Ísfirðingur - 15.12.1965, Blaðsíða 15

ÍSFIRÐINGUR
15
sínu móðurmáli, en það hefði
ekki gefist vel. Betra væri að
allt væri flutt á norsku eða
„skandinavisku" svo nefndri,
en það er t.d. danska borin
fram sem norska eða íslenska.
Þetta taldi hann að flestir
Færeyingar mundu skilja, en
síður íslenzku, og Norðmenn
mundu hvorki njóta færeysk-
unnar né íslenzkunnar. Þess
vegna hefði hann ákveðið að
tala norsku, það sem hann
segði sem formaður mót-
tökunefndar. Aðalræðumenn
Færeyinga mundu hafa sama
hátt á, tala dönsku eða norsku
eða eitthvað þar á milli.
Sá ég nú mína sæng upp
reidda. Ekki var um annað að
gera en reyna að flytja mál
sitt svo, að skiljanlegt yrði,
þó að engum léti það vel í
eyrum.
Sigurð Joensen kom nú
einnig til fundar við okkur.
Hann er hressilegur maður,
svipmikill og snjall í máli og
talar íslenzku eins og hinir.
Má að vísu heyra það, að
enginn þeirra er íslendingur,
en málið er þeim tiltækt. Páll
gekk í menntaskóla í Reykja-
vík og var þar skólabróðir
Ásgeirs Ásgeirssonar og Ólafs
Thors. En þeir D.P. og Sigurð
Joensen stunduðu háskólanám
í Damörku og tepptust í
Kaupmannahöfn til stríðsloka
1945. Höfðu þeir þar mikinn
félagsskap við íslenzka stúd-
enta, en minni við danska.
Ég notaði föstudaginn sem
bezt ég gat til þess að koma
saman ræðustúf á einhverju
norrænu máli eða mállýsku,
keypti mér norsk-danska orða-
bók til leiðbeiningar og nýlega
norska bók um Færeyjar
eftir rithöfundinn Nils Brant-
zeg.
Það stóð í dagsskrá mótsins,
að Norðmenn kæmu til Þórs-
hafnar kl. 14 en þeir hrepptu
slæmt veður, og seinkaði það
ferð þeirra. Komu þeir ekki að
bryggju fyrr en kl. 22. Hafði
ég því góðan tíma til að endur-
semja ræðuna og litast um í
Þórshöfn.
Þegar Normenn lögðu skipi
sínu að hafnargarðinum, var
mikill fjöldi Færeyinga
kominn þangað til að fagna
þeim og voru margir í þjóð-
búningum. Gengu Norðmenn
síðan á bryggju og sýndu þá
þegar nokkra þjóðdansa. Var
allur þorri Normanna í þjóð-
búningum, og voru þeir
allmjög sundurleitir eftir
héruðum, en allir skrautlegir
og vel bornir. Þjóðbúningur
Færeyinga er hins vegar sá
sami fyrir allar eyjarnar, þótt
hann geti að vísu verið með
nokkrum tilbrigðum.
Á hafnargarðinum blöktu
margir fánar, og skiptust þar
á norskir, færeyskir og ís-
lenzkir fánar, allir þrílitir,
rauðir hvítir og bláir og allir
með tvöföldum krossi. Voru
þeir hafðir þar uppi á hverjum
degi meðan mótið stóð.
Af bryggjunni var gengið í
skrúðgöngu til barnaskólans
í Þórshöfn, en þar var
haldin móttökusamkoma.
Henni stýrði Páll Patursson,
en aðalræðuna af hálfu
Færeyinga flutti skáldið
Hedin Brú. Ávörp voru flutt
af Normönnum og ég flutti
kveðju frá Islandi og afsökun
fyrir aumri þátttöku.
I Þórshöfn var gott veður
þennan dag, og kvöldið var
milt ok kyrrt. Færeyjar tóku
mjúklega við gestum sínum,
og yfir Þórshöfn lá yndi
sumamæturinnar, þegar
gengið var frá barnaskólanum.
Á sunnudaginn var guðs-
þjónusta í Þórshafnarkirkju
kl. 11. Færeyskur prestur
þjónaði fyrir altari, en
prédikun flutti norski prestur-
inn Harald Hope, sem komið
hefur 6 sinnum til íslands og
mörgum Islendingum er að
góðu kunnur. Var ræða hans
fagur gleðiboðskapur og ágæt-
lega fluttur.
Við hlið mína í kirkjunni
sat færeysk kona, sem ég veit
engin deili á. Hún lagði stund
á að halda sálmabók sinni
þannig, að ég sæi sem bezt
á hana. Raunar söng ég ekki
þar heldur en annars staðar,
en mér þótti gott að geta
fylgzt með því, sem verið var
að syngja. Og þar sá ég og
heyrði þessa bæn í sálmi
eftir Mikkjál á Ryggi:
„AI upp mann og moy
við sið og sóma,
Gev teim mót og magn
og vit til dóma.“
Auðvitað var þetta í fyrsta
sinn, sem ég sá færeyska
sálmabók, en það eru heldur
ekki mörg ár, síðan Færeying-
ar sjálfir sáu hana í fyrsta
sinn og danska sálmabókin
hvarf úr kirkjunum. Ég hef
síðan séð, að í þessari sálma-
bók eru margir sálmar þýddir
úr íslenzku, og hafa sumir
þeirra lítið breytzt í þýðing-
unni. Þar eru t.d. þessi vers
úr ' nýárssálmi Matthíasar
Jochumssonar:
„Hvat boðar nýárs signað sól?
Hon boðar náttúrunnar jól.
Hon birtir lív, hon gevur ráð,
Hon Ijómar heit av Drottins
náð.
Hann hoyrir stormsins hörpu-
slátt.
Hann hoyrir barnsins anda-
drátt.
Hann hoyrir sínum himni frá
Hvört hjartaslag tétt foldum
á.“
Klukkan 4 síðdegis á sunnu-
daginn hófst útisamkoma á
Skansinum. Þar er gamalt
virki á höfða ;austan við aðal-
bæinn í Þórshöfn. Hafnar-
garðurinn er vestan undir
höfðanum og meðfram honum
hggur vegurinn ofan úr bæn-
um fram til skipanna, —
skemmtileg leið en stundum
nokkuð þröng, ef umferð er
mikil af mönnum og bílum.
En út á Skansinn verður
gengið eftir hæðargötu innan
úr bænum, en þangað má líka
ganga beint af hafnargarðin-
um.
Magnús Heinason lét hlaða
virkisveggina á höfðanum um
1580 og flutti þangað fall-
byssur til að verja staðinn.
Magnús er þjóðhetja Færey-
inga, en hann var mikill sæ-
garpur, kaupmaður og víking-
ur. Hann friðaði eyjamar
fyrir sjóræningjum, sem áður
höfðu verið þar tíðir gestir.
En hann mun hafa verið ráð-
ríkur og tiltektasamur og
eignaðist óvini í Danmörku.
Einn af þeim komst til mikilla
valda á bernskuárum Krist-
jáns 4. Það var Kristófer
Valkendorf, sem m.a. var
hirðstjóri yfir Islandi. Hann
náði Magnúsi á sitt vald í
Danmörku, bar á hann margar
sakir, lét dæma hann til dauða
og höggva þegar í stað. Sag-
an segir, að þegar Magnús var
leiddur að höggstokknum og
bundið fyrir augu honum, hafi
hann rifið klútinn frá augun-
um og mælt: „Komið hafa
sverðseggjar fyrir augu mín
áður, en skjálf þú eigi, böðull,
er þú höggur saklausan
mann.“
Segja má, að önnur þjóð-
hetja Færeyinga sé Nólseyjar-
Páll. Hann var sjógarpur
mikill og átti heima í Nólsey,
sem blasir við af Skansinum
og liggur úti fyrir Þórshöfn
og skiptir sjónum í tvær
skipaleiðir, aðra til suðurs, en
hina til norðurs og austurs.
Páll var uppi um aldamótin
1800, smíðaði allstórt þilskip
og vann á því ýmis afrek á
styrjaldarárum. Auk þess var
hann skáld gott og orti eink-
um skopkvæði, sem jafnframt
voru ádeilukvæði. Er Fugla-
kvæðið þeirra frægast. En þar
teflir hann fram sjálfum sér
og ýmsum samtíðarmönnum í
fuglsgervum. Er hann sjálfur
tjaldurinn, og hefur sá fugl
síðan orðið að nokkurs konar
tákni fyrir frelsisbaráttu Fær-
eyinga. Nólseyjar-Páll fórst
með skipi sínu árið 1809, rúm-
lega fertugur að aldri.
Útisamkoman á Skansinum
var hin skemmtilegasta.
Brekkan undir virkisveggnum
og flötin fyrir neðan hana
voru nýlega slegnar, og lá
heyið hálfþurrt og ylmandi í
flekkjum til hliðar við aðal-
samkomustaðinn. Léttskýjað
var og oftast sólskin, logn var
á og hlýtt í veðri. Mikill f jöldi
fólks kom á Skansinn, ungir
og gamlir, því að gott var að
vera úti og gleðjast með glöð-
um.
Páll Patursson stýrði sam-
komunni skörulega og kynnti
þau atriði er á dagskrá voru.
Fyrsti ræðumaðurinn var
Norðmaðurinn Olav Rytter,
útvarpsmaður og skáld gott.
Ræddi hann um Færeyinga og
Norðmenn sem tvær þjóðir af
sama stofni. Dvaldi hann eink-
um við færeyska dansinn og
hvers virði hann hefði orðið
Norðmönnum, er þeir endur-
vöktu þjóðdansa sína.
Frá næstu ræðu var sagt á
þessa leið í Dagblaðinu, sem
kom út í Þórshöfn 6. júlí.
„Annar röðarin var Islend-
ingurin Guðmundur Kristjáns-
son, sum sagði frá, at teir
vóru ikki komnir mannsterkir
úr íslandi, tí hann var so vítt
hann visti einasti luttakarin.
Hann talaði um frændatjóð-
irnar Noreg, Föroyar, Island,
sum allar vóru sprotnar av
sama uppruna. Hann nevndi
tað, at hóast föroyingar komu
nógv til Islands, so kendu ís-
lendingar lítið til Föroyar og
leið teirra lá ofta longur
fram.“
Þriðju ræðuna hélt Sigurð
Joensen. Var hún einkar snjöll
og hressilega tekið á stórmál-
um samtíðarinnar. Lagði hann
áherzlu á það, að menn og
þjóðir mættu ekki glata sér-
kennum sínum í glaum og ysi
nútímans, og gott væri frænd-
um að finnast og minnast
sameiginlegra erfða.
Að loknum þessum ræðum
sýndu Norðmenn þjóðdansa.
Hátíðin á Skansinum. Norðmenn í þjóðbúningum. Lengst
til hægri Knut Fortun og við hlið hans Solveig Naustvik.
Á miðri myndinni er formaðurinn í Noregs Ungdoms-
Iag (með hægri hönd á lofti.)