Sagnir - 01.06.1997, Qupperneq 46

Sagnir - 01.06.1997, Qupperneq 46
reynda eða heimilda um fortíðina. f>ví er nauðsynlegt að fá nemendur til að setja staðreyndir úr fortíðinni í samhengi við aðrar staðreyndir og fá þær til að mynda rökrænt samhengi. A þann hátt verður nemandinn meðvitaður um að það er undir honum komið að gera fortíðina skiljanlega. Hann túlkar atburði úr fortíð- inni út frá sínum eigin forsendum og kemst því ekki hjá að þroska söguvitund sína. Hæfileiki manna til að beita túlkunum er vissulega misjafn og sumir kunna ef til vill að halda því fram að ómögulegt sé að fá börn og unglinga til að beita sagn- fræðilegum túlkunum. Þannig hélt þroskasálfræðingurinn Jean Piaget því fram að börn, upp að 12—15 ára aldri, væru ófær um að tileinka sér óhlut- stæða rökhugsun. Þau væru ekki fær um að mynda eða skapa ný merking- arsambönd og beita sagnfræðilegum túlkunum.32 A und- anförnum árum hafa margir orðið til að andmæla kenningum Piag- et.33 Einn þeirra er Dennis Shemilt. Hann hefur haldið því fram að með þvi að stuðla að persónulegri nálgun einstakl- ingsins við fortíðarveruleikann sé hægt að fá börn og unglinga til að tileinka sér ákveðinn fróðleik um fortíðina og beita einfoldum sagnfræðilegum túlkunum.34 Arangursríkustu aðferðina til að stuðla að þroska söguvitundar hjá börnum tel ég vera þá að gera þeim grein fyrir þvi hvernig viðhorf þeirra sjálfra mótar skiln- ing þeirra á fortíðinni. Túlkun er ekki alltaf meðvitað eða flókið fyrirbæri. Menn eru sífellt að beita túlkunum þegar þeir skipuleggja líf sitt. Einstaklingurinn hugsar til baka og hann hugsar fram á veg í þeim tilgangi að átta sig eða staðsetja i heiminum og til að skilja sjálfan sig og aðra. I þeim tilgangi beitir hann túlkunum. Túlkunum sem oftar en ekki eiga sér stað í frásögnum. Hann er sífellt að búa til frásagnir um líf sitt í þeim tilgangi að staðsetja sig í því og skilja framvindu þess.35 I grein sem birtist í Tímariti Máls og menningar árið 1989 segir Páll Skúlason meðal annars: „Við höfum vissulega ekki fast land undir fótunum heldur óviss gildi og ólgandi atburðarásir, senr við kunnurn aldrei fyllilega skil á, heldur verðum sífellt að rekja í sögum til að reyna að finna sjálf okkur, öðlast örlitla meðvitund um raunverulegt hlutskipti okkar, hvernig okkur er varpað inn í þennan furðuheim sem við byggjum."31' Frásögnin er einskonar greinargerð fyr- ir tilveru mannsins í tíma. Sá eiginleiki mannsins að skynja lif sitt í hlutstæðu eða óhlutstæðu timaferli og upplifa sjálfan sig í frásögn er það sem gerir hann að sögu- legri veru.37 Allt frá barnæsku leitast ein- staklingurinn við að koma skipulagi á líf sitt með því að upplifa sjálfan sig sem hluta af einhveiju ferli sem hefur upphaf, rniðju og endi.3* Þess vegna er hægt að segja að barnið eigi sér sögulega vitund. Þessi sögulega vitund takmarkast í fýrstu við einstaklinginn sjálfan en færir út landamæri sín að því marki sem einstakl- ingurinn lærir að sjá sjálfan sig sem hluta af stærri heild. Þar sem manninum er eðlilegt að styrkja sjálfsvitund sína með því að upplifa líf sitt í frásögnum er hon- um ekkert eðlilegra en að styrkja söguvit- und sína með því að setja eigin reynslu- heim í samhengi við þá vitneskju sem hann tileinkar sér um fortíðina. Þannig nálgast hann fortíðina á sinn einstaklings- bundna hátt. Um leið styrkist söguvitund hans og jafnframt dýpkar skilningur hans á því sambandi fortíðar og nútíðar sem sagan leitast við að skýra. Þegar einstaklingurinn hefhr fengið til- fmningu fýrir því hvernig fortíðin gengur inn í nútíðina og samlagast henni verður hann fær um að skynja fortíðina sem óaf- markaða heild. Þegar hann tileinkar sér fróðleik um fortíðina beit- ir hann túlkunum á með- vitaðan hátt og leitast þannig við að sjá rökræn tengsl milli atburða, skilja orsakir þeirra og afleiðing- ar, ekki aðeins fýrir fortíð- ina heldur einnig fýrir nú- tíðina. Einstaklingur með þroskaða söguvitund skynjar fortíðina ekki sem framandi land heldur sem hluta af eigin veruleika. Þannig stuðlar þroski söguvitundarinnar að því að einstaklingurinn skynji fortíð, nútíð og framtíð sem sögulega heild. Með því að setja sitt eigið líf í samhengi við þessa heild öðlast hann aukinn skiln- ing á sjálfum sér og þeirri furðuveröld sem honum hefur verið varpað inn í. Frá tökum á kvikmyndinni Bíódagar í Islensku iþerunni sumarið 1993. Krakkar lesa teiknimyndasögur í bíó að sið þcss tíma sem kvikmyndin gerist á. „Einstaklingur með þroskaða söguvitund skynj- arfortíðina ekki sem fram- andi land heldur sem hluta af eigin veruleika. Þannig stuðlar þroski söguvitund- arinnar að því að einstakl- ingurinn skynji fortíð, nútíð og framtíð sem sögulega heild." 44 SAGNIR
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Sagnir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.