Freyr - 01.05.2001, Blaðsíða 10

Mynd 3. Dæmigert runmgshus, onnur hus eru yfirleitt ekki a sauðfjarbuum.
flutt út með miklum útflutnings-
bótum. Afleiðingin varð meðal
annars sú að verð á kindakjöti í
Mið-Austurlöndum féll úr 70 þús.
íkr./tonn í 28 þús. íkr./tonn. Enn-
fremur varð þeim tíðrætt um vemd-
artoll Bandaríkjamanna á lamba-
kjöt, sem settur var til þriggja ára,
en auk þess veittu stjómvöld nýjan
styrk til sauðfjárbænda sem nam
8,7 milljörðum kr., en í Bandaríkj-
unum eru um 6 millj. sauðfjár.
Kjötmat er ekki lengur lögbundið
í Nýja-Sjálandi (afnumið 1998), en
Meat NZ og kjötiðnaðurinn starf-
rækja „kjötmatsráð“, sem viðheld-
ur kjötmatsreglum, og langflest
fyrirtækin halda áfram kjötmati eft-
ir þeim reglum.
Skipulag útflutnings
Svo sem fram er komið em það
einstök fyrirtæki í kjötiðnaði sem
annast útflutning allra kjötafurða.
Það er ekkert heildarskipulag að
öðm leyti en því að Meat NZ stýrir
nýtingu á kvótum. Fram kom að til
skamms tíma hafi undirboð á er-
lendum mörkuðum verið viðvarandi
vandamál, en nú sé kominn á friður
að þessu leyti og fyrirtækin gæti sín.
Samkeppni er hörð milli þeirra um
viðskipti við bændur og að mati
viðmælenda er „tryggð“ bænda við
einstök fyrirtæki ekki það mikil að
þeir færi ekki viðskipti sín þangað
sem hagstæðast er á hverjum tíma.
Þó em margir bændur sem eiga í
(Ljósm. Halla Eygló Sveinsdóttir).
þessum fyrirtækjum og skipta öðm
fremur við sín fyrirtæki.
Ráðgjöf og hagtölusöfnun
Meat NZ starfrækir ásamt ullar-
ráðinu (Wool Board) ráðgjafarþjón-
ustu (Economic Service), sem veitir
rekstrarráðgjöf og safnar hagtölum.
Rúmlega 20 ráðunautar starfa á
landsvísu og vinna m.a. þannig að
skipuleggja umræðuhópa bænda
með 20-25 rnanns í hverjum hópi.
Þessir hópar hittast á 4-6 vikna fresti
og bera saman bækur sínar. Fram
kom að bændumir væm fúsir til að
opna bækur sínar hver fyrir öðmm
og miðla af reynslu sinni.
Annar liður í starfseminni er að
velja eins konar „þróunarbú" (target
farms), sem eru dreifð um landið
(alls 24 sauðtjái- og nautakjötsfram-
leiðslubú). Samningar em gerðir við
þessa bændur og unnin áætlun til
nokkurra ára fyrir hvert bú þar sem
markmið eru sett um ákveðinn
árangur eða úrbætur. (Hliðstætt
fyrirkomulag er einnig í mjólkur-
framleiðslu á vegum Dairy Board).
Bændumir skuldbinda sig til að opna
reikninga sína og þama em reglulega
haldnir opnir dagar þar sem bændum
úr nágrannabyggð er boðið og farið
er yfir árangurinn, að hverju er stefnt
og hvemig til hefur tekist.
Allir bændur eru bókhaldsskyldir
og hagtölusöfnun byggist á því að
fylgst er nákvæmlega með rekstrar-
miðurstöðum á 545 búum (monitor
farms) árlega, þ.e. 3,3% af sauð-
fjár- og nautabúum. Búin eru valin
eftir tilviljun, þó þannig að dreif-
ingin sé hlutfallslega jöfn m.t.t.
bústærðar. Árlega er skipt út 15%
búanna og ný valin í staðinn til að
endurspegla þróun í greininni en
forðast þó tilviljunarkenndar sveifl-
ur. Hvert bú er heimsótt árlega og
auk þess safnað upplýsingum um
búfjárfjölda, frjósemi og innlegg á
viðeigandi tímum.
Að meðaltali fara tveir dagar í
heimsóknir og skýrslu fyrir hvert
bú, en við þetta vinna 13 manns,
þar af átta, sem fara milli búa.
Lokaorð
Það leikur enginn vafi á að Nýsjá-
lendingar standa ákaflega framar-
lega í öllu er viðkemur landbúnaði
enda landkostir sérlega vel til þess
fallnir. Hvað sauðfjárræktina varðar
er ljóst að þeir em að ná sér upp úr
þeim mikla öldudal sem landbúnað-
urinn fór í er styrkjum var hætt um
miðjan níunda áratuginn. í dag er
lögð aukin áhersla á fijósemi fjárins
(er þó ekki mikil enn) og kjötfram-
leiðslu en dregið hefur úr mikilvægi
ullarinnar. Eins og við ffamleiðslu
mjólkur er reynt að halda kostnaði
niðri eins og mögulegt er og vinnu-
hagræðing skipar háan sess hjá ný-
sjálenska sauðfjárbóndanum. í raun
var aðdáunarvert að fylgjast með
notkun þeirra á fjárhundum þar sem
einn maður stjómaði allt að 6-7
hundum í einu.
Nýsjálenskur landbúnaður er
ákaflega ólíkur því sem gengur og
gerist hérlendis enda veðurfar gjör-
ólíkt. Hins vegar er hugsunarháttur
bænda, hvar sem er í heiminum,
ávallt keimlíkur og eftir á hyggja er
æði margt sem læra má af andfætl-
ingum vorum. Kostnaðarvitund, af-
köst og nýting vinnuafls, landnýt-
ing og bústjóm, notkun verktaka og
aðfanga, vinnuhagræðing. Þetta
hugsar nýsjálenski bóndinn stöðugt
um enda hefur hann ekki fast í
hendi hvað hann fær fyrir vömna -
hann veit hins vegar að það kostar
sitt að framleiða hana!
10 - f R€VR 6-7/2001