.1927, Side 93

IÐUNN
87
Ritsjá.
Er eliki sem maður sé í einu vetfangi horfinn í baðstofuna,
heyri vindinn gnauða á þakinu, snarkið í eldinum, sjái þau í fölu
eldskininu og hlýði á tal þeirra?
í kvæðinu „Að starfi" dáir skáldið slarfið og starfsgleðina og
lýsir hinum blessunarríku ávöxtum þeirra. Hafa íslenzk skáld ekki
nú um langan aldur ort um starfið yfirleitt. — Eru þetta orð í
tíma töluð, þar er fjölda karla og einkum kvenna í kaupstöðum
landsins þykir sómi að iðjuleysinu.
Skáldið lýsir skyldleika andlegrar iðju og Iíkamlegrar. Þær eru
af sömu uppsprettu og leita að sama ósi:
Hvort sem eg æskuóð
yrki af sannri hvöt,
eða eg yrki vel
ógróinn moldarflöt,
fossar í funheitt blóð
fagnaðarkendin sterk. —
Göfgasta gleði í sál
gefur mér unnið verk.
Vitmaður mikill, Sigurður Guðmundsson skólameistari á Akur-
eyri, hefir í einni af hinum stórmerku skólaslitaræðum tekið þetta
efni til íhugunar. Sýnir hann fram á að ljóð, listaverk og yrking
larðar eigi rót sína að rekja til sama hugarreits, hversu nauðsyn-
legt sé að yrkja, skapa verðmæti. (Sjá Skýrslu um Gagnfræða-
skólann á Akureyri 1923 1924).
)óhannes ræðst í þá bragþraut, að yrkja háttalykil undir fimm-
tiu fornháttum. Hefir enginn núiifandi Islendingur gert það svo
kunnugt sé. Hafa íslendingar ort fjölda slíkra háttalykla, alt frá
Þeim Rögnvaldi kala og Snorra. Eru 18 slík háttatöl og háttalykl-
ar þekt eftir nafngreinda höfunda eða safnað af þeim. (Sjá Jón
Þorkelsson: Om Digtningen paa Island i det 15. og 16. Aarhun-
drede, Köbenhavn 1888, bls. 243). Er þetta þá hinn 19. háttalykill.
Tekst honum einkarvel, eftir því sem krafist verður um slíka
bragþraut. Er hann hið fyrsta skáld, er yrkir slíkan háttalykil, án
þess að viðhafa kenningar sér til hægðarauka. Er höf. geysirím-
bagur. Má það furðu gegna, að jafnvel hittist að stuðul eða höf-
uðstaf vanti.
Af sögulegutn kvæðum er „Melkorlta" bezt, sem sýnir oss til-
finningar kristnu konungsdótturinnar, Melkorku, úr menningarland-