Ljósmæðrablaðið - 15.06.2005, Blaðsíða 11

Óneitanlega erfitt að ráðleggja jjölbreytilegt matarœði með 5 ávexti oggrœnmeti á dag ífá-
tœklegu úrvali verslana.
sama skapi er markmið heilbrigðis-
þjónustunnar að allar fæðingar fari
fram á sjúkrahúsum og það markmið
hefur nánast verið uppfyllt. Sem svar
við þessu er nú rekin mjög íhaldssöm
flutningsstefna fyrir konur í áhættuhóp-
um og þeini ráðlagt að fara til Nuuk til
að fæða. Það er hins vegar hægt að setja
spurningamerki við hvernig þessir á-
hættuhópar hafa verið skilgreindir. T.d.
eru frumbyrjur sem eru undir 16 ára og
yfir 35 ára á þessum lista sem og konur
sem hafa fætt oftar en 6 sinnum. At-
hyglisvert er að í ítarlegri rannsókn sem
var gerð fyrir nokkrum árum á upplifun
Grænlendinga sjálfra á eigin heilsufari,
lífsaðstæðum og heilbrigðisþjónustu
kom í ljós að rnikill munur er á því hvar
fólk í raun óskar eftir því að fæða og
hvar það svo fæðir. Rannsóknin leiddi
t-d. í ljós að þriðjungur ibúa í litlu þorp-
unum taldi eðlilegt að fæða heima eða í
sjúkraskýlinu í þorpinu en þrátt fyrir
það hafa fæðingar færst inn á sjúkrahús
af miklum krafti3. Skv. munnlegri
heimild Susanne Houd voru 3 heima-
fæðingar á Grænlandi á sl. ári., þannig
að ólíklegt er að hægt sé að kenna
heimafæðingum um hinn háa bama-
dauða í Grænlandi
Mér fannst niðurstaða þessarar rann-
sóknar afar athyglisverð og spurði því
flestar konur sem ég átti samskipti við
hvers vegna þær veldu að fæða á
sjúkrahúsinu. Þær horfðu yfirleitt á mig
uteð spurnaraugum og svöruðu því til
að þær kæmu á sjúkrahúsið til að fæða
því þær „ættu“ að gera það. Ég fékk
a.m.k. sterkt á tilfinninguna að konurn-
ar upplifðu ekkert sérstaklega sterkt að
það væri öruggara fyrir þær að fæða á
sjúkrahúsinu heldur en heima, þær bara
gerðu það vegna þess að þær ættu að
gera það. Mér virtist því hin svokallaða
úryggisumræða, sem heyrist hæst hér i
°kkar samfélagi þegar talið berst að
sjúkrahúsfæðingum, eiga lítinn þátt í á-
stæðunum að baki þess að grænlensku
konurnar í Tasiilaq lalla sér niður á
sjúkrahús til að fæða.
^rjár yndislegar
eskimóastelpur...
Ég var á fæðingavakt allan tímann minn
’ Tasiilaq og ég tók á móti þremur ynd-
'slegum eskimóastelpum. Þessar fæð-
'ngar gengu allar vel og mér fannst
konurnar vera í góðum tengslum við
sjúlfar sig, fóru inn á við og fæddu að
því er virtist fremur áreynslulaust. Að
Sama skapi hlökkuðu flestar konurnar
Ú1 fæðingarinnar þegar þær voru spurð-
ar í mæðraverndinni. Vissulega var
stundum ákveðinn kvíði í þeim, en til-
hlökkun var sterkari tilfinning. í viðtali
sem ég tók við Elísu, eina af græn-
lensku ljósmæðrunum, spurði ég hana
hvernig hún undirbyggi sig fyrir fæð-
ingar þegar hún væri kölluð til, en áður
höfðunr við rætt um öryggi og hræðslu
í fæðingum. Elísa svaraði:
Ég er nú eiginlega meira hrœdd við
hundana á leiðinni hingað á spítalann
en við sjálfa fœðinguna. En þegar ég
kem hingað þá skoða ég konuna og met
hríðarnar, en svo er það nú eiginlega
bara fjölskyldan sem hugsar um hana.
Einhver úr fjölskyldunni nuddar hana,
eða heldur við bakið á henni og svo
þegar þetta er orðið verra þá kem ég og
er með henni þegar hun fceðit. Stundum
vilja þœr alls ekki fá þetta nudd, finnst
það óþœgilegt. En þœr eru mikið á
ferðinni hér um gangana. Annars held
ég að grœnlensku konurnar ftnni ekki
eins mikið til, eða k\>arta ekki svo mik-
ið um verkina i sjálfrifœðingunni. Þetta
gengur yfirieitt vel.
Það kom nokkrum sinnum fyrir á
þessum mánuði að við höfðum konur
innlagðar með yfirvofandi fyrirbura-
fæðingu. Ein þeirra var loksins flutt til
Nuuk eftir að hafa verið veðurteppt í 3
daga í Tasiilaq. Það var skrítin tilfinn-
ing að vera með konu í yfirsetu gengna
tæpar 30 vikur með reglulega samdrætti
og allar flugleiðir lokaðar. í þessum að-
stæðum upplifði ég hins vegar mikla
sálarró hjá konunni sjálfri og starfsfólki
sjúkrahússins sem leiddi af sér að ég
sjálf varð róleg. Ég breytti sjálfri mér í
mónitor og skráði samviskusamlega
hjartslátt barns og hríðir móður á
heimagert línurit og „komst að því að
barninu virtist líða vel“. Önnur kona
sem var með fyrirvaraverki, vildi t.d.
undir engum kringumstæðum vera
lengur á spítalanum eftir að hún hafði
fengið stera og bricanyl í æð. Hún vildi
fara heim. Við Susanne sömdum við
hana að hún gæti farið heim ef ég kæmi
til hennar tvisvar í viku og hún myndi
hafa lágan þröskuld á því að koma ef
samdrættir myndu aukast. Þessi með-
ferð reyndist árangursrík, a.m.k. fæddi
þessi kona ekki barnið sitt fyrr en eftir
að ég var farin, þá gengin rúmar 37 vik-
ur.
Það er fremur algengur siður í Græn-
landi og almennt í ínúítamenningu að
foreldrar gefi börn sín í fóstur til for-
eldra eða náinna fjölskyldumeðlima.
Susanne sagði mér að u.þ.b. 10% barna
væru gefin í fóstur af þessum sökum.
Þessi siður þarf alls ekki að tengjast
bágum hag foreldra, heldur þvert á móti
sögðu konurnar mér að „mæður“ þeirra
gætu nánast krafist þess að fá ömmu-
barn númer tvö í fóstur. Af þeim þrem-
ur stúlkubörnum sem ég tók á móti áttu
til að mynda tvær þeirra að fara í fóstur
til ömmu og afa. Það er hins vegar á
stundum sem þessum, sem skilningur
milli ólíkra menningarheima sýnir tak-
markanir sínar. Það nísti hjarta mitt að
sjá mæðurnar miður sín yfir því að
þurfa að skilja við börn sín og gefa þau
í burtu og ég átti afar erfitt með að
sætta mig við að slíkt þyrfti að viðgang-
ast. En það var ekki mitt að dæma hefð-
ir og venjur ókunns samfélags, hefðir
Ljósmæðrablaðið únf 2005 11