Freyr - 01.11.2002, Síða 15

vegið meðaltal nái umræddum
mörkum á vaxtarskeiðinu. Ekki
er ósennilegt að fjölbreytilegt
gróffóður í stað einhæfs auki átið
og þar með vöxtinn. Að minnsta
kosti sýna tilraunir með íslensku
mjólkurkýmar að þannig megi
auka átlystina umtalsvert. Lök-
ustu heyin ætti að gefa á aldurs-
bilinu 9-15 mánaða miðað við 24
mánaða eldi. Hey íyrir ungneyti
eiga að vera þurrleg (meira en
45% þe.) til þurr. Vothey (minna
en 30% þe.) er mun síðra fyrir
gripi i vexti og á að forðast.
Viðkvæmasti tími vaxtarskeiðs-
ins er fyrstu mánuðimir eftir
mjólkurskeiðið. Þá er sérstaklega
erfítt að fullnægja próteinþörfum
gripanna samkvæmt uppgefiium
fóðumormum. Á 2. mynd em
sýndar próteinþarfimar í kg fóð-
urþurrefnis miðað við ákveðinn
vaxtarhraða, líkamsþunga og át.
Þegar kálfamir koma af mjólkur-
skeiðinu em þeir venjulega um
90 kg að þyngd og óraunhæft að
stefna að meiri vaxtarhraða en
500 grömmum á dag fyrstu 2-3
mánuðina. Eftir það á allt venju-
legt þurrlegt hey að geta fullnægt
próteinþörfum óháð vaxtarhraða.
I tilraun á Möðmvöllum vom
bomir saman uxar, sem fengu
próteinríkt kjamfóður á 3- 6
mánaða aldri, og uxar sem fengu
eingöngu hey á sama tíma. Þeim
var slátrað við ákveðinn þunga,
16-24 mánaða gömlum. Þá
reyndist enginn munur vera á
þessum hópum m.t.t. vaxtarhraða
og flokkunar. Kjamfóðurgjöfin á
þessum tíma skilaði sér þess
vegna eingöngu í auknum fóður-
kostnaði.
Hey er einhæft fóður og stund-
um em lífsnauðsynleg steinefni
og vítamín ekki í nægjanlegu
magni eða í réttum hlutfollum til
þess halda uppi góðum þrifum. í
4. töflu em sýndar steinefhaþarfir
ungneyta. Til þess að tryggja
2. mynd. Nauðsynlegur meðal próteinstyrkur (gAAT/kg þe.) I kg
fóðurþurrefnis fyrir ungneyti miðað við ákveðinn vaxtarhraða, lífþunga og
át. (Heimild: Gunnar Guðmundsson 2001).
nægjanlegt framboð steinefna er
ráðlegt að gefa ungneytum kalk-
ríkar steinefnablöndur á vaxtar-
skeiðinu og ffam úr. A (karótín)
og E vítamín eyðast við forþurrk-
un heyja og geymslu sem gæti
leitt til skorts. D vítamín eyðist
einnig við geymslu og votheys-
verkun. Þessi vítamín em fitu-
leysanleg og safnast fyrir í fitu-
vef. Ungneyti, sem höfð em á
beit, koma sér upp forða af efn-
unum yfir sumarið en dýr, sem
em inni allt árið á heyjum ein-
göngu, gætu lent í A, D og E
vítamínskorti.
Það er ekki nema sjálfsagt að
setja uxa og kvígur á beit yfir
sumarið. Það sem fyrst og ffemst
sparast er vinna við gjafir, auk
þess sem gripir hafa gott af úti-
vem. En það er misskilningur að
heyfóður sparist með beitinni
eins og hún er stunduð hér á
landi. Uxatilraun á Möðmvöllum
sýndi að hópar, sem vom á út-
haga eða á ræktuðu landi og
grænfóðri, átu jafnmikið af heyi
og uxar sem vom inni allan tím-
ann. Beitin var hrein viðbót. Ux-
unum var slátrað við 16-24
mánaða aldur við ákveðinn líf-
þunga og það var enginn munur á
hópunum í vaxtarhraða. Hins
vegar vom uxar sem beitt var á
ræktað land og grænfóður (rý-
gresi) með meyrasta, bragðbesta
og safaríkasta kjötið, enda feitast-
4. tafla. Steinefnaþarfir ungneyta, grömm á dag (T.
Petersen-Dalum 1975).
Vaxtarhraði, 500 g/dag Vaxtarhraði, 1000 g/dag
Lifþunqi: 100 200 300 400 500 100 200 300 400 500
Ca 15 18 21 26 32 27 30 33 37 40
P 7 10 15 23 35 13 15 20 29 36
Mg 1 4 5 7 9 2 5 6 8 10
Na 2 4 6 8 10 3 5 7 8 10
Cl 3 6 8 11 14 4 6 9 11 14
Freyr 9/2002-15 |