Freyr - 15.04.1999, Síða 21

tveim leiðum. Á mynd er sýnt það
samhengi er eftir þessum dómum
fyrir þá dætrahópa sem voru í mati
að þessu sinni. Þar sést að samræm-
ið er þama gott á milli eins og raun-
ar ætíð hefur verið.
I sambandi við mjaltaathugun
hefur oft verið talað um að raun-
hæfara væri að láta eigendur meta
mjaltir með stigagjöf vegna þess að
oft væri verið að bera saman svo
líka gripi. Þetta var reynt á síðasta
ári þar sem umsjónarmönnum var
boðið að gefa einkunn ásamt röðun
um mjaltir. Þar kom í ljós að kýmar
vom þannig metnar betri en gerist í
kvíguskoðun. Einnig var nánast
fullt samræmi á milli röðunar og
þess mats sem þannig fékkst. Við
nánari skoðun gagna kom samt í
ljós það, sem ég raunar hafði ætíð
reiknað með við slíkt mat, að það er
mun ónákvæmara en röðun eins og
notuð er við mjaltaathugun. Skýr-
ingin á því er ofur einföld. Sjálf-
stæð stigagjöf umráðaðila verður
aldrei samræmd á þann hátt að við-
unandi sé á annan hátt en þann að
binda niður skala eins og gert er við
röðun í mjaltaathugun. Að fengnum
þessum niðurstöður hefur verið
rennt enn styrkari stoðun undir það
að besti kostur, sem við eigum til
að meta þennan eiginleika með hóf-
legum tilkostnaði, er að nota þær
aðferðir sem notaðar hafa verið, þ.e
leggja áherslu á mjaltaathugunina.
Það sem hefur verið viss galli við
framkvæmd mjaltaathugunarinnar
síðari ár er að frá of mörgum búum
berast niðurstöður of seint og vil ég
biðja bændur að bæta úr þessu á
næstu árum.
Þegar niðurstöður mjaltaathug-
unarinnar eru skoðaðar, en þær eru
sýndar í töflu 1, kemur í ljós að
þessi hópur fær sem heild ffemur
jákvætt mat og meðaltal þeirra
bendir til að þessar kýr standi í
þessum eiginleika framar meðal-
kúnum. Auk röðunarinnar er leitað
umsagnar um ýmsa mjaltagalla sem
yfirleitt má lesa fjölmargar upplýs-
ingar frá. Lekar kýr eru ekki al-
gengar í þessum afkvæmahópum
og aðeins dætur Hvamms 92012
sýna hátt hlutfall slíkra gripa eða
17%. Kýr sem eru þungar í mjölt-
um er helst að fínna meðal dætra
Myrkva 92011 og Tengils 92026.
Mismjaltir eru, eins og ætíð áður,
alvarlegasti gallinn sem fram kem-
ur í mjöltum. í eftirtöldum af-
kvæmahópum fer tíðni kúa sem
taldar eru mismjalta yfir 20% sem
verður að teljast of mikið: Púka
92002, Galmars 92005, Myrkva
92011, Sudda 92015, Jarps 92016,
Freks 92017, Geysis 92023 og
Skugga 92025.
Þegar niðurstöður mjaltaathug-
unar eru skoðaðar sést að tveir
dætrahópar fá í röðun langbestan
dóm, með 2,41 að meðaltali, en
það eru dætur Poka 92014 og
Tjakks 92022. Þessi niðurstaða er
fyrir dætur Poka í algeru samræmi
við kvíguskoðun vegna þess að þar
fengu dætur hans hagstæðast með-
altal um þennan eiginleika en dæt-
ur Tjakks eru þar einnig með góð-
an dóm. Þá eru dætur Smells
92028 með ákaflega hagstæða nið-
urstöðu eða 2,57 í röðum að með-
altali og sá hópur, ásamt dætrum
Poka, eru með besta dóma í kvígu-
skoðun um eiginleikann. Allt eru
þetta því naut sem virðast gefa kýr
með sérlega góðar mjaltir. Önnur
naut sem einnig fá mjög hagstæða
röðun eru: Hvellur 92006, Koti
92008, Hvammur 92012, Beri
92021, Bjarmi 92030 og Vetur
92031. í raun verður ekki sagt að
neitt naut fái afleitan dóm um
þennan eiginleika að þessu sinni.
Júgurhreysti
Síðustu ár, eftir að ákvæði um
frumutölu í mjólk voru verulega
hert, hefur athygli beinst í auknum
mæli að júgurhreysti kúnna. Veru-
legur hluti af förgun kúnna er orðin
vegna júgurheilbrigði kúnna. Ákaf-
lega margir þættir hafa þama áhrif.
Einn þeirra er vafalítið erfðaþáttur,
þó að allar erlendar rannsóknir sýni
að sá þáttur sé hlutfallslega lítill í
samanburði við marga af umhverf-
isþáttunum.
Hér á landi er engin skipuleg
skráning sjúkdóma eins og þekkist
á hinum Norðurlandanna, sem þar
leggja gmnn að mati á júgurheil-
brigði. Ýmsar upplýsingar em samt
fyrir hendi sem nota má til að reyna
að fá mat á þennan þátt. í fyrsta lagi
em mælingar á fmmutölu mjólkur
hjá kúnum sem tvímælalaust má
nota sem óbeinan mælikvarða á
júgurheilbrigði. Þá koma frarn í
skýrslum upplýsingar um förgun
kúa vegna júgurbólgu. Þá er við
mjaltaathugun spurst fyrir um
júgurbólgu hjá kúnum.
Þegar þessum mismunandi þáttum
er raðað saman þá fæst að vonum
ekki nema takmarkað samræmi á
milli þessara mismunandi þátta. Á
mynd 5. er sýnt samband milli júgur-
bólguhlutfalls samkvæmt mjalta-
athugun og meðaltals úr frumutölu-
mælingu hjá dætrahópunum. Þama
sést greinilega ákveðið samræmi en
um leið umtalsverð frávik. Vafalítið
er meginskýring þeirra að þessar kýr
em á mjög breytilegum aldri í hinum
mismunandi hópum. Sá þáttur hefur
Frumutal - júgurbólga

150
200
250
Frumutal
300
350
Mynd 5. Samhengi frumutölu ogjúgurbólguhlutfalls hjá einstökum dætrahóp-
um undan nautum í árgangi frá 1992.
FREYR 4/99 - 21