Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.05.1929, Blaðsíða 8

18
TÍMARIT V. F. í. 1929.
islenska verkfræðings og liins yngsla. Svo ung er
verkfræðingsmentunin lijer í landi.
Hátíð þessi þótti fara hið hesta fram, skólanum
og öllum lilutaðeigendum til liins mesta sóma. Að
henni lokinni voru síðdegis fluttir 13 fyrirlestrar,
svo nóg var um að velja, því að ekki var tími til
lyrir hvern einstakan að lilusta á nema 2 eða 3.
Meðal annars gafst þá færi á að kynnast dugnaði
og þekkingu Finna á sviði vatnsvirkjunar, en þeir
liafa nýverið lokið byggingu risavaxins vatnsorku-
vers, 216 þús. liestorkur, við Imatra, stærsta vatnsfall
í Finnlandi, sem er eitt Iiið fullkomnasta á Norður-
löndum, og mætti verða okkur mjög til fyrirmyndar.
Liggja þaðan almenningsrafveitur í allar áttir um
suðurlduta Finnlands, mörg hundruð kílómetra að
lengd.
Næsti dagur var lokadagur mótsins og var þá
haldið til Helsingjaeyrar, en Austur-Asiufjelagið
hafði boðið eitt hinna nýtísku olíuvjelskipa sinna til
þeirrar farar. Eru Danir ekki að ástæðulausu mjög
hreyknir af þeim skipum, eklci síst fyrir þá sölc, að
danskir verkfræðingar hafa fyrstir fundið upp þessa
tegund skipavjela og mörg stærstu skipin eru smíð-
uð þar í landi.
Þegar til Helsingjaeyrar lcom, var haldið lil Krón-
borgarhallar og þar lialdinn lokafundur mótsins í
hinum gamla tígulega riddarasal. Bárum við þar
fram að síðustu, fulltrúar Norðurlanda, þakkir fyrir
viðtökurnar, en Norðmenn buðu til hins næsta móts
í Osló.
Yoru allir sammála um, að mót þetta liefði ver-
ið ánægjidegt og lærdómsríkt á marga vegu og
hefðu Danir sýnt hinn mesta höfðingsskap í öllum
viðtökum. Var þess óskað, að viðkynning norrænna
verkfræðiilga mætti stuðla að aukinni frjálsri sam-
vinnu í fullu hróðerni og jafnrjetti meðal Norður-
landaþjóðanna.
Geir G. Zoega.
Frá Alþingi 1929.
Frh.
Meðal mála þeirra, sem lágu fyrir síðasta þingi,
en ekki urðu útrædd, má nefna stjórnarfrumvarp
til laga um eignar- og notkunarrjett hveraorku.
Hafði frumvarpi þessu verið vísað til stjórnarinnar
á þinginu 1928, en hún setti það óbreytt aftur fyr-
ir þingið. Mun frv. hafa þótt lieldur ófullkomið i
þeirri mynd, sem það kom í, en þó munu gallarn-
ir ekki meiri en svo, að auðgert mun vera að laga
þá með tiltölulega litlum breytingum. Frv. gerir
ráð fyrir að notkun laugavatns og hvera verði
miklu víðtækari en verið hefir og leitast við að
tryggja almenningi notkun þessara hlunninda í
sama anda og vatnalögin tryggja almenningi hag-
nýtingu vatnsafls.
Nú verður ekki hveraorka hagnýtt í stórum stil
öðruvísi en með borunum, sem eru ærið kostn-
aðarsamar og að minsta kosti enn allóv’issar um
árangur. Þess vegna gerir frv. einnig ráð fyrir, að
liægt sje að veita þeim, sem þess eru megnugir,
einkaleyfi á tilteknu svæði til borunar og liagnýt-
ingar á þeirri liveraorku, sem fæst við borun. Þetta
einkaleyfi er líkt og námaleyfi samkvæmt náma-
lögum, en þó hetur búið um það, svo ekki er hægt
neinum að sitja á þessu einkaleyfi ónotuðu í gróða-
skyni. Ýmsum þingmönnum mun liafa þótt viður-
lilutamikið að heimila hverjum og einum, sem væru
þess megnugir, þannig lagað borleyfi, og ótlast að
fjöldi manna myndi reyna að ná i leyfi þessi og
taka til að bora viðsvegar, núverandi landeigend-
um til ama og óþæginda. Ekki mun þó ástæða til
að óttast þetta, af því að borun er ærið kostnaðar-
söm og óviss, svo að enginn leggur út i það, nema
sjerstaklega standi á, og er tæplega að húast við
því, að aðrir hori en bæja- eða sveitafjelög, í því
skyni að fá lieitt vatn til almenningsþarfa.
Einnig mun liafa þótt að frv. trygði ekki nógu
vel eignarrjett landeigenda á svæði því sem borun
væri leyfð. Mun auðvelt að lagfæra þetta, svo eng-
inn beri skaða af þótt frv. verði að lögum, þvi sá
er ekki tilgangur frv. að ræna neinum þeim rjetti,
er liann nú hefir, heldur aðeins að örfa liagnýt-
ingu hveraorkunnar, þar sem liún nú er ónotuð,
og liindra það að nokkur geti tafið þá hagnýtingu
þar sem liún annars væri orðin timabær. Þótt frv.
vrði ekki útrætt, mun það þó hafa stuðlað að því
að samþykt var að heimila landsstjórninni að
kaupa áhöld til jarðborunar, og er þess að vænta,
að þau tæki verði liagnýtt vel og viturlega, svo
að hagnýting jarðhitans geti tekið skjótum fram-
förum hér á landi.
Frv. til laga um raforkuveitur til almennings-
þarfa utan kaupstaða var þingmannafrv., er vísað
var til ríkisstjórnarinnar. Það gerir ráð fyrir að
landsstjórnin styrki almennings-rafveitur um sveit-
ir, á þann hátt að leggja þeim styrk til línulagninga,
i þvi skyni að rafveitan verði úr þvi fjárliagslega
trygg, en strjálbýlið er svo mikið, að án styrks er
tæplega þess að vænta, að almenningsrafveitur
komist á i náinni framtið. Það munu flestir á einu
máli um það, að mál þetta er ákaflega þarft, og