Morgunn - 01.06.1985, Blaðsíða 11

Við tækið, sem hann stjórnar, eða jafnvel hvort hann sé
nokkur til.
Þrjár meginkenningar eða tilgátur eru einkum til um
það efni nú á dögum:
1. Efnishyggjukenningin (The mechanistic theory), sem
aðeins viðurkennir tilvist efnis og orku. Maðurinn er fyrst
og fremst það, sem hann étur. Hin andlega starfsemi og
persónuleiki er framleiðsla heilans og honum algerlega háð
og bundin. Þar er enginn bílstjóri. Meðvitundin mundi nán-
ast svara til bílljósanna, sem slokkna, þegar drepið er á
vélinni.
2. Samfylgdarkenningin (The psychosomatic theory).
Starf meðvitundarinnar og heilans fylgist að, eru tvær
ósundurgreinanlegar hliðar á sama veruleika. Af því leiðir,
að þegar starf heilans hættir, er öll meðvitund og persónu-
leiki þar með að fullu úr sögunni.
3. Samskiptakenningin (The transmisson theory). Sál
mannsins er sjálfstæður veruleiki í nánum og gagnkvæm-
um samskiptum við efnislíkamann og stjórnar hugsun og
framkvæmdum okkar á meðan við lifum í þessum efnis-
heimi.
Tvær fyrri kenningarnar útiloka framhaldslíf einstak-
linganna og gera ráð fyrir því, að það sé mögulegt og jafn-
vel sennilegt.
Hér er, því miður, enginn tími til að ræða þessar kenn-
ingar hverja um sig og þau rök og líkur, sem fyrir þeim
hafa verið færð.
En hvaða kenningar, sem menn aðhyllast um samband
sálar og líkama og um það, hvort nokkur sál sé til, þá er
ekki unnt að neita þeirri staðreynd, að margvísleg áhrif
berast stöðugt til vitundar okkar frá umhverfinu. Þetta
köllum við einu nafni skynjanir. En skynjun segjum við
að verði með þeim hætti, að ákveðnir frumuhópar líkam-
ans, sem eru sérstaklega næmir fyrir vissum tegundum
áhrifa, flytja þau í gegnum taugakerfið til heilans og þar
hieð vitundarinnar. Þessi tæki nefnum við einu nafni skyn-
Morgunn
9