Ísfirðingur - 15.12.1965, Síða 4

4
ÍSFIRÐINGUR
HRISTJÍN JÓNSSON FRÍ GARÐSSTÖÐUM:
FERÐARABB ÚR SKYNDIFÖR
TIl SVlÞJÚBAB
Kristján Jónsson
Flogið til Stokkhólms.
Haustið 1920 dvaldi ég um
hálfs mánaðar skeið í Stokk-
hólmi. Ég lá þar yfir síldar-
farmi, sem lent hafði í all-
ómildum höndum. Gekk treg-
lega að finna kaupanda að
síldinni, og tókst raunar ekki
nema að mjög litlu leyti að
koma síldinni út. En það er
önnur saga, sem ekki verður
rakin hér.
Ég gerði mér far um að
kynnast nokkuð borginni, eftir
því sem tími vannst. En margt
átti ég eftir að sjá, einkum var
mér hugleikið að koma til
Uppsala, en aldrei varð úr því.
Þegar ég kvaddi Stokkhólm
sagði ég við sjálfan mig:
Hingað verð ég að koma
aftur! Þetta hálfkveðna loforð
hefur síðan geymst í huga
mér, skotið upp öðru hvoru,
en tækifærið ekki gefist.
í síðastliðnum september
auglýsti Flugfélag íslands
nokkuð lækkuð fargjöld, á
farmiðum, sem gilda skyldu
um Oslo — Stokkhólm —
Gautaborg, fram og aftur.
Leist mér þetta tilvalin
skyndiferð, og afréð að nota
nú tækifærið.
Færði ég síðan í tal
við nokkra kunningja mína
um að lyfta sér upp og slást
í förina.
Þeir munu hafa verið
skyldir í hugsumarhætti
konunni, í hinni miklu bók,
sem hafði áhyggjur og um-
svif út af mörgu. Kváðust
þeir ekki mega hverfa frá
skyldustörfum sínum. Má það
máske ekki lasta, en fellur þó
ekki að öllu í minn smekk.
Hefi ég þar í huga ummæli úr
merkri bók: „Ekkert er eins
óforsjált og of mikil for-
sjálni“.
Engan veginn vil ég halda
því fram tað ég hafi gegnt
hlutverki Maríu.
Ekki vildi ég þó hverfa frá
áformi mínu og afréð að fara
einn míns liðs, end bjóst ég
við samfylgd, einhverra Reyk-
víkinga, — sem mér brást
þó. Tvær ungar húsfreyjur af
Isafirði, Guðrún Gísladóttir og
Sigríður Gunnarsdóttir, sá ég
koma upp í vélina. Þær ætluðu
til London um Kaupmanna-
höfn, en urðu þess nú
varir að hafa lent í skakkri
vél. — Þetta var um rétta-
leytið. Kom mér í hug að hér
hefði gerst svipað og gerist oft
í fjárréttum, að dregist hefði í
skakkan dilk . Þetta kom þeim
þó ekki að sök. Þær náðu til
London seint um nóttina frá
Oslo um Kaupmannahöfn.
Flugvél okkar hóf sig upp
af Reykjavíkurflugvelli um
tvöleytið, hinn 17. september.
Bjart var yfir, sólfar á
blettum, þokuslæðingur á
fjöllum hið efra og suður um
hafið og Heiðmörkina. Brátt
glitti í blásvart Kleifavatnið,
umlukt dökku hrauni. — Að
vörmu spori sást Þingvalla-
vatn í fjarlægð. Hvítá og
Ölfusá birtust brátt, sem
silfurgrátt band á dauf-
grænum feldi. Síðan Rangár-
nar báðar, Markarfljót skol-
grátt og „Landeyjar blika við
blakkan sand“. — Græn túnin
á Suðurláglendinu skera sig
vel úr sölnuðu graslendinu eða
dökku hrauni. Vestmanna-
eyjar eru huldar þunnri þoku-
slæðu, og nágranni þeirra,
Surtur, hvílir undir sömu á-
breiðu. Ung norsk háskóla-
kona, sem dvalist hafði á Is-
landi um skeið, situr gagnvart
mér, og horfir vökulum augum
yfir Suðurlandið og spyr um
jöklanöfnin.
Langjökull í fjarska, Eyja-
fjallajökull nær og síðar Ör-
æfajökull, skjóta kolhnum í
blátt loftið. — Þar með hvarf
landið sjónum.
Stöku sinnum glittir í dökk-
blátt hafið, en oftast flogið
ofar skýjum. Ljósgrá skýja-
beltin liggja eins og bómullar-
felldur langt neðan við vélina.
Innan stundar birtist skerja-
garðurinn við suðurströnd
Noregs. Rökkurslæða leggst
yfir firði og eyjasund, en
skærum ljósum í þorpum
fjarðanna bregður fyrir í
löngum röðum. Hygg ég að við
höfum flogið inn Harðangurs-
fjörðinn. Eftir stuuta stund
segja ljósin okkur komna
austur yfir fjöllin. Brátt
birtist svo ljósadýrð Oslo-
borgar og fluvélin steypir sér
niður á völlinn. Mér bar að
skipta um vél í Oslo, og taka
S.A.S. vél til Stokkhólms um
kveldið, en þó var ekki talið
öruggt að við næðum í Stokk-
hólms-vélina. Það reyndist þó
betur en spáð var.
Þegar ég gekk niður úr flug-
vélinni var mér efst í hug að
taska mín lenti í réttri flug-
vél. — Hinar ágætu flug-
þernur fullvissuðu mig um að
ég mætti treysta því. -— Far-
þegarnir steypa sér niður í
flugvallarsalinn, og allir
virðast þeir hugsa hið sama..
■—■ Ekki má ég vera of seinn,
flugvélin bíður ekki,-— Mér
ógnaði hinn langi gangur flug-
byggingarinnar, hygg hann
um 200 metra frá að af-
greiðslusal. Mátti ég hafa mig
allan við að fylgjast með hinu
yngra, léttstíga, fólki. Húsa-
kynni þama á Fornebu- flug-
velli, eru talin veglegustu á
Norðurlöndum. Kastrup-völl-
urinn við Kaupmannahöfn og
flugvellir Stokkhólms, Ár-
valda og Bromma standa þar
að mér virðist,- talsvert að
baki. — Við náðum auðveld-
lega í Stokkhólmsvélina. Gat
ég fengið mér hressingu í
veitingasalnum meðan beðið
var.
Aftur var lagt af stað úr
ljósheimi Oslóar. Ferðin til
Stokkhólms tók 45 mínútur.
1 vélinni tók ég að hugleiða
hvernig ganga myndi að fá
inni á gistihúsi um nóttina í
Stokkhólmi. Ég hafði að vísu
pantað gistipláss á Reykja-
víkurflugvelli, en stundum
reynist ógerlegt að sinna
slíku með stuttum fyrirvara.
Við lentum á Árvalda flug-
velli kl. um hálf níu. — Stór
bifreið flutti farþegana á
skrifstofu S.A.S. í Stokkhólmi.
Það er langur vegur. Af-
greiðslumaðurinn þarna, kann-
aðist við skeytið frá Reykja-
vík. Hann kvaðst hafa útvegað
mér gistingu á Sjöfartshóteli.
Beið þarna bifreið, sem tók
okkur þrjá á gistihús þetta.
Þegar ég var seztur í her-
bergið var klukkan mín hálf
tíu aðeins. — Lagðist ég nú
ánægður til svefns, eftir langt
ferðalag á stuttum tíma og
ekki erfitt.
Viðdvöl í Stokkliólmi.
Áður en ég tók á mig náðir,
sendi ég Kristjáni Sturlaugs-
syni frá Múla, sem nú var ný-
lega setstur að í Stokkhólmi,
skeyti um að hitta mig á gisti-
húsinu. Um tíuleytið morgun-
inn eftir birtist Kristján í
herbergisdyrunum, og varð ég
komu hans næsta feginn. Er
við höfðum spjallað saman
stundarkorn bauð Kristján
mér til hádegisverðar í mat-
sölu í Samvinnusambands-
byggingunni þarna á næstu
grösum. — Þar er raunar
nokkuð svipað snið á her-
bergjaskipan og í Bændahöll-
inni, en miklu tilkomuminna.
Byggingar Samvinnu-sam-
bandsins eru handan við
Svelginn (Slussen) þar sem
Lögurinn steypist í Eystra-
salt í stríðum straumi, er
nefnist, minnir mig , Norr-
ström.
Að máltíð lokinni skund-
uðum við Kristján út í borg-
ina — þoka var yfir og
nokkurt úrfelli. Fórum við
víða um gamla borgarhlutann,
og áttaði ég mig þar brátt,
því nálægt Drotningargötunni
hafði ég áður haldið til í
litlu gistihúsi. All miklu hefur
þó verið bylt til síðan ég
ráfaði þarna um fyrir 45
árum. Stórt gistihús „Conti-
nental“ var nú horfið, en nýtt
risið á grunni þess. Hin veg-
lega Klarakirkja trónar ennþá
þarna yfir. En í námunda við
hana er risin verzlunarhöll
mikil, venjulega nefnt P.P.,
víst hin langstærsta á Norður-
löndum. Þar eru vörubúðir á
fjórum hæðum, en húsið sjálft
mun vera 200—300 metra
langt. Rafmagnsstigar eru um
allt, sem viðskiptamenn líða
um í stórum hópum. — Full-
yrt er að í þessu verzlunar-
bákni fáist allar vörutegundir,
sem seldar eru í búðum, auk
stærri véla og bif reiða. Krist j án
Sturlaugsson fræddi mig um
það að fyrirtæki þetta hefði
eitt árið greitt 25 miljónir kr.
í skatta. Þarna í gömlu borg-
inn eru götur mjög þröngar
og næsta villugjarnt ókunn-
ugum.
Loks komum við í forsal
Sönghallarinnar og fékk ég
þar aðgöngumiða að hljóm-
leikum um kvöldið. Kristján
hafði ráðstafað handa sér
kveldinu og sunnudeginum.
Þarna var stórfenglegur sjón-
og hljóðfæraleikur á ferðinni.
Nebúkadnezer eftir tónskáldið
Verdi. Leikurinn var ákaflega
áhrifamikill. 72 manna sveit
fyllti húsið voldugum hljóm-
um. — Ég var að virða
söfnuðinn fyrir mér þarna. —
Þetta sýndist miðstéttarfólk,
vel klætt en viðhafnarlaust. ■—
Mér fannst kvenþjóðin þarna,
samt ekki jafn fín í tauinu
og fyrir rúmum 40 árum.
Daginn eftir, sunnudaginn
18. sept. fór ég á Skanzinn,
sem er nokkurskonar þjóð-
garður og fremst byggðasafna
á Norðurlöndum. Þar hafði ég
komið áður, en haft of stutta
viðdvöl. Nú virtist mér hér
allt fullkomnara. Sólfar var
um daginn og sá vítt um
borgina af útsýnishæðum.
Komu mér í hug Ijóðlínur úr
kvæði Einars Benediktssonar:
„Stokkhólmur langt þar sem
augað eygði
á ystu forvöð múrana teygði,
með blikandi hafsöltum
borgarálum,
borin til aðals af landi og sjó“.
Þarna eru í heilu lagi bónda-
bæir, stærri og smærri, flestir
frá 17. 18. og 19. öld. — Má
lesa þama hibýlasögu Sví-
þjóðar í gegnum aldirnar.
Ekki hafa húsakynnin í sveit-
unum þar verið burðug, á fyrri
öldum og litlu skárri en á ís-
landi. Kvikfénaður var þama
í girðingum af ýmsu tagi. Sá
ég þar eina íslenzka kind.
Hér er því harla margt að
skoða og fræðast um. Er ekki
rúm né skilyrði til að lýsa
þessu fjöbreytta byggðasafni
frekar.
Hvarvetna gengu stúlkur
klæddar þjóðbúningum úr
öllum landshlutum Svíþjóðar
um beina, Bökuðu vöflur og