Sagnir - 01.04.1984, Síða 115

GULLÆÐIÐ í REYKJAVÍK
Gullborarnir
cru komnir:
Hcykjavík mcsti námubær hcimsins?
Úrval húsa og lóða til sölu, scrstök kostakjör ef samið er fyrir 1. Júni
við
Jónas H. Jónsson,
Kái-nslía 11.
Auglýsingúr„Reykjavík" 18. maí 1907.
skipum. Ekki var laust við að
mönnum þætti hálfgert sleifarlag
á starfsemi málmfélagsins og
dregið var dár að því, hlegið var
að borsendingunum og farið var
að kalla það „gyllta félagið" í
skopi. Loks kom þó það sem
vantaði á borinn, en ekki fyrr en í
maí. Petta var höggbor drifinn af
gufuvél, sem muldi undir sig.
Síðan varð að dæla mulningnum
upp úr holunni með vatni og
rannsaka þá leðju sem upp kom.
Ekki var þó hægt að byrja á
gullgreftinum strax því sá er átti
að hafa umsjón með verkinu,
Rostgaard vélstjóri, lá í tauga-
veiki. Stóð svo fram íjúlí. Pá kom
hingað danski verkfræðingurinn
Jonas Popp frá Helsingjaeyri sem
Málmur hafði ráðið sem fram-
kvæmdastjóra fyrirtækisins. Nú
hófst borunin. Gömlu holurnar
voru ekki notaðar heldur boraðar
nýjar á öðrum stað nokkuð frá.
Verkið gekk seint. Á hverjum
degi þurfti að fara með borfleyg-
ana til skerpingar. Pað var gert í
smiðju Kristjáns Kristjánssonar
og sá er hafði fyrstur þann starfa
að bera fleygana fram og aftur var
Meyvant Sigurðsson, sá er síðar
var kenndur við Eiði. Meyvant
var 13 ára unglingur þá og þótti
borinn þungur og óþægilegur í
burði. Hann gafst því fljótt upp á
starfinu og sagði frá því í endur-
minningum sínum að um svipað
leyti hefðu margir gefist upp á
gullævintýrinu.
í nóvember 1907 var borinn
kominn niður á um 35 metra dýpi
og hafði farið í gegnum tvö lög af
sinki. Pað þótti góður fyrirboði
því talið var að í námunda við sink
mætti vænta annarra málma, jafn-
vel gulls. Skömmu síðar fannst
gullvottur í tveimur sýnishorn-
um. Nú tók leikurinn að æsast. Á
45 metra dýpi fannst bæði gull og
silfur. Pað voru þeir Ásgeir
Torfason efnafræðingur og Er-
lendur Magnússon gullsmiður
sem rannsökuðu sýnin og komust
að þessari niðurstöðu. Björn
Kristjánsson taldi þetta og ekki
fjarri lagi. Enginn gat þó sagt um
hve mikið væri af góðmálmum
þarna niðri eða hvort borgaði sig
að heíja námugröft. Til þess þurfti
mun ítarlegri rannsóknir enda
voru gullsýnin ekki stærri en títu-
prjónshausar. í lok nóvember var
borinn kominn 75 metra niður í
jörðina en þar varð fyrir honum
mjög hart lag. Var nú borunum
hætt enda þjáðist hlutafélagið
Málmur af fjárskorti. Búist var
við því að verja þyrfti tugum ef
ekki hundruðum þúsunda króna
til rannsókna áður en viðunandi
svör um málmauðgi svæðisins
fengjust. Pegar hafði 24.000
króna verið varið til vélarkaupa
og rannsókna og félagið var kom-
ið í 4.500 króna skuld. Samkvæmt
þessu höfðu aðeins safnast um
20.000 krónur í hlutafé.
Vellekla
Stjórn Málms settist nú á rök-
stóla. Sú hugmynd kom upp að
leigja erlendu námufélagi dálítinn
hluta af tilraunalandinu til rann-
sókna og málmnáms. Einnig
vildu menn leita eftir peningum í
útlöndum. En fyrsta skref stjórn-
arinnar var að fá samningnum við
bæjarstjórnina breytt enda var
tíminn sem félagið hafði til próf-
graftar og prófborunar að renna
út. í byrjun desember 1907 sendi
Málmur bæjarstjórninni bréf en í
því var farið fram á lengingu próf-
unartímans um tæp þrjú ár, niður-
fellingu 500 króna árgjalds sem
félaginu var skylt að greiða og
greint frá leiguhugmyndinni til
útlends félags. Annan dag janú-
armánaðar 1908 svaraði bæjar-
stjórnin. Hún samþykkti leng-
ingu próftímans, synjaði um
niðurfellingu árgjaldsins og sagði
félagið engan rétt hafa til þess að
leigja erlendum aðilum íslenska
grund án samþykkis bæjarstjórn-
ar.
Nú voru góð ráð dýr. Reynt
var að afla fjár í Svíþjóð, Þýska-
landi og Bretlandi en ekkert gekk.
Áhugi en þó aðallega fjármagn
útlendinganna var í lágmarki jafn-
vel þótt Sturla kaupmaður gæti
skartað bréfi sem hann fékk frá
Þýskalandi í lok febrúar frá Guð-
mundi Hlíðdal rafmagnsfræðingi.
f því sagði að dr. M. Gruner
málm- og efnafræðingur hefði
rannsakað dálítið sýnishorn af
gullholusandi úr Vatnsmýrinni
sem hann hefði fengið hjá Ditlev
Thomsen konsúl og komist að
þeirri niðurstöðu að í honum væri
þrisvar sinnum meira gull en í
Afríkunámunum eða 45 grömm
í einu tonni. Doktorinn lagði þó
áherslu á að sýnishornið hefði
verið lítið og því óvíst hve mikið
mætti á rannsókninni byggja. í
Þjóðólfi var á það bent að þetta
væri svipuð niðurstaða og Arnór
Árnason hefði komist að árið 1905
og því væri þessi Berlínarrann-
sókn engin óvænt nýjung. Á hinn
SAGNIR 113